फोटो सौजन्य - Social Media
लवंग हा एक बहुगुणी मसाला आहे जो भारतीय स्वयंपाकात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. जेवणाची चव वाढवण्याबरोबरच आरोग्यासाठीही लवंग अत्यंत फायदेशीर आहे. यामध्ये अँटीऑक्सिडंट्स मोठ्या प्रमाणात असतात, जे शरीरासाठी अनेक प्रकारे उपयोगी ठरतात. लवंग रक्तातील साखर नियंत्रणात ठेवण्यास मदत करतो आणि बॅक्टेरिया नष्ट करण्यासाठी उपयुक्त आहे.
लवंगाचे झाड हे सदाहरित असून त्याला *सिजीगियम एरोमॅटिकम* असे नाव आहे. लवंगाच्या झाडावर तयार होणाऱ्या फुलांच्या कळ्या वाळवल्यानंतर त्यांचा मसाल्याच्या स्वरूपात उपयोग होतो. लवंग पूर्ण किंवा पावडर स्वरूपात सहज उपलब्ध आहे. तो फक्त स्वयंपाकापुरता मर्यादित नाही तर औषधीय उपयोगांसाठीही प्रसिद्ध आहे. लवंग गरम पेय पदार्थ, कुकीज, केक यामध्ये मसालेदार चव आणि अत्तरासारखी उष्णता आणण्यासाठी वापरला जातो.
पचनतंत्र सुधारते:
लवंगामध्ये पचन सुधारण्यासाठी महत्त्वाचे घटक असतात. उन्हाळ्याच्या दिवसांत उष्णतेमुळे पचनतंत्र बिघडण्याची शक्यता असते. अशा वेळी लवंगाचे पाणी पिणे फायदेशीर ठरते. रोज उपाशीपोटी लवंगाचे पाणी प्यायल्याने किंवा लवंग चघळल्याने अ‍ॅसिडिटी कमी होते आणि पचनतंत्र मजबूत होते.
त्वचेसाठी फायदेशीर:
उन्हाळ्यात त्वचेवर होणाऱ्या सनबर्न, पुरळ, डाग यांसारख्या समस्यांसाठी लवंग उपयोगी आहे. लवंगामध्ये अँटी-एजिंग, अँटी-ऑक्सिडंट, आणि अँटी-फंगल गुणधर्म असल्यामुळे त्वचेच्या आरोग्यासाठी लवंगाचे पाणी किंवा तेल उपयुक्त ठरते. लवंगामुळे त्वचा निरोगी आणि तजेलदार होते.
तोंडातील जखमांवर उपयोगी:
तोंडात छाले होणे ही सामान्य समस्या आहे, ज्यामुळे खाणे-पिणे त्रासदायक होते. अशा वेळी लवंगाचा तेल लावल्याने किंवा लवंग चघळल्याने जखमांवर परिणामकारक आराम मिळतो. लवंगामध्ये सूज कमी करणारे आणि जंतुनाशक गुणधर्म असल्यामुळे हे जलद परिणाम करते.
रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते:
लवंगामध्ये अँटीऑक्सिडंट्स मोठ्या प्रमाणात असल्याने रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी लवंग उपयुक्त आहे. हिवाळ्यात सर्दी-खोकल्यापासून संरक्षण करण्यासाठी लवंगाचा चहा किंवा काढा उपयोगी ठरतो.
सांधेदुखी आणि सूज कमी करण्यासाठी:
लवंगामध्ये अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असल्यामुळे सांधेदुखी किंवा शरीरातील सूज कमी करण्यासाठी लवंगाच्या तेलाने मसाज केला जातो.
दालचिनी हा अजून एक बहुगुणी मसाला आहे जो झाडाच्या सालीपासून तयार होतो. हा केवळ स्वयंपाकात चव वाढवण्यासाठीच नाही, तर औषधीय गुणधर्मांसाठीही ओळखला जातो.
रक्तातील साखर नियंत्रणात ठेवणे:
दालचिनीमधील घटक शरीरात इन्सुलिनची संवेदनशीलता सुधारतात, ज्यामुळे शरीर इन्सुलिनचा अधिक प्रभावीपणे उपयोग करू शकते. यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी कमी होते. मधुमेह असलेल्या व्यक्तींनी दालचिनीचा समावेश आहारात केल्यास फायदेशीर ठरते.
पचन सुधारते:
दालचिनीमध्ये पचन सुधारण्यासाठी उपयुक्त असे नैसर्गिक गुणधर्म आहेत. अपचन, गॅस किंवा अ‍ॅसिडिटीसाठी दालचिनीचा चहा फायदेशीर ठरतो.
अँटी-बॅक्टेरियल गुणधर्म:
दालचिनीमधील अँटी-बॅक्टेरियल गुणधर्म शरीरातील जंतूसंसर्ग कमी करण्यासाठी उपयुक्त आहेत. यामुळे शरीराची प्रतिकारशक्तीही वाढते.
वजन कमी करण्यास मदत:
दालचिनीमुळे मेटाबॉलिझम सुधारतो, ज्यामुळे वजन कमी करण्यास मदत मिळते. गरम पाण्यासोबत दालचिनी पावडर पिणे लाभदायक ठरते.
इलायची हा मसाल्यांचा राजा समजला जातो. यामध्ये अँटीऑक्सिडंट आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असल्याने ते आरोग्यासाठी उपयुक्त आहे.
पचनासाठी फायदेशीर:
इलायची पचन सुधारते आणि अपचन, गॅस यांसारख्या तक्रारींवर उपाय करते. जेवणानंतर इलायची चघळल्याने पचन सुधारते आणि तोंडाला ताजेतवाने वास येतो.
हृदयाच्या आरोग्यासाठी उपयुक्त:
इलायचीमधील अँटीऑक्सिडंट्स हृदयविकाराचा धोका कमी करतात आणि रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यासाठी मदत करतात.
इम्यूनिटी वाढवते:
इलायचीमधील गुणधर्म रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतात. नियमित इलायचीचे सेवन हिवाळ्यात सर्दी-खोकल्यासारख्या त्रासांपासून संरक्षण करते.
तणाव कमी करण्यासाठी उपयुक्त:
इलायचीचा वास मनाला शांतता आणि ताजेतवानेपणा देतो. त्यामुळे मानसिक ताण कमी करण्यासाठी इलायची उपयुक्त ठरते.
लवंग, दालचिनी आणि इलायची हे केवळ स्वयंपाकघरातील मसाले नसून औषधीय गुणधर्मांनी परिपूर्ण आहेत. या मसाल्यांचा आहारात समावेश केल्याने शरीर निरोगी राहते, आणि अनेक आजारांवर त्यांचा प्रतिबंध होतो.
