डायबिटीस न होण्यासाठी कोणत्या पदार्थांचे सेवन टाळावे (फोटो सौजन्य -iStock)
आपल्यापैकी बरेच जण दररोज अशा गोष्टी खातात ज्यांची चव चांगली असते, पण आपल्या आरोग्यासाठी मात्र हळूहळू पोखरणारे विष ठरत आहेत. मैदा, इन्स्टंट नूडल्स, ब्रेड, पफ्ड राईस आणि बटाटे यापासून बनवलेले पदार्थ आपल्या दैनंदिन दिनचर्येचा इतका भाग बनले आहेत की आपण त्यांना हानिकारक मानतही नाही. परंतु तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की या सवयी आपल्या आरोग्यावर सर्वात जास्त परिणाम करत आहेत.
डॉ. सुरेंद्र कुमार, एमबीबीएस, जनरल फिजिशियन, नवी दिल्ली यांच्या मते, या ६ अन्नपदार्थांमध्ये ग्लायसेमिक इंडेक्स जास्त असतो, म्हणजेच ते शरीरात ग्लुकोज वेगाने वाढवतात. मधुमेहींसाठी हे विशेषतः धोकादायक आहेत कारण त्यांचे सेवन केल्याने काही तासांत रक्तातील साखर २५०-३०० पर्यंत पोहोचू शकते. या लेखात, आपण या गोष्टी का धोकादायक आहेत, त्यांचा शरीरावर काय परिणाम होतो आणि त्यांना काय आणि कसे बदलायचे हे सविस्तरपणे समजून घेऊ जेणेकरून चव तसेच आरोग्य टिकून राहील. जर तुम्ही तुमच्या रक्तातील साखर, वजन आणि हृदयाच्या आरोग्याबद्दल खरोखरच गंभीर असाल तर ही माहिती तुमच्यासाठी खूप महत्त्वाची आहे (फोटो सौजन्य – iStock)
मैदा हे हळूवार विष
मैद्यामुळे डायबिटीस वाढतो
मैदा दिसायला स्वच्छ दिसत असला तरी त्याचा शरीरावर होणारा परिणाम अत्यंत धोकादायक असतो. तो एक रिफाइंड कार्बोहायड्रेट आहे, ज्यामध्ये कोणतेही फायबर नसते. जेव्हा तुम्ही समोसे, पिझ्झा किंवा बिस्किटे यांसारख्या मैद्यापासून बनवलेल्या गोष्टी खाता तेव्हा ते थेट साखरेची पातळी वाढवते आणि शरीरात जळजळ निर्माण करते.
यामुळे मधुमेहाची शक्यता तर वाढतेच, शिवाय पोटाची चरबी, थकवा आणि आम्लता यासारख्या समस्या देखील निर्माण होतात. चव आणि आरोग्य दोन्ही सुरक्षित राहण्यासाठी मैद्याऐवजी मल्टीग्रेन किंवा बाजरीसारखे पर्याय वापरण्याची शिफारस डॉक्टर करतात.
इन्स्टंट नूडल्स
इन्स्टंट नूडल्समुळे वाढते शुगर
इन्स्टंट नूडल्स हा एक सोयीस्कर पर्याय असू शकतो, परंतु त्यांचे पौष्टिक मूल्य खूपच कमी असते आणि फायद्यापेक्षा जास्त नुकसान होते. त्यामध्ये रिफाइंड पीठ, प्रिझर्व्हेटिव्ह्ज आणि सोडियमचे प्रमाण जास्त असते. ते शरीरात ग्लुकोज लवकर सोडतात, ज्यामुळे साखरेचे प्रमाण वाढते. जर तुम्ही मधुमेही असाल किंवा प्री-डायबेटिक अवस्थेत असाल तर नूडल्सचे नियमित सेवन करणे तुमच्यासाठी धोकादायक आहे.
डॉक्टर म्हणतात की ते मुलांमध्ये लठ्ठपणा, आळस आणि पचनाच्या समस्या देखील निर्माण करतात. त्याऐवजी, नाचणी, ओट्स किंवा भाज्यांपासून बनवलेले नूडल्स हा एक चांगला आणि आरोग्यदायी पर्याय असू शकतो.
सतत खाल्ला जाणारा ब्रेड
डायबिटीस रूग्णांनी सफेद ब्रेड खाणे टाळावे
ब्रेड, विशेषतः पांढरा ब्रेड, रोजच्या नाश्त्याचा एक भाग बनला आहे, परंतु ब्रेड हा आरोग्यासाठी सायलंट किलर ठरतोय. त्यात मैदा आणि साखरेचे मिश्रण असते जे रक्तातील साखरेचे प्रमाण वेगाने वाढवते. दररोज सकाळी ब्रेडसोबत बटर किंवा जॅम खाल्ल्याने वजन आणि रक्तातील साखर दोन्ही नियंत्रणाबाहेर जाऊ शकते.
ब्राऊन ब्रेड कधीकधी फक्त ब्राऊन रंगाचा दिसतो परंतु तो सफेद ब्रेडच आहे. डॉक्टर ब्रेडऐवजी पराठा किंवा उपमा सारख्या देशी आणि फायबरयुक्त पर्यायांनी ब्रेड घेण्याचा सल्ला देतात, जे केवळ चवदारच नाहीत तर आरोग्यदायी देखील असतात.
कुरमुरे अथवा पफ्ड राईस
कुरमुरे खाणे ठरू शकते त्रासदायक
कुरमुरे हा बऱ्याचदा हलका आणि आहारासाठी अनुकूल नाश्ता मानला जातो, परंतु प्रत्यक्षात त्यात ग्लायसेमिक इंडेक्स जास्त असतो. पफ्ड राईस रक्तातील साखरेमध्ये अचानक वाढ होऊ शकतो, विशेषतः तेल किंवा मसाल्यांसह खाल्ल्यास. त्यात फायबरचे प्रमाण नसते, ज्यामुळे पोट लवकर रिकामे होते आणि वारंवार भूक लागते.
डॉक्टरांनी ते नियमित आहाराचा भाग न बनवण्याचा सल्ला दिला आहे. जर तुम्हाला कुरकुरीत नाश्ता आवडत असेल तर मखाणा, भाजलेले चणे किंवा ओट्सचे मिश्रण हे पर्याय सुरक्षित आणि आरोग्यदायी आहेत.
भारतीय थाळीतील महत्त्वाचा घटक – बटाटा
बटाट्याने वाढतो डायबिटीस
बटाटा हा भारतीय थाळीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, परंतु मधुमेहाच्या बाबतीत तो खूप हानिकारक ठरू शकतो. बटाट्यामध्ये भरपूर स्टार्च असते, जे शरीरात लवकर ग्लुकोजमध्ये बदलते. तळलेले आणि उकडलेले दोन्ही बटाटे मधुमेहींसाठी धोकादायक ठरू शकतात. जर तुम्हाला मधुमेह असेल तर तुम्ही बटाट्याचे सेवन मर्यादित किंवा पूर्णपणे थांबवावे. त्याऐवजी, दुधी, टिंडा किंवा भोपळा यासारख्या भाज्यांना प्राधान्य द्या जे पोषण देखील देतात आणि रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवतात
धोकादायक सवयी
जर तुम्ही दररोज या 5 गोष्टींचे सेवन करत असाल, तर तुमची साखरेची पातळी ३०० पेक्षा जास्त झाली तर आश्चर्य वाटण्यासारखे नाही. या गोष्टी हळूहळू शरीराच्या इन्सुलिन प्रतिसादाला बिघडवतात आणि स्वादुपिंडावर जास्त दबाव आणतात.
डॉ. सिंग यांचा असा विश्वास आहे की या सवयी ताबडतोब बदलणे खूप महत्वाचे आहे. याऐवजी, फायबरयुक्त आहार, कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स असलेले पदार्थ आणि प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांपासून दूर राहणे हे निरोगी जीवनाचे गुरुकिल्ली आहे. लक्षात ठेवा, एकदा मधुमेह वाढला की तो नियंत्रित करणे सोपे नसते, म्हणून सुरुवातीपासूनच सतर्क राहणे चांगले.
टीप – हा लेख केवळ सामान्य माहितीसाठी लिहिण्यात आला असून कोणत्याही प्रकारच्या उपचाराचा दावा यामध्ये करण्यात आलेला नाही. कोणताही उपाय करण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि त्यांच्या सल्ल्यानुसारच योग्य बदलानुसार वापर करावा.