Dinvishesh: कटू अध्याय बंगालच्या फाळणीला झाली सुरुवात; जाणून घ्या 16 ऑक्टोबरचा इतिहास

१९११ मध्ये दोन्ही बाजूंच्या भारतीय जनतेच्या दबावामुळे बंगालचे पूर्व आणि पश्चिम भाग झाले. पूर्व बंगाल भौगोलिक रूपाने आणि कमी संप्रेषण साधने असल्यामुळे तो पश्चिम बंगाल पासून वेगळा झाला.

भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यातील एक कटू अध्याय म्हणजे बंगालची फाळणी. बंगालच्या फाळणीला १६ ऑक्टोबर १९०५ पासून सुरुवात झाली. १९११ मध्ये दोन्ही बाजूंच्या भारतीय जनतेच्या दबावामुळे बंगालचे पूर्व आणि पश्चिम भाग झाले. पूर्व बंगाल भौगोलिक रूपाने आणि कमी संप्रेषण साधने असल्यामुळे तो पश्चिम बंगाल पासून वेगळा झाला. फाळणीमागे इंग्रजांची “फोडा आणि राज्य करा” हा हेतू होता. लॉर्ड कर्झनने राष्ट्रीय काँग्रेसमधील हिंदू-मुस्लिम जनतेमध्ये फुट पाडण्याच्या हेतूने १९ जुलै १९०५ रोजी बंगालच्या फाळणीची घोषणा केली. याविरोधात नंतर जोरदार आंदोलन झाली. बंकिमचंद्र चॅटर्जी यांचे वंदे मातरम हे गीत राष्ट्रीय चळवळीला महामंत्र ठरले. लोकमान्य टिळक, बिपीनचंद्र पाल, व लाला लजपतराय यांनी रान उठविले.

16 ऑक्टोबर रोजी देशाच्या आणि जगाच्या इतिहासामध्ये घडलेल्या महत्त्वपूर्ण घटना

• 1775 : ब्रिटिश सैन्याने अमेरिकेच्या मेन राज्यातील पोर्टलँड शहर जाळले.
• 1793 : फ्रेन्च राज्यक्रांती – फ्रान्सचा राजा सोळावा लुई याची विधवा पत्‍नी मेरी अ‍ॅंटोनिएत हिचा गिलोटीनवर वध करण्यात आला.
• 1868 : डेन्मार्कने निकोबार बेटांचे सर्व अधिकार ब्रिटीशांना विकले.
• 1905 : भारताचे व्हाईसरॉय लॉर्ड कर्झन यांनी बंगालच्या फाळणीचा आदेश दिला.
• 1923 : वॉल्ट डिस्ने आणि त्याचा भाऊ रॉय डिस्ने यांनी वॉल्ट डिस्ने कंपनीची स्थापना केली.
• 1949 : ग्रीक कम्युनिस्ट पक्षाने “तात्पुरता युद्धविराम” जाहीर केला, अशा प्रकारे ग्रीक गृहयुद्ध संपुष्टात आले.
• 1951 : पाकिस्तानचे पहिले पंतप्रधान लियाकत अली खान यांची रावळपिंडी येथे हत्या करण्यात आली.
• 1978 : वांडा रुटकिएविझ माउंट एव्हरेस्ट शिखरावर पोहोचणारी पहिली युरोपियन महिला ठरली.
• 1986 : रेनॉल्ड मेसनर 8000 मीटरपेक्षा उंच 14 शिखरे सर करणारी पहिली व्यक्ती ठरली.
• 1995 : स्कॉटलंडमधील स्काय ब्रिज उघडला.
• 1999 : जागतिक व्यावसायिक बिलियर्ड्‌स, स्‍नूकर संघटनेतर्फे वर्षातील सर्वोत्कृष्ट बिलियर्ड्‌स खेळाडूसाठी दिला जाणारा फ्रेड डेव्हिस पुरस्कार भारताच्या गीत सेठीला देण्यात आला.

नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा

16 ऑक्टोबर रोजी जन्म दिनविशेष

• 1670 : ‘बंदा सिंग बहादूर’ – शिख सेनापती यांचा जन्म. (मृत्यू : 9 जून 1716)
• 1841 : ‘इटो हिरोबुमी’ – जपानचे पहिले पंतप्रधान यांचा जन्म. (मृत्यू : 26 ऑक्टोबर 1909)
• 1844 : ‘इस्माईल क्यूम्ली’ – अल्बेनिया देशाचे पहिले पंतप्रधान यांचा जन्म. (मृत्यू : 24 जानेवारी 1919)
• 1854 : ‘ऑस्कर वाईल्ड’ – आयरिश लेखक व नाटककार यांचा जन्म. (मृत्यू : 30 नोव्हेंबर 1900)
• 1886 : ‘डेव्हिड बेन-गुरीयन’ – इस्राईल देशाचे पहिले पंतप्रधान यांचा जन्म.
• 1890 : ‘अनंत हरी गद्रे’ – वार्ताहर, संपादक, थोर समाजसुधारक आणि नाटिका संप्रदायाचे प्रवर्तक यांचा जन्म. (मृत्यू : 3 सप्टेंबर 1967)
• 1896 : ‘सेठ गोविंद दास’ – स्वातंत्र्यसैनिक, लोकसभेचे हंगामी सभापती, साहित्यिक यांचा जन्म. (मृत्यू : 18 जून 1974)
• 1907 : ‘सोपानदेव चौधरी’ – कवी, कवयित्री बहिणाबाई चौधरी यांचे पुत्र यांचा जन्म. (मृत्यू : 4 ऑक्टोबर 1982)
• 1926 : ‘चार्ल्स डोलन’ – केबल विजन आणि एचबीओ चे संस्थापक यांचा जन्म.
• 1948 : ‘हेमा मालिनी’ – अभिनेत्री, दिग्दर्शिका, निर्माती, भरतनाट्यम नर्तिका आणि नृत्यदिग्दर्शक यांचा जन्म.
• 1949 : ‘क्रेझी मोहन’ – भारतीय अभिनेते, पटकथालेखक आणि नाटककार यांचा जन्म.
• 1959 : ‘अजय सरपोतदार’ – मराठी चित्रपट निर्माते व दिग्दर्शक आणि अखिल भारतीय चित्रपट महामंडळाचे अध्यक्ष यांचा जन्म. (मृत्यू : 3 जून 2010)
• 1982 : ‘पृथ्वीराज सुकुमारन’ – भारतीय अभिनेते, गायक आणि निर्माता यांचा जन्म.
• 2003 : ‘कृत्तिका’ – नेपाळची राजकन्या यांचा जन्म.

राजकीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

16 ऑक्टोबर रोजी मृत्यू दिनविशेष

• 1793 : ‘मेरी आंत्वानेत’ – फ्रेन्च सम्राज्ञी यांचे निधन. (जन्म : 2 नोव्हेंबर 1755)
• 1799 : ‘वीरपदिया कट्टाबोम्मन’ – भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक यांचे निधन. (जन्म : 3 जानेवारी 1760)
• 1905 : ‘पंत महाराज बाळेकुन्द्री’ – आध्यात्मिक गुरू यांचे निधन. (जन्म : 3 सप्टेंबर 1855)
• 1944 : ‘गुरुनाथ प्रभाकर ओगले’ – उद्योजक, प्रभाकर कंदिलचे निर्माते यांचे निधन.
• 1948 : ‘माधव नारायण जोशी’ – नाटककार यांचे निधन.
• 1950 : ‘दादासाहेब केतकर’ – अनाथ विद्यार्थी गृहाचे एक संस्थापक यांचे निधन.
• 1951 : ‘लियाकत अली खान’ – पाकिस्तानचे पहिले पंतप्रधान यांची भर सभेत गोळ्या घालून हत्या. (जन्म : 1 ऑक्टोबर 1895)
• 1997 : ‘दत्ता गोर्ले’ – मराठी चित्रपटसृष्टीतील छायालेखक यांचे निधन.
• 2002 : ‘नागनाथ संतराम इनामदार’ – लेखक यांचे निधन. (जन्म : 23 नोव्हेंबर 1923)
• 2013 : ‘गोविंद पुरुषोत्तम देशपांडे’ – भारतीय नाटककार यांचे निधन.