सोने रोज गाठवतंय किंमची नवी उंची; काय आहे यामागे कारण अन् रहस्य?

गेल्या एका वर्षात, म्हणजेच धनत्रयोदशी २०२४ पासून धनत्रयोदशी २०२५ पर्यंत सोन्याच्या किमतीत ६४ टक्क्यांनी वाढ झाली आहे, तर याच कालावधीत चांदीच्या किमती ७३ टक्क्यांनी वाढल्या आहेत.

सोन्याच्या सतत गगनाला भिडणाऱ्या किंमती सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का देत आहेत. गेल्या वर्षी सोन्याच्या किमती ६४% वाढल्या आहेत, २०२४ च्या धनतेरसपासून २०२५ च्या धनतेरसपर्यंत, तर याच काळात चांदीच्या किमती ७३% वाढल्या आहेत. गेल्या धनतेरसमध्ये सोन्याचा भाव प्रति १० ग्रॅम ७८,८४६ रुपये होता, तो १७ ऑक्टोबर २०२५ रोजी १० ग्रॅम १,२९,५८४ रुपये झाला. हे काही साध्या आर्थिक कायद्याचा किंवा समीकरणाचा परिणाम आहे का, की काही खोलवरचे कट किंवा रणनीती यामागे कार्यरत आहे? या गगनाला भिडणाऱ्या सोन्याच्या किमतींचे दीर्घकालीन परिणाम नेमके काय असतील?

याचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम होऊ शकतो का जो आपल्याला सध्या समजत नाही? हे असे काही प्रश्न आहेत जे सध्या अर्थतज्ज्ञांपासून ते सामान्य लोकांपर्यंत सर्वांनाच त्रास देत आहेत. सोने कोणतेही व्याज किंवा लाभांश देत नाही. जर अमेरिकन डॉलर किंवा भारतीय रुपयासारख्या विशिष्ट चलनाची खरेदी शक्ती कमी होत असेल, तर सोन्यात गुंतवणूक करणे हे बहुतेकदा सुरक्षित आश्रयस्थान मानले जाते. गुंतवणूकदारांचा असा विश्वास आहे की पैशाचे मूल्य कमी होत असले तरी सोन्याचे मूल्य टिकून राहील. त्यामुळे अशा परिस्थितीतही सोन्याचे भाव वाढतात. विशेषतः जर डॉलर रुपयाच्या तुलनेत लक्षणीयरीत्या वाढत असेल तर भारतात सोने खूप महाग होते. अमेरिका आणि चीनमधील चालू व्यापार तणावामुळे जागतिक व्यापार चिंता वाढल्या आहेत. परिणामी, लोक सोन्यात गुंतवणूक करण्याचा विचार करत आहेत.

नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा

बँकांनी वाढवली खरेदी

अलिकडच्या काळात सोन्याच्या किंमतीत झालेल्या अभूतपूर्व वाढीमागील एक प्रमुख कारण म्हणजे भारतातील बहुतेक भागात लग्न समारंभ होतात आणि लोक दिवाळी आणि अक्षय्य तृतीयेला धार्मिक आणि सांस्कृतिक कारणांसाठी सोने खरेदी करतात तेव्हा भारतातील सोन्याच्या बाजारपेठेत दरवर्षी किंवा वर्षातून दोनदा वाढ होते. यामुळे दरवर्षी भारतात सोन्याच्या किमतीत काही प्रमाणात वाढ होते. भारतात दागिने उद्योग सोन्याचा नियमित ग्राहक आहे. काहींचा असा दावा आहे की देशातील अनेक शक्तिशाली गुंतवणूक संस्था, जसे की बँका किंवा काही देशांनी सोन्याचा पुरवठा मर्यादित करण्याचा कट रचला आहे, ज्यामुळे सोन्याचे भाव गगनाला भिडले आहेत.

भारतात सणासुदीला घेतात सोने

जगभरातील मध्यवर्ती बँका देखील सोने खरेदी करत आहेत. अनेक देशांच्या मध्यवर्ती बँकांनी त्यांच्या परकीय चलन साठ्यात सोन्याचे प्रमाण वाढवले ​​आहे. अलिकडच्या काही महिन्यांत, रिझर्व्ह बँकेने देखील ७५ टन सोने खरेदी केले आहे, ज्यामुळे आरबीआयचा एकूण सोन्याचा साठा ८८० टनांवर पोहोचला आहे. सोने सतत जमा होत आहे आणि सध्याचे उत्पादन नवीन मागणी पूर्ण करू शकत नाही. म्हणूनच सोन्याचे दर वाढतात. भारतात, सण आणि लग्नासाठी सोने खरेदी करण्यासाठी महागाईकडे दुर्लक्ष केले जाते, म्हणजेच लोक ते कितीही महाग असले तरी ते खरेदी करतील. यामुळेच सोन्याची मागणी कमी होत नाही.

राजकीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

भारतातील सोन्याचा बाजार दरवर्षी किंवा वर्षातून दोनदा तेजीत असतो, जेव्हा भारतातील बहुतेक भागात लग्ने होतात आणि लोक दिवाळी आणि अक्षय्य तृतीयेला धार्मिक आणि सांस्कृतिक कारणांसाठी सोने खरेदी करतात. यामुळे दरवर्षी भारतात सोन्याच्या किमतीत काही प्रमाणात वाढ होते. भारतातील दागिने उद्योग हा सोन्याचा नियमित ग्राहक आहे. काहींचा असा दावा आहे की देशातील बँका किंवा काही देशांसारख्या शक्तिशाली गुंतवणूक संस्थांनी सोन्याचा पुरवठा मर्यादित करण्याचा कट रचला आहे, ज्यामुळे सोन्याचे भाव गगनाला भिडले आहेत. तथापि, जगभरात सोने ही एक गतिमान बाजारपेठ आहे. लाखो खाण कंपन्या, गुंतवणूकदार, निधी व्यवस्थापक आणि मध्यवर्ती बँका त्याच्या संपूर्ण व्यापारावर नियंत्रण ठेवतात. अलिकडच्या काळात शेअर बाजार आणि मालमत्ता बाजारावरील जनतेचा डळमळीत विश्वास हे लोक सोन्याकडे वळण्याचे कारण असू शकते हे समजण्यासारखे आहे.

 लेख – लोकमित्र गौतम 

 

याचे मूळ आर्टिकल वाचण्यासाठी आपण https://navbharatlive.com/ यावर क्लिक करावे