NATO nations reconsider buying costly F-35 jets dealing a blow to the U.S.
वॉशिंग्टन : अमेरिकेच्या संरक्षण उद्योगाला मोठा धक्का बसण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. नाटो सदस्य देशांनी अमेरिकेकडून अत्याधुनिक F-35 लढाऊ विमानांची खरेदी करण्याच्या निर्णयावर पुनर्विचार सुरू केला आहे. F-35 हे जगातील सर्वात अत्याधुनिक लढाऊ विमानांपैकी एक मानले जाते, परंतु त्याची जास्त किंमत, देखभाल खर्च, तसेच अमेरिकेच्या अनिश्चित परराष्ट्र धोरणांमुळे नाटो देश नाराज झाले आहेत.
नाटोचे अनेक देश त्यांच्या जुन्या ताफ्याला बदलण्यासाठी F-35 खरेदी करण्याच्या तयारीत होते. मात्र, अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचे नाटोवरील टीकात्मक धोरण आणि रशिया-युक्रेन युद्धाबाबत अमेरिकेच्या भूमिकेमुळे युरोपियन देश अस्वस्थ झाले आहेत. त्यामुळे पोर्तुगाल, कॅनडा, जर्मनीसारख्या प्रमुख नाटो सदस्यांनी F-35 करारांवर पुनर्विचार करण्याचे संकेत दिले आहेत.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : स्टॅच्यू ऑफ लिबर्टीसाठी दोन देशात वाद; अमेरिका ‘या’ ऐतिहासिक वारशाच्या लायक नसल्याचा दावा
अमेरिकेच्या F-35 खरेदी करून जुनी लढाऊ विमाने बदलण्याचा नाटो देशांचा विचार होता. पण अलीकडील भू-राजकीय घडामोडींमुळे हे सौदे आता छाननीखाली आले आहेत. गेल्या काही महिन्यांत डोनाल्ड ट्रम्प यांनी नाटो देशांना आर्थिक योगदान वाढवण्यास भाग पाडण्याच्या अनेक धमक्या दिल्या आहेत. त्यांनी असेही सुचवले की अमेरिका युरोपियन देशांना रशियाच्या आक्रमणापासून वाचविण्यास बांधील नाही. त्यामुळे पोर्तुगालच्या संरक्षण मंत्र्यांनी F-16 विमाने बदलण्यासाठी नियोजित F-35 खरेदीवर पुनर्विचार करण्याची सूचना केली.
त्याचप्रमाणे कॅनडानेही $13 अब्ज किंमतीच्या 88 F-35 लढाऊ विमानांच्या कराराचे पुनरावलोकन करण्याचे आदेश दिले आहेत. जर्मनीही 35 F-35 विमानांच्या ऑर्डरबाबत अनिश्चितता दर्शवत आहे.
F-35 हे आधुनिक लढाऊ विमान असून स्टेल्थ क्षमता, अत्याधुनिक सेन्सर्स आणि बहुपर्यायी युद्धसज्जता यामुळे जगातील सर्वोत्कृष्ट विमानांपैकी एक मानले जाते. परंतु, याच्या खूप जास्त किंमती आणि देखभालीच्या खर्चामुळे अनेक देश चिंता व्यक्त करत आहेत. तज्ञांच्या मते, F-35 चा एकूण खर्च अधिक असून, तो वेळोवेळी वाढत आहे. अमेरिकेच्या लॉकहीड मार्टिन कंपनीने तयार केलेल्या या विमानाच्या देखभाल खर्चामुळे अनेक नाटो देशांना पर्याय शोधण्याची गरज भासत आहे.
विशेषत: नाटोमध्ये समान प्रकारची विमाने वापरण्याचे अनेक फायदे आहेत. समान विमान ताफ्यामुळे पायलट प्रशिक्षण, देखभाल, सुटे भागांचा पुरवठा आणि युद्धसामग्रीची सुसंगतता सोपी होते. यामुळे नाटो देशांना एकत्रित लढण्याची क्षमता वाढते, असे एरोस्पेस तज्ज्ञ रिचर्ड अबौलाफिया यांचे मत आहे. मात्र, जर काही नाटो देश F-35 ऐवजी इतर पर्याय निवडण्याचा विचार करत असतील, तर संपूर्ण युरोपियन सुरक्षा धोरणावर त्याचा परिणाम होऊ शकतो.
F-35 चे संभाव्य पर्याय शोधण्यास अनेक देश सुरुवात करत आहेत. त्यात स्वीडनच्या साब कंपनीचे JAS-39 ग्रिपेन हे विमान प्रमुख पर्याय म्हणून उदयास आले आहे. ग्रिपेन हे F-35 इतके स्टेल्थ नसले तरी वेग, श्रेणी आणि महत्त्वाचे म्हणजे त्याचा खूपच कमी खर्च यामुळे ते अधिक आकर्षक ठरत आहे. त्यामुळे F-35 खरेदीबद्दल अनिश्चित असलेल्या देशांना हा एक महत्त्वाचा पर्याय ठरू शकतो.
F-35 खरेदीबाबत अनिश्चितता निर्माण झाल्याने अमेरिकेतील काही नेत्यांनी नाराजी व्यक्त केली आहे. टेक्सासचे माजी प्रतिनिधी मॅक थॉर्नबेरी, जे F-35 कार्यक्रमाचे कट्टर समर्थक आहेत, त्यांनी इशारा दिला आहे की, जर नाटो देशांनी हा करार मागे घेतला तर नाटोची एकसंधता आणखी खालावेल. त्यांनी सांगितले की, “जेव्हा तुम्ही समान प्रकारची विमाने वापरता, तेव्हा युद्धाच्या परिस्थितीत मित्र राष्ट्रांसोबत एकत्र लढणे सोपे होते.” त्यामुळे काही अमेरिकन नेत्यांना भीती वाटते की, यामुळे नाटो देश एकमेकांपासून दूर जातील आणि रशियासारख्या प्रतिस्पर्धी देशांना संधी मिळेल.
अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणात झालेल्या अनिश्चिततेमुळे नाटो देशांनी F-35 खरेदीबाबत पुन्हा विचार करण्यास सुरुवात केली आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : चीन पाकिस्तानला बाजूला सारून भारताची व्यूहरचना यशस्वी; ‘या’ प्रकल्पासाठी 4 हजार कोटींची गुंतवणूक
येणाऱ्या काळात युरोपियन देश अमेरिकेवरील अवलंबन कमी करून स्वतःचे संरक्षण धोरण स्वतंत्रपणे ठरवतील, अशी शक्यता वाढली आहे. जर नाटो देशांनी F-35 ऐवजी इतर पर्याय निवडले, तर हा अमेरिकेसाठी मोठा झटका ठरू शकतो.
.png "Videos"){kind=small}
