ओमानच्या मध्यस्थीने इराण-अमेरिका ‘अणु’ चर्चेला गती; मध्यपूर्वेतील संघर्ष शमणार का?

Oman mediation Iran US : जागतिक राजकारणात महत्त्वाची भूमिका बजावत असलेल्या ओमानच्या मध्यस्थीमुळे इराण आणि अमेरिका यांच्यातील अणु चर्चा पुन्हा एकदा रचनात्मक वळणावर आली आहे.

रोम : जागतिक राजकारणात महत्त्वाची भूमिका बजावत असलेल्या ओमानच्या मध्यस्थीमुळे इराण आणि अमेरिका यांच्यातील अणु चर्चा पुन्हा एकदा रचनात्मक वळणावर आली आहे. रोममध्ये झालेल्या या बैठकीत दोन्ही देशांनी सकारात्मक प्रगती झाल्याचे सांगत पुढील फेऱ्यांचे संकेत दिले आहेत. या प्रक्रियेतून नवीन अणु करार होण्याची शक्यता निर्माण झाली असून, त्यामुळे ओमानचे आंतरराष्ट्रीय राजनैतिक स्थान भक्कम होण्याची शक्यता आहे.

या चर्चेची पार्श्वभूमी म्हणजे अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी इराणला दिलेल्या कठोर इशाऱ्यांनंतर निर्माण झालेला तणाव. गेल्या काही महिन्यांपासून या दोन देशांमध्ये अणु कार्यक्रमासंदर्भातील मतभेद तीव्र झाले होते. अशा परिस्थितीत ओमानने शांततेचा दूत म्हणून पुढाकार घेत इराण-अमेरिका संवादासाठी मध्यस्थी केली आहे, ज्यामुळे चर्चेला नवे वळण मिळाले आहे.

चर्चेची सकारात्मक वाटचाल

या चर्चेत अमेरिकेच्या वतीने वरिष्ठ अधिकारी विटकॉफ, तर इराणच्या वतीने परराष्ट्र मंत्री अब्बास अराघची सहभागी झाले होते. अराघची यांनी चर्चेचे वर्णन ‘रचनात्मक’ असे केले असून, येत्या आठवड्यात तांत्रिक तज्ञांची भेट होईल, असे स्पष्ट केले. मात्र, या बैठकीबद्दल फारशी माहिती देण्यात आलेली नाही. पुढील बैठक २६ एप्रिल रोजी ओमानमध्ये होणार आहे, अशी माहिती देण्यात आली आहे. अमेरिकेची मुख्य अट आहे की इराणने अण्वस्त्र विकास कार्यक्रम थांबवावा, तर इराणची अट आहे की अमेरिकेने लादलेले आर्थिक निर्बंध हटवावेत. या दोन्ही मुद्द्यांवर समेटाची शक्यता निर्माण झाली असल्याने नवीन कराराची शक्यता वाढली आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : हिलसा डिप्लोमसी; 70% निर्यात एकटा बांगलादेश करतो

See more

Relatively positive atmosphere in Rome has enabled progress on principles and objectives of a possible deal.

We made clear how many in Iran believe that the JCPOA is no longer good enough for us. To them, what is left from that deal are “lessons learned”. Personally, I tend to…

— Seyed Abbas Araghchi (@araghchi) April 19, 2025

credit : social media

मध्यपूर्वेतील तणावात घट येणार?

या चर्चेमुळे मध्यपूर्वेतील वाढता तणाव काही प्रमाणात शांत झाल्याचे जाणवत आहे. विशेषतः इस्रायलच्या दृष्टीने इराणचा अणु कार्यक्रम मोठा धोका मानला जात असल्याने या चर्चेला अधिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे. असोसिएटेड प्रेसच्या वृत्तानुसार, चर्चेत “खूप चांगली प्रगती” झाल्याची माहिती एका वरिष्ठ अमेरिकन अधिकाऱ्याने दिली आहे. अमेरिकेने या चर्चेवर अद्याप अधिकृत विधान दिलेले नसले तरी, ही बैठक दोन कट्टर विरोधकांमध्ये संवादाचे दार उघडणारी ठरत आहे.

ओमानचा उगम शांततेच्या अग्रणी राष्ट्रांमध्ये

ओमानने यापूर्वीही अमेरिका आणि इराणमध्ये संवाद साधण्यासाठी मध्यस्थी केली होती. या वेळेसही, रोममधील इराणी दूतावासात शिष्टमंडळे स्वतंत्र खोल्यांमध्ये ठेवण्यात आली होती आणि ओमानचे परराष्ट्र मंत्री बद्र अल-बुसैदी यांनी दोन्ही देशांमध्ये संदेशांची देवाणघेवाण केली. जर या चर्चेतून यशस्वी अणु करार झाला, तर ओमान कतार आणि सौदी अरेबियानंतर शांततेच्या मध्यस्थीचा तिसरा प्रभावशाली अरब देश म्हणून उदयास येईल. कतार सध्या गाझा संघर्षात मध्यस्थी करत आहे, तर सौदी अरेबिया युक्रेन-रशिया युद्धविरामासाठी प्रयत्नशील आहे. अशा परिस्थितीत ओमानचे राजनैतिक स्थानही अधिक बळकट होण्याची चिन्हे आहेत.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : हुकूमशाहीविरोधात मोठी चळवळ उभी राहताना; ट्रम्प सरकारविरोधात अमेरिकेत संतापाची लाट हजारो नागरिक रस्त्यावर

 शांततेच्या दिशेने एक पाऊल

इराण आणि अमेरिका यांच्यातील अणु चर्चा हे केवळ द्विपक्षीय संबंधांपुरते मर्यादित नाही, तर त्याचा संपूर्ण मध्यपूर्वेतील राजकीय स्थैर्यावर दूरगामी परिणाम होऊ शकतो. ओमानच्या मध्यस्थीमुळे हे शक्य झाले आहे. या चर्चेचा पुढील टप्पा आणि त्याचे परिणाम जगभरातील मुत्सद्दी आणि राजकीय नेत्यांसाठी लक्षवेधी ठरणार आहेत. शांतता आणि समेटाच्या दिशेने एक सकारात्मक पाऊल उचलले गेले आहे, यात शंका नाही.