Saudi Arabia, Narendra Modi and Crude oil
गेल्या दोन दिवसांपासून सौदी अरेबियासाठी परिस्थिती एखाद्या वाईट स्वप्नासारखी झाली आहे. दशकेभर ज्याने आपल्या तेल आणि डॉलर्सच्या जोरावर संपूर्ण जगाला वाकवून ठेवले, तोच सौदी अरेबिया Saudi Arabia आज भारतापुढे नतमस्तक झालेला दिसतो आहे. ही काही साधी बाब नाही. तोच भारत, ज्याला खाडी देशांनी केवळ प्रवासी मजूर आणि तेल खरेदीदार इतक्यापुरते मर्यादित मानले होते. परंतु आता परिस्थिती पूर्णपणे बदलली आहे.पंतप्रधान नरेंद्र मोदी Narendra Modi यांच्या नेतृत्वक्षमता आणि आक्रमक परराष्ट्र धोरणामुळे सौदी अरेबिया अशा वळणावर आला आहे की, त्याला स्वतःचा अभिमान सोडून भारताकडे मदत मागावी लागत आहे.
सर्वात मोठा धक्का म्हणजे भारताने अचानक सौदी अरेबियाकडून आलेल्या 300 हून अधिक मालवाहू जहाजांना भारतीय बंदरांवरून परत पाठवले. या जहाजांमध्ये पेट्रोकेमिकल्स, यंत्रसामग्री, खाद्यतेल आणि खजूर यांसारखे पारंपरिक व्यापार माल होता. या अनपेक्षित निर्णयाने रियाधची कंबर मोडली.
अलीकडे बातमी आली होती की सौदी अरेबियाने अमेरिकेच्या दबावाखाली पाकिस्तानसोबत काही गुप्त करार केले, जे थेट भारताच्या धोरणात्मक हितांवर आघात करणारे होते. केवळ एवढेच नव्हे तर भारतीय प्रवासी कामगारांवर अचानक नवे नियम आणि व्हिसा धोरण लागू करून भारताचा रोष अधिकच वाढवला. मोदी सरकारने यावेळी थेट प्रत्युत्तर द्यायचे ठरवले.
भारताने जहाजे रोखल्याची बातमी बाहेर येताच जगभरात खळबळ माजली. अमेरिकन आणि युरोपीय शेअर बाजार हादरले. सौदी तेल कंपन्यांचे शेअर्स कोसळले. पहिल्यांदाच जगाने पाहिले की भारत आता फक्त “सॉफ्ट पॉवर” नाही, तर आवश्यकतेनुसार “हार्ड पॉवर” वापरायलाही मागे हटत नाही.
मोदींनी फक्त जहाजे रोखण्यावर न थांबता सौदीला चारही बाजूंनी घेरण्याची योजना आखली. रशिया, इस्रायल आणि अमेरिकेसोबत भारताने मजबूत संबंध प्रस्थापित केले आहेत. त्यामुळे सौदी अरेबियाला एकटे आणि कमजोर वाटू लागले. भारताने रशिया, इराण, आफ्रिका यांसारखे नवे ऊर्जा स्रोत खुले केले. रणनीतिक तेल साठे मजबूत केले, ज्यामुळे भारताला महिनोन्‌महिने सौदी तेलाशिवायही काम भागेल.
जर भारत-पाकिस्तान युद्ध झाले तर Saudi देखील सहभागी होणार का? तज्ञांनी सांगितले करारांमागील सत्य
भारताने संयुक्त राष्ट्र आणि इतर मंचांवर सौदीच्या तेल धोरणांना उघडपणे आव्हान दिले. यामुळे सौदीच्या आंतरराष्ट्रीय प्रतिमेला मोठा धक्का बसला. त्याचवेळी भारताने कतार, ओमान, यूएईसोबत नवे करार करून दाखवले की भारताकडे भरपूर पर्याय आहेत.
केवळ 48 तासांत परिस्थिती एवढी गंभीर झाली की क्राउन प्रिन्स मोहम्मद बिन सलमान (MBS) यांना स्वतः मोदींना फोन करावा लागला. परंतु मोदींचा प्रतिसाद स्पष्ट होता — “भारत गद्दारी सहन करणार नाही. विश्वासघात झाला तर परिणाम भोगावे लागतील.”
इस्लामिक देश सुरक्षा युतीचा पाकिस्तानला पाठिंबा
या संघर्षामुळे सौदीच्या अर्थव्यवस्थेत 10% पेक्षा जास्त घसरण झाली. भारताने 5,000 बॅरल क्रूड ऑईलची Crude oil डील रद्द केली. सौदीच्या “व्हिजन 2030” योजनेवर मोठे संकट आले कारण ती संपूर्णपणे तेल निर्यातीवर आधारित होती आणि भारत त्याचा सर्वात मोठा खरेदीदार होता.दरम्यान भारताने रशिया, फ्रान्स, इस्रायलसोबत संरक्षण आणि सुरक्षा क्षेत्रात नवे करार केले. त्यामुळे सौदीची परंपरागत ताकद ढासळली.
आज स्थिती अशी आहे की सौदी अरेबिया कूटनीतिक संकटात सापडला आहे, तर भारताने सिद्ध केले आहे की तो आता फक्त प्रतिक्रिया देणारा नाही तर अटी ठरवणारा देश आहे. मोदी सरकारचे हे पाऊल इतर सर्व देशांसाठी एक इशारा आहे — भारताला धोका दिल्यास किंमत मोजावी लागेल.
आगामी काळात हा संघर्ष किती मोठा होईल, हे पाहणे उत्सुकतेचे ठरेल. पण इतके नक्की आहे की भारताने सौदीला असा धडा शिकवला आहे, जो दशकानुदशके लक्षात राहील.
प्र.१: भारताने सौदी अरेबियाला $220 अब्जांचा झटका कसा दिला?
उ: भारताने सौदीकडून आलेली 300 हून अधिक जहाजे परतवली आणि मोठ्या तेल करारांना थांबवले.
प्र.२: भारताने असा कठोर निर्णय का घेतला?
उ: सौदीने अमेरिका व पाकिस्तानसोबत भारताच्या धोरणात्मक हितांवर आघात करणारे करार केले आणि भारतीय कामगारांवर नवे निर्बंध लादले.
प्र.३: या निर्णयाचा जागतिक परिणाम काय झाला?
उ: सौदीच्या तेल कंपन्यांचे शेअर्स कोसळले, जागतिक शेअर बाजार हलले आणि सौदीची आंतरराष्ट्रीय प्रतिमा धोक्यात आली.
प्र.४: भारताने पर्यायी पर्याय काय शोधले आहेत?
उ: भारताने रशिया, इराण, आफ्रिका आणि यूएईसारख्या देशांशी नवे करार केले तसेच रणनीतिक तेल साठे मजबूत केले.
प्र.५: सौदीच्या व्हिजन 2030 योजनेवर याचा काय परिणाम झाला?
उ: भारत हा सर्वात मोठा तेल खरेदीदार असल्याने सौदीच्या व्हिजन 2030 योजनेला मोठा फटका बसला आहे.
प्र.६: या संघर्षातून कोणता मोठा संदेश मिळतो?
उ: भारताने दाखवून दिले की तो आता फक्त “सॉफ्ट पॉवर” नाही तर आवश्यकतेनुसार “हार्ड पॉवर” वापरायला तयार आहे.
.png "Videos"){kind=small}
