Leaders offering incentives and gifts to voters in the run-up to elections harms democracy
आमच्या शेजारी मला म्हणाले, “निशाणेबाज, देशात जिथे जिथे निवडणुका असतात तिथे तिथे चोरी, बढाई मारणे आणि फ्रीलोडिंग असते. लोकशाहीच्या नावाखाली मतांची सौदेबाजी होते. घोडेबाजारामुळे लोकशाही मूल्यांचे खूप नुकसान झाले आहे.” यावर मी म्हणालो, “जर तुम्ही जास्त तोंड उघडले तर लोक तुम्हाला शहरी नक्षल म्हणू लागतील. तुमचे मत स्वतःकडे ठेवा आणि आंधळेपणाने व्यवस्थेचे अनुसरण करा. तुम्ही किती काळ मत चोरीचा जुनाट रेकॉर्ड खेळणार?”
शेजारी म्हणाला, “निशाणेबाज, पूर्वी जेव्हा एखादा उमेदवार मते मागायला जायचा, तेव्हा तो दीदींना राम-राम आणि बडी बी यांना सलाम म्हणायचा. आता, मोफत भेटवस्तू देऊन थेट मते खरेदी केली जातात. पक्ष आनंदाने देतो आणि जनता आनंदाने स्वीकारते. तिजोरी रिकामी असली तरी काही फरक पडत नाही; जनतेच्या कपाळावर मोफत चंदन लावले जाते. मोफत भेटवस्तू आणि अनुत्पादक धर्मादाय योजना देण्याचा राजकीय दबाव इतका वाढला आहे की अनेक राज्यांमध्ये, राज्याची अर्थसंकल्पीय तूट सतत वाढत आहे. देशातील सुमारे डझनभर राज्यांमध्ये ही परिस्थिती आहे. भविष्यासाठी हे धोकादायक आहे. बिहारमध्येही असेच निवडणुकीचे वारे वाहत आहेत. स्वयंरोजगार सुरू करून स्वावलंबी होण्याच्या नावाखाली ज्या महिलांना १०,००० रुपये एकरकमी दिले जात आहेत, त्यांना ते खाण्यापिण्यावर खर्च करावे लागतील. महिलेचा नवरा ते पैसे वाया घालवेल.”
नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा
यावर मी म्हणालो, “तुम्ही इतके चिडून का बोलत आहात? मतदारांवर प्रभाव पाडण्यासाठी आणि त्यांची मने जिंकण्यासाठी, तुम्हाला मिठाई वाटावी लागते. गोड मिठाईसाठी तिळ संक्रांतीची वाट का पाहायची? जिथे निवडणूक असेल तिथे मिठाई असते! लक्षात ठेवा की २००६ मध्ये तामिळनाडूमध्ये मोफत भेटवस्तू देण्याची राजकीय युक्ती द्रमुकने सुरू केली होती. करुणानिधी गरिबांना २ रुपये किलो दराने टेलिव्हिजन सेट आणि तांदूळ देऊन तिथे सत्तेत आले. त्यानंतर जयललिता चार पावले पुढे गेल्या. अम्मा कॅन्टीन आणि अम्मा फार्मसी सारख्या असंख्य योजनांमुळे त्यांनी निवडणूक जिंकली. छत्तीसगडमध्ये, भाजपचे डॉ. रमण सिंह मोफत तांदूळ देऊन सत्तेत आले. छत्तीसगडमध्ये, लोक त्यांना “चौनवाले बाबा” म्हणू लागले. मध्य प्रदेशातील लाडली लक्ष्मी योजना आणि महाराष्ट्रातील लाडकी बहन योजनेने चमत्कार केले.”
लेख – चंद्रमोहन द्विवेदी