International Astronomy Day 2025: ‘या’ खास दिनानिमित्त जाणून घ्या खगोलशास्त्रातील 5 भारतीय अंतराळ चित्रपट कोणते?

International Astronomy Day 2025 : अंतराळातील असीम गूढता, ताऱ्यांचे आकर्षण आणि विशाल विश्वाची थक्क करणारी माहिती मानवी बुद्धीला सतत आव्हान देत आली आहे.

International Astronomy Day 2025 : अंतराळातील असीम गूढता, ताऱ्यांचे आकर्षण आणि विशाल विश्वाची थक्क करणारी माहिती मानवी बुद्धीला सतत आव्हान देत आली आहे. या रहस्यमय अवकाशाबद्दल जनजागृती करण्यासाठी दरवर्षी साजरा केला जाणारा ‘आंतरराष्ट्रीय खगोलशास्त्र दिन’ (International Astronomy Day) ही एक महत्त्वपूर्ण संधी आहे, जिथे विज्ञानप्रेमी, अभ्यासक आणि सर्वसामान्य जनता खगोलशास्त्राच्या अद्भुत जगतात डोकावतात.

हा दिवस दरवर्षी दोनदा साजरा केला जातो. एकदा वसंत ऋतूत आणि दुसऱ्यांदा शरद ऋतूत, सहसा चंद्राच्या पहिल्या तिमाहीच्या शनिवारी. २०२५ मध्ये या दिवसाची अधिकृत तारीख जाहीर झालेली नसली तरी, जगभरातील वेधशाळा, विज्ञान केंद्रे आणि शाळांमध्ये विविध शैक्षणिक उपक्रम, दुर्बिणीद्वारे निरीक्षण सत्रे आणि चर्चासत्रांचे आयोजन केले जाते.

इतिहास आणि उद्दिष्ट

या दिवसाची सुरुवात १९७३ मध्ये अमेरिकेच्या उत्तर कॅलिफोर्नियातील खगोलशास्त्र संघटनेचे तत्कालीन अध्यक्ष डग बर्जर यांनी केली. त्यांचा उद्देश असा होता की, शहरातील लोकांना खगोलशास्त्र अनुभवता यावे म्हणून सार्वजनिक ठिकाणी दुर्बिणी ठेवून निरीक्षणाची संधी उपलब्ध करून दिली जावी. या कल्पनेने उभा राहिलेला उपक्रम आता जागतिक स्तरावर पोहोचला आहे आणि वर्षातून दोन वेळा साजरा केला जातो.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : भारत-जपान अंतराळ सहकार्याचा नवा अध्याय सुरु; चांद्रयान-5 साठी JAXA सोबत इस्रोची दमदार भागीदारी

महत्त्व

आंतरराष्ट्रीय खगोलशास्त्र दिनाचा उद्देश लोकांमध्ये खगोलशास्त्राची आवड निर्माण करणे, विज्ञानाचे महत्त्व पटवून देणे आणि अंतराळ संशोधनातील संधींबाबत जनजागृती करणे असा आहे. खगोलशास्त्र हे केवळ तारे आणि ग्रह पाहण्यापुरते मर्यादित नसून, हे विश्वातील आपले स्थान समजून घेण्याचा मार्गही आहे.

खगोलशास्त्रावरील प्रेरणादायी विचार

1. “ही जागा फारशी दूर नाही. जर तुमची गाडी सरळ वर जाऊ शकली, तर फक्त एक तासात तुम्ही अवकाशात पोहोचाल.” – सर फ्रेड होयल

2. “मी नश्वर आहे, पण जेव्हा मी तार्‍यांच्या मार्गाचा अभ्यास करतो, तेव्हा माझे पाय जमिनीवर राहत नाहीत.” – टॉलेमी

3. “खगोलशास्त्र आपल्याला आपल्या मर्यादा ओलांडण्याची प्रेरणा देते.” – हेन्री पॉइंकारे

५ भारतीय अंतराळपट : अवकाशाच्या रहस्यांचा सिनेमा माध्यमातून शोध

१. रॉकेट्री: द नंबी इफेक्ट (२०२२) – नंबी नारायणन यांच्या जीवनावर आधारित ही चित्रकृती भारताच्या अंतराळ प्रवासाची एक प्रेरणादायी कहाणी मांडते.

२. मिशन मंगल (२०१९) – भारताच्या मार्स ऑर्बिटर मोहिमेवर आधारित, ही एक विज्ञान आणि कुटुंबमूल्यांची प्रभावी सांगड घालणारी कहाणी.

३. क्लाइंब टू द मून (१९६७) – चंद्रावर मोहिमेवर निघालेल्या भारतीय अंतराळवीरांची कल्पनारम्य कहाणी.

४. कलाई अरसी (१९६३) – भारतातील पहिला अवकाश-थीम चित्रपट, ज्यात एलियनशी संपर्क, विज्ञान आणि कल्पकतेचा मिलाफ आहे.

५. कोई मिल गया (२००३) – हृतिक रोशन अभिनीत ही विज्ञान-कल्पनारम्य कथा एलियन आणि माणसामधील मैत्रीवर आधारित आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ‘N’ शब्दाने नवा वाद! भारत-पाकिस्तान ‘युद्धबंदीत’ ट्रम्प यांच्या हस्तक्षेपाचा दावा पुन्हा एकदा चर्चेत

उपसंहार

आंतरराष्ट्रीय खगोलशास्त्र दिन हा केवळ एक वैज्ञानिक दिन नाही, तर आपल्या आंतरिक जिज्ञासेला चालना देणारा उत्सव आहे. खगोलशास्त्र हे आपल्या विश्वाची ओळख करून देणारे ज्ञान असून, ते विज्ञान आणि मानवतेच्या प्रगतीसाठी अत्यावश्यक आहे. अंतराळपट, कोट्स आणि विज्ञानविषयक उपक्रमांच्या माध्यमातून आपण या क्षेत्रात नव्याने झेप घेऊ शकतो.