US Hypersonic Missile : USA चे ‘Dark Eagle’ तैनात; अमेरिकेने इंडो-पॅसिफिकमध्ये चीनला दिला मोठा इशारा

US Hypersonic Missile: अमेरिकेने पहिल्यांदाच ऑस्ट्रेलियामध्ये त्यांची लांब पल्ल्याची हायपरसोनिक क्षेपणास्त्र प्रणाली डार्क ईगल तैनात केली आहे. त्याची ताकद, चीनवरील धोरणात्मक प्रभाव आणि भविष्यातील आव्हाने जाणून घ्या.

US Hypersonic Missile : अमेरिकेने पहिल्यांदाच त्यांच्या सर्वात प्रगत हायपरसोनिक क्षेपणास्त्र प्रणाली ‘डार्क ईगल’ (Dark Eagle) परदेशात तैनात केली असून, यामुळे इंडो-पॅसिफिक प्रदेशात भू-राजकीय समीकरणे मोठ्या प्रमाणावर हलणार असल्याचे संकेत मिळत आहेत. ऑस्ट्रेलियाच्या उत्तर प्रांतात नुकत्याच पार पडलेल्या ‘टॅलिस्मन सेबर’ या संयुक्त सरावादरम्यान अमेरिकन सैन्याने या घातक शस्त्र प्रणालीची तैनाती केली.

काय आहे ‘डार्क ईगल’?

‘डार्क ईगल’ ही लांब पल्ल्याची हायपरसोनिक क्षेपणास्त्र प्रणाली असून ती मॅक ५ पेक्षा अधिक वेगाने (आवाजाच्या पाच पट वेग) उड्डाण करू शकते. सुमारे १,७२५ मैल (२,७७६ किमी) अंतरावर अचूक प्रहार करण्याची क्षमता तिच्यात आहे. पारंपारिक बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांच्या तुलनेत, ही क्षेपणास्त्रे उड्डाणादरम्यान स्वतःचा मार्ग बदलू शकतात. त्यामुळे ती अडवणे अथवा निष्प्रभ करणे जवळपास अशक्य आहे.

या प्रणालीमध्ये समाविष्ट आहेत :

• चार मोबाइल लाँचर्स (प्रत्येकी दोन क्षेपणास्त्रे)

• कमांड व नियंत्रण वाहने

• सपोर्ट व्हेइकल्स, जे लक्ष्याची अचूकता सुनिश्चित करतात

याचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे चीनच्या अँटी-अ‍ॅक्सेस/एरिया डिनायल (A2/AD) नेटवर्कमध्ये घुसखोरी करण्याची क्षमता. साध्या भाषेत सांगायचे तर, चीनने शत्रू सैन्याला आपल्यापासून दूर ठेवण्यासाठी उभारलेली सुरक्षा भिंत ‘डार्क ईगल’ सहज भेदू शकते.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Russia Nuclear System : रशियन ‘डेड हँड’ अणु प्रणाली बनू शकते संपूर्ण जगासाठी धोक्याची घंटा; वाचा काय आहे खासियत?

चीन आणि रशियाशी चाललेली स्पर्धा

अमेरिकेने हे पाऊल अशा वेळी उचलले आहे, जेव्हा चीन आणि रशिया हायपरसोनिक शस्त्र तंत्रज्ञानात झपाट्याने प्रगती करत आहेत.

• चीनने २०१९ मध्ये त्यांची DF-१७ क्षेपणास्त्र प्रणाली सादर केली होती, ज्यात हायपरसोनिक ग्लाइड वाहनाचा समावेश आहे.

• रशियानेही ‘अवांगार्ड’ हायपरसोनिक ग्लाइड प्रणाली विकसित करून जगाला धक्का दिला आहे.

अशा परिस्थितीत, अमेरिकेचे उद्दिष्ट ही तांत्रिक तफावत भरून काढणे व इंडो-पॅसिफिक प्रदेशात लष्करी संतुलन राखणे आहे.

बीजिंगला दिलेला संदेश

ऑस्ट्रेलियाच्या उत्तर प्रांतातील तैनातीमुळे चीनमधील अनेक संवेदनशील लष्करी केंद्रे ‘डार्क ईगल’च्या रेंजमध्ये आली आहेत. यात दक्षिण चीन समुद्रातील तळ, तसेच तैवानकडे जाणारे महत्त्वाचे मार्ग यांचा समावेश होतो. यामुळे अमेरिका सुरक्षित अंतरावर राहून चीनवर अचूक आक्रमण करू शकते. ही तैनाती बीजिंगला एक स्पष्ट संदेश देते  “अमेरिका आणि त्याचे सहयोगी इंडो-पॅसिफिकमध्ये मागे हटणार नाहीत; उलट ते आपली उपस्थिती अधिक मजबूत करतील.”

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : India America Business: जर भारताने अमेरिकेकडून काहीही खरेदी करणे बंद केले तर सर्वात जास्त नुकसान नक्की कोणाचे होईल?

पुढील आव्हाने

जरी ‘डार्क ईगल’चे आगमन अमेरिकेसाठी रणनीतिकदृष्ट्या मोठे पाऊल आहे, तरी भविष्यातील आव्हाने कमी नाहीत. चीन आणि रशिया यांचे हायपरसोनिक कार्यक्रम वेगाने पुढे जात आहेत. त्यामुळे या तंत्रज्ञानात वर्चस्व टिकवणे, सहयोगींशी समन्वय साधणे आणि सतत प्रगत सुधारणा करणे ही अमेरिकेसाठी गरजेची बाब ठरणार आहे.

Dark Eagle

‘Dark Eagle’ ही फक्त एक शस्त्र प्रणाली नसून, ती अमेरिकेचा जागतिक धोरणात्मक संदेश आहे. इंडो-पॅसिफिक हा २१व्या शतकातील महासत्ता स्पर्धेचा मुख्य रंगमंच ठरत असताना, या क्षेपणास्त्राची तैनाती चीनविरुद्ध अमेरिकेच्या ठाम धोरणाची जाहीर साक्ष मानली जाते.