बनावट ट्रेडिंग ॲप्स ओळखण्यासाठी उपयुक्त मार्गदर्शक, कसा करता येईल वापर

सध्या सगळीकडे कोणत्या ना कोणत्या मार्गातून फसवणूक होत आहे. विशेषतः ट्रेडिंगमध्ये. आता हे नक्की कसे ओळखायचे यासाठी एक मार्गदर्शक App तयार करण्यात आले आहे, याचा कसा वापर करावा जाणून घ्या.

यंदा बनावट ट्रेडिंग प्लॅटफॉर्मद्वारे होणाऱ्या फसवणुकींमध्ये मोठी वाढ झाली आहे. सिक्युरिटीज अँड एक्स्चेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (सेबी), नॅशनल स्टॉक एक्स्चेंज (एनएसई) यांसारख्या नियामक संस्था गुंतवणूकदारांना जागरूकता कार्यक्रमांद्वारे सतत सावध करत आहेत. वृत्तवाहिन्याही या इशाऱ्यांबरोबरच अशी फसवणूण कशी घडते याची माहिती देत आहेत. असे असतानाही अनेक जण आपली कष्टाची कमाई गमावत आहेत.

याविषयी शेअर.मार्केट (Phone Pay Wealth) चे हेड ऑफ इंजिनिअरिंग हिमांशु साहू यांनी सांगितले की, ही फसवणूक काही एखाद-दुसऱ्या घटनांपुरती मर्यादित नाही. उदाहरणार्थ 2025 मध्ये बनावट ट्रेडिंग ॲपमुळे हैदराबादमधील एका व्यावसायिकाची तब्बल रुपये 3.24 कोटींची फसवणूक झाली, तर ठाण्यातील एका व्यक्तीला ट्रेडिंग स्कॅममध्ये रुपये 4.11 कोटींना लुटण्यात आले. कायदा अंमलबजावणी करणाऱ्या यंत्रणा अशा कारवायांवर कठोर कारवाई करत आहेत. अनेकांना अटकही झाली आहे आणि बेकायदेशीर खाती गोठवण्यात आली आहेत, पण अशा प्रकारची फसवणूक सुरूच आहे. 

नियामक संस्था आणि अधिकृत यंत्रणा आपले काम करत असल्या तरी, स्वतःचे संरक्षण कसे करावे हे आपल्यालाही माहीत असणे तितकेच महत्त्वाचे आहे. आपण आपला बचाव कसा करू शकतो, हे आपण समजून घेऊ या.

ही फसवणूक कशी होते?

फसवणुकीचा प्रकार साधारण पुढीलप्रमाणे असतो –  

• तुम्हाला व्हॉट्सॲप, यूट्युब, एक्स (ट्विटर) किंवा टेलिग्रामवर एक लिंक पाठवली जाते 
• तुम्हाला एखाद्या गटात सामील होण्यासाठी आमंत्रित करण्यात येते 
• ॲप इन्स्टॉल करण्यास किंवा लिंक वापरण्यास सांगितले जाते 
• त्या ॲप किंवा प्लॅटफॉर्मवरील “ट्रेडर्स” जलद आणि प्रचंड नफा दाखवतात 
• तुम्हाला खरोखर रक्कम मिळत असल्याचा भास होतो  
• पण जेव्हा तुम्ही तो नफा काढून घेण्याचा प्रयत्न करता, तेव्हा ब्रोकर आणखी “फी” मागतो किंवा थेट गायब होतो

Gmail Tips: फक्त एक क्लिक आणि होत्याच होईल नव्हतं! ‘या’ Scam पासून स्वतःचा बचाव कसा कराल?

नक्की काय तपासावे?

कोणत्याही ट्रेडिंग ॲप किंवा प्लॅटफॉर्मवर विश्वास ठेवण्यापूर्वी पुढील पाच बाबी तपासाव्या :

• सेबी रजिस्ट्रेशन असल्याची पडताळणी करा: नेहमी ब्रोकरचा सेबी नोंदणी क्रमांक मागा. सेबीच्या रेकग्नाइझ्ड इंटरमिडिअरीजच्या यादीत तो क्रमांक शोधा. जर तो क्रमांक सेबीच्या वेबसाइटवर सापडला नाही किंवा ब्रोकर हे तपशील देण्यास टाळाटाळ करत असेल, तर अशा प्लॅटफॉर्मवर गुंतवणूक करणे टाळा
• पेमेंट कसे स्वीकारण्यात येत आहे ते तपासा : अधिकृत ब्रोकर नेहमी रजिस्टर्ड कॉर्पोरेट बँक अकाउंट्स किंवा व्हेरिफाइड यूपीआय हँडल्सच्या माध्यमातून निधी संकलित करतात. वैयक्तिक यूपीआय आयडी किंवा अनव्हेरिफाइड बँक अकाउंटच्या माध्यमातून रक्कम स्वीकारत नाहीत. जर कोणी “सुरुवातीला माझ्या UPI/वैयक्तिक अकाउंटवर पाठवा” असे सांगितले, तर या व्यवहारात पुढे जाणे धोक्याचे असते. हाच धोका टाळण्यासाठी नियामक संस्था नोंदणीकृत ब्रोकर्ससाठी व्हेरिफाइड UPI हँडल्स अनिवार्य करत आहेत
• अवास्तव परतावा किंवा अधिक रक्कम ॲड करण्यासाठी दबाव : हमखास परतावा देण्याचे आश्वासन, “मर्यादित कालावधीसाठी” असलेल्या तातडीच्या ऑफर्स, किंवा सतत अधिक रक्कम गुंतवण्यासाठी दबाव टाकणारे अ‍ॅडमिन, ही सगळी फसवणुकीची ठरलेली चिन्हे आहेत. भामटे सुरुवातीला थोडी रक्कम काढू देतात, जेणेकरून तुमचा विश्वास बसावा, पण मोठ्या रकमा काढण्याच्या वेळी अडथळे निर्माण करतात किंवा रोखून धरतात
• ॲपचा सोर्स व्हेरिफाय करा : ॲप फक्त गुगल प्ले किंवा ॲपल ॲपस्टोअरवरूनच, आणि कंपनीच्या नावाचेच ॲप डाउनलोड करा. चॅट्स किंवा जाहिरातींमधून मिळालेल्या लिंक्स वापरू नका. डेव्हलपरचे नाव आणि कंपनीची अधिकृत वेबसाइट तपासा; तसेच वेबसाइटवर दिलेल्या अधिकृत फोन नंबरवर कॉल करून ॲपची खात्री करून घ्या
• विश्वासू व्यक्तींचा सल्ला घ्या : एखाद्या अनोळखी प्लॅटफॉर्मवर गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या विश्वासातील लोकांशी बोला. मित्र, सहकारी, कुटुंबीय किंवा ज्या लोकांकडून आपण विविध विषयांवर सल्ला घेतो, मग तो नवीन डाएट ट्रेंड असो, रेसिपी असो किंवा इलेक्ट्रॉनिक्स खरेदीसाठी सर्वोत्तम ठिकाण असो, आपला म्हणून एक मित्रपरिवार असतोच. त्या नेटवर्कमध्ये विचारणा करा आणि कोणाला याबद्दल माहिती आहे का ते तपासा. जर बहुतेक जण “नाही” म्हणत असतील, तर त्यात गुंतवणूक करू नका

WhatsApp ने Apple वापरकर्त्यांसाठी एक खास अपडेट जारी केले, जाणून घ्या नवीन अपडेट काय?

स्कॅम-प्रूफ चेकलिस्ट कशी असावी?

स्वतःचे संरक्षण कसे करायचे हे आता आपण समजून घेतले आहे, ही आहे तुमची स्कॅम-प्रूफ चेकलिस्ट :

• ॲप इन्स्टॉल करण्यापूर्वी किंवा गुंतवणूक करण्यापूर्वी सेबीच्या वेबसाइटवर तपासा
• कधीही वैयक्तिक खात्यांमध्ये रक्कम ट्रान्सफर करू नका
• ज्यांना तुम्ही आधीपासून ओळखता आणि विश्वास ठेवता त्याच ब्रोकरचा किंवा बँकेचा वापर करा
• अनोळखी किंवा व्हेरिफाय नसलेल्या ऑनलाइन ग्रुपमधील ‘सिक्रेट टिप्स’कडे लक्ष देऊ नका
• तुम्हाला शंका आल्यास तुमच्या बँकेशी किंवा विश्वासू सल्लागाराशी संपर्क साधा
• स्क्रीनशॉट्स, चॅट लॉग्स आणि पावत्या सेव्ह करून ठेवा. कोणतीही संशयास्पद घटना घडल्यास किंवा बनावट ट्रेडिंग स्कॅमचे बळी ठरल्याचे लक्षात आल्यास तत्काळ cybercrime.gov.in वर कळवा किंवा 1930  या नॅशनल सायबर क्राइम हेल्पलाईनवर कॉल करा

तात्पर्य, जर एखादे इन्व्हेस्टमेंट ॲप कमी वेळेत जास्त परतावा देण्याचे आश्वासन देत असेल, एखाद्या व्यक्तीच्या वैयक्तिक खात्यात पेमेंट करायला सांगत असेल किंवा ॲप एखाद्या अनोळखी ग्रुपमधून तुमच्या इनबॉक्समध्ये आले असेल,  तर ते इन्व्हेस्टमेंट नाही तर तो एक सापळा असतो! अशा प्लॅटफॉर्मवर गुंतवणूक न करणेच हिताचे राहील.