उत्तराखंडमध्ये पावसाचे थैमान; जल प्रलयामध्ये जनजीवन विस्कळीत अन् पर्यटनावरही परिणाम

आयएमडीने पुढील सात दिवसांत वायव्य, मध्य, पूर्व आणि ईशान्य भारतात "मुसळधार ते अतिमुसळधार पाऊस" पडण्याची शक्यता वर्तवली आहे, तर झारखंड, उत्तर ओडिशा आणि पश्चिम बंगालमध्ये पावसाळी गतिविधी तीव्र राहण्याची शक्यता आहे.

उत्तरकाशीतील बारकोट-यमुनोत्री महामार्गाच्या सिलाई बंदरावर रिसॉर्ट आणि रस्ता बांधण्यासाठी २९ कामगार उपस्थित होते. मुसळधार पाऊस पडत होता आणि रात्रीची वेळ होती, म्हणून कामगारांनी टीन आणि प्लायवूडपासून बनवलेल्या निवारामध्ये आश्रय घेतला. अचानक ढग फुटले, भयानक पूर आला आणि प्रचंड भूस्खलन झाले. २० कामगारांना त्यांचे प्राण वाचवण्यात यश आले, परंतु उर्वरित ९ कामगार नंतर वाहून गेले. खराब लाईट आणि धोकादायक भूप्रदेशामुळे, मदतकार्य अनेक वेळा थांबवावे लागले. या वर्षी, जूनच्या पहिल्या पावसाळ्यात, उत्तराखंडमध्ये ६५ मृत्यू झाले आहेत, जे गेल्या वर्षी याच कालावधीत झालेल्या ३२ मृत्यूंपेक्षा दुप्पट आहे, तर १८ लोक बेपत्ता आहेत.

रस्ते अपघात आणि नैसर्गिक आपत्तींमधील मृत्यूंमध्ये १०० टक्के वाढ झाल्याबद्दल चिंता व्यक्त करताना, डेहराडूनस्थित थिंक टँक एसडीसी फाउंडेशनचे संस्थापक अनूप नौटियाल म्हणाले, “राज्य सरकारने प्रत्येक आपत्तीकडे एकटे पाहणे थांबवावे. जुलै आणि ऑगस्टमध्ये मान्सून तीव्र होणार असल्याने, केवळ शोक व्यक्त करणे आणि घोषणा करणे नव्हे तर कृती करण्याची गरज आहे.”

राजकीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

मान्सूनचा कहर फक्त उत्तराखंडमध्येच नाही. हिमाचल प्रदेशात मुसळधार पावसामुळे भूस्खलन आणि अचानक आलेल्या पुरामुळे १०० हून अधिक रस्ते बंद झाले आहेत. हिमाचल प्रदेशात पावसाशी संबंधित घटनांमध्ये आतापर्यंत २० जणांचा मृत्यू झाला आहे आणि मुसळधार पावसामुळे चार जिल्ह्यांमध्ये शाळा बंद ठेवाव्या लागल्या आहेत. देशातील इतर राज्यांमधूनही पूर, ढगफुटी इत्यादींचे अहवाल येत आहेत. २०४.५ मिमी पेक्षा जास्त पाऊस पडण्याची शक्यता असल्यास रेड अलर्ट जारी केला जातो.

हवामान विभागाने पिवळा इशारा (६४.५-११५.५ मिमी पाऊस) आणि नारंगी इशारा (११५.६-२०४.४ मिमी पाऊस) देखील जारी केला आहे. अवघ्या ३७ दिवसांत, मान्सूनने संपूर्ण भारत व्यापला आहे, तर असे करण्यासाठी सरासरी ३८ दिवस (१ जून ते ८ जुलै) लागतात. २०१३ मध्ये, मान्सूनने अवघ्या १६ दिवसांत संपूर्ण देश व्यापला.

नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा 

अनेक नद्यांनी धोक्याच्या पातळी ओलांडली

केरळमध्ये मान्सून साधारणपणे १ जून रोजी येतो, परंतु यावेळी तो २४ मे रोजी ८ दिवस आधीच पोहोचला. दिल्लीत मान्सूनचे आगमन २९ जून रोजी अपेक्षेपेक्षा २ दिवस आधीच झाले. अनेक राज्ये, पर्वतीय, किनारी आणि सपाट भागात मुसळधार पाऊस पडत आहे; अनेक ठिकाणी पाणी साचत आहे. ओडिशातील बुर्हबलंग, सुवर्णरेखा, जलका आणि सोनो या नद्या धोक्याच्या पातळीपेक्षा वाहत आहेत आणि केरळमधील मुल्लापेरियार धरणाचे १३ दरवाजे तोडत आहेत. आजूबाजूच्या परिसरात पूरसदृश परिस्थिती आहे. पाण्याची पातळी वाढल्यामुळे ते उघडावे लागले.

त्याच दिवशी (२९ जून) राजधानी दिल्ली आणि उर्वरित वायव्य भारताला मान्सूनने व्यापले. शेवटचे हे ११ जुलै २०२१ रोजी घडले होते. यापूर्वी, १६ जून २०१३ रोजी हे घडले होते आणि त्याच दिवशी उत्तराखंडमधील केदारनाथमध्ये ढगफुटी आणि अचानक आलेल्या पुरामुळे एक भयानक आपत्ती आली होती, ज्यामध्ये हजारो लोकांना आपले प्राण गमवावे लागले होते. आयएमडीच्या आकडेवारीनुसार, २९ जून २०२५ पर्यंतचा मान्सूनचा पाऊस सामान्यपेक्षा ८ टक्के जास्त होता, या काळात वायव्य आणि मध्य भारतात अनुक्रमे ३७ टक्के आणि २४ टक्के जास्त पाऊस पडला, ज्यामुळे गेल्या वर्षी जूनच्या तुलनेत खरीप पिकांच्या पेरणीला चालना मिळाली.

आठवडाभर मुसळधार पाऊस 

जरी ईशान्य भारत आणि दक्षिण द्वीपकल्पात २९ जून २०२५ पर्यंत अनुक्रमे १६.७ टक्के आणि १.७ टक्के कमी पाऊस पडला असला तरी, त्याचा देशातील खरीप पिकाखालील एकूण क्षेत्रावर परिणाम झाला नाही. दरम्यान, आयएमडीने पुढील सात दिवसांत वायव्य, मध्य, पूर्व आणि ईशान्य भारतात “मुसळधार ते अतिमुसळधार पाऊस” पडण्याची शक्यता वर्तवली आहे आणि पुढील दोन दिवसांत झारखंड, उत्तर ओडिशा आणि गंगीय पश्चिम बंगालच्या काही भागात अत्यंत मुसळधार पाऊस पडण्याची शक्यता वर्तवली आहे. कारण वायव्य बंगालच्या उपसागरावर चक्राकार अभिसरणाचे कमी दाबाचे क्षेत्र तयार झाले आहे. हे चक्रीवादळ पश्चिम-वायव्येकडे सरकण्याची अपेक्षा आहे. देशातील अनेक भागात मुसळधार पावसामुळे प्रचंड नुकसान होत आहे हे नाकारता येत नाही.

लेख- नौशाबा परवीन

 

याचे मूळ आर्टिकल वाचण्यासाठी आपण https://navbharatlive.com/ यावर क्लिक करावे