रशियानंतर ‘या’ देशातही भयानक भूकंप; रिश्टर स्केलवर त्याची तीव्रता 6.3, त्सुनामीचा धोका नाही

Indonesia Papua 6.3 earthquake : मंगळवारी इंडोनेशियाच्या पापुआ प्रदेशात 6.3 रिश्टर स्केल तीव्रतेचा भूकंप झाला. त्याचा केंद्रबिंदू जमिनीखाली 39 किलोमीटर होता. त्सुनामीचा धोका नाही आणि कोणतीही जीवितहानी झालेली नाही.

Indonesia Papua 6.3 earthquake : मंगळवारी (दि. १२ ऑगस्ट २०२५ ) इंडोनेशियाच्या पापुआ प्रदेशात सकाळी जोरदार भूकंपाचे धक्के जाणवले. रिश्टर स्केलवर या भूकंपाची तीव्रता ६.३ नोंदवण्यात आली असून, जमिनीखालून तब्बल ३९ किलोमीटर खोलीवर याचा केंद्रबिंदू असल्याची माहिती इंडियन नॅशनल सेंटर फॉर सिस्मोलॉजी (NCS) यांनी दिली आहे. या हादऱ्यांमुळे स्थानिकांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण झाले, मात्र सुदैवाने त्सुनामीचा कोणताही धोका नाही आणि आतापर्यंत कोणतीही जीवितहानी किंवा मोठे नुकसान झाल्याचे वृत्त नाही.

अमेरिकेच्या यूएस जिओलॉजिकल सर्व्हेच्या माहितीनुसार, हा भूकंप पापुआमधील अबेपुरा शहरापासून सुमारे १९३ किलोमीटर वायव्येस झाला. भूकंपाची तीव्रता मोठी असली तरी तो समुद्राखाली न झाल्याने आणि केंद्र तुलनेने अधिक खोलीवर असल्याने त्सुनामीसारख्या भीषण आपत्तीचा धोका टळला.

याआधीही हादरे

इंडोनेशियात भूकंप हा नवीन प्रकार नाही. देश पॅसिफिक महासागराच्या “रिंग ऑफ फायर” म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या भूकंप-प्रवण पट्ट्यात येतो. येथे टेक्टोनिक प्लेट्स सतत हालचाल करतात आणि एकमेकांना भिडतात, ज्यामुळे वारंवार भूकंप होतात. फक्त काही दिवसांपूर्वीच, ७ ऑगस्ट रोजी, इंडोनेशियात ४.९ रिश्टर स्केल तीव्रतेचा भूकंप झाला होता, ज्याचे केंद्र १०६ किलोमीटर खोलीवर होते. हे दाखवते की हा प्रदेश सतत भूकंपाच्या धोक्याखाली आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : अजब शोध! पृथ्वीखाली दडलेल्या जीवसृष्टीचे सापडले पुरावे, चिनी- कॅनेडियन शास्त्रज्ञांचा अनोखा दावा

पूर्वीचे विनाशकारी भूकंप

इंडोनेशियाच्या इतिहासात भूकंपामुळे झालेल्या आपत्तींची पावती देणारे अनेक काळे दिवस आहेत.

• जानेवारी २०२१: सुलावेसी येथे ६.२ रिश्टर स्केलच्या भूकंपात १०० हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला.

• २०१८: पालू (सुलावेसी) येथे ७.५ रिश्टर स्केलचा भूकंप आणि त्यानंतर आलेल्या त्सुनामीमुळे २,२०० हून अधिक लोकांचा बळी गेला.

• २००४: आचे प्रांतातील ९.१ रिश्टर स्केलचा भूकंप आणि त्सुनामीमुळे संपूर्ण जग हादरले. या आपत्तीत १,७०,००० हून अधिक जीवितहानी झाली. हा भूकंप आधुनिक इतिहासातील सर्वात भीषण नैसर्गिक आपत्तींमध्ये गणला जातो.

भूकंप का होतो?

भूकंप हा पृथ्वीच्या पृष्ठभागाखाली असलेल्या टेक्टोनिक प्लेट्सच्या हालचालीचा परिणाम असतो. या प्लेट्स एकमेकांना भिडतात किंवा घसरतात, त्यावेळी त्यांच्या दरम्यान जमा झालेला ताण अचानक सुटतो आणि जमिनीत कंपन निर्माण होतात. कंपन सुरू होणाऱ्या जागेला भूकंपाचे केंद्रबिंदू (Hypocenter) म्हणतात, तर जमिनीच्या पृष्ठभागावर त्याचा सर्वाधिक परिणाम होणाऱ्या बिंदूस एपिसेंटर म्हटले जाते. “रिंग ऑफ फायर” सारख्या भागांत टेक्टोनिक प्लेट्स अत्यंत सक्रिय असल्यामुळे येथे भूकंप वारंवार होतात. पापुआसारख्या किनारपट्टी भागांत समुद्राखाली भूकंप झाल्यास त्सुनामीचा धोका अधिक असतो, पण यावेळी भूकंप जमिनीखाली असल्याने तो धोका टळला.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : International Lefthanders Day 2025 : जगात सरासरी 12% लोक आहेत डावखुरे; जाणून घ्या यामागील रंजक कारण

सावधगिरी हीच सुरक्षितता

तज्ञांच्या मते, भूकंपाची अचूक पूर्वसूचना देणे कठीण असले तरी अशा प्रदेशांतील नागरिकांनी आपत्कालीन योजना, सुरक्षित ठिकाणांची माहिती आणि तात्काळ स्थलांतराचे प्रशिक्षण असणे आवश्यक आहे. इंडोनेशियासारख्या भूकंप-प्रवण देशात ही तयारी लोकांच्या जीवितहानी कमी करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. इंडोनेशियातील या ताज्या भूकंपामुळे पुन्हा एकदा स्पष्ट झाले आहे की निसर्गाच्या ताकदीपुढे मानव किती असहाय आहे. मात्र, सजगता, वेळेवरची माहिती आणि विज्ञानाधारित तयारी यांच्या साहाय्याने या आपत्तींचा परिणाम मोठ्या प्रमाणात कमी करता येतो.