A320 विमानांवर सौर किरणोत्सर्गाचा धोका! हजारो उड्डाणे प्रभावित; इंडिगो-एअर इंडियावर मोठा परिणाम ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
A320 solar radiation risk : जगभरातील सर्वाधिक वापरल्या जाणाऱ्या एअरबस A320 विमानांमध्ये मोठी तांत्रिक त्रुटी आढळल्याने विमान उद्योगात एकच खळबळ उडाली आहे. उड्डाण नियंत्रण प्रणालींवर सौर किरणोत्सर्गाचा थेट आणि गंभीर परिणाम होऊ शकतो, असे निष्पन्न झाल्यानंतर एअरबसने तत्काळ जागतिक पातळीवर ६,००० हून अधिक विमानांसाठी सॉफ्टवेअर अपडेट आणि आवश्यक असल्यास हार्डवेअर बदलण्याचे आदेश दिले आहेत. एअरबसच्या ५५ वर्षांच्या इतिहासातील हा सर्वात मोठा तांत्रिक रिकॉल मानला जात आहे, ज्याचा थेट परिणाम जगभरातील उड्डाणांच्या वेळापत्रकांवर होत आहे.
ही समस्या प्रथम ३० ऑक्टोबर २०२५ रोजी समोर आली, जेव्हा अमेरिकेतील (America) नेवार्ककडे जाणारे A320 विमान अचानक अस्थिर झाले आणि खाली झुकू लागले. फ्लाइट कंट्रोल सिस्टीमने चुकीचा डेटा वाचल्यानंतर विमानाला तातडीने टाम्पा विमानतळावर वळवावे लागले. या घटनेमध्ये काही प्रवाशांना दुखापत झाली होती. तपासात समोर आले की तीव्र सौर किरणोत्सर्ग किंवा सूर्यापासून बाहेर पडणाऱ्या चार्ज कणांमुळे विमानाच्या उंची, दिशानिर्देश आणि स्थिरतेशी संबंधित डेटा तात्पुरता बिघडू शकतो. या तांत्रिक अडथळ्यामुळे उड्डाणांची सुरक्षितता धोक्यात येऊ शकते, म्हणून एअरबसने हा त्वरित उपाययोजना करण्याचा निर्णय घेतला.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : VIDEO VIRAL: जगाने पाहिली जिवंत पेंटिंग! मेहरालू तलावावर फ्लेमिंगोंचा अद्वितीय नाच; ड्रोनने टिपला ‘निसर्गाचा कॅन्व्हास’
सौर किरणोत्सर्गातील कोरोनल मास इजेक्शन (CME) ही या समस्येची मूळ कारणीभूत प्रक्रिया आहे. सूर्याच्या पृष्ठभागावरून बाहेर फेकले जाणारे उच्च ऊर्जा कण पृथ्वीच्या वातावरणात पोहोचताना उपग्रह प्रणाली, नेव्हिगेशन उपकरणे आणि विशेषतः उड्डाण नियंत्रण संगणकांवर परिणाम करतात. २००३ मध्ये अशाच एका सौर वादळामुळे अमेरिकेतील उड्डाणांमध्ये नेव्हिगेशन समस्या निर्माण झाल्या होत्या. २०२५ मध्ये ही समस्या अधिक तीव्रतेने दिसत असल्याने विमान कंपन्यांना तातडीने दुरुस्तीची पावले उचलावी लागत आहेत.
भारतामध्ये A320 मालिका ही सर्वाधिक उड्डाणे करणारी विमान श्रेणी आहे. विशेषतः इंडिगो ही जगातील सर्वात मोठी A320 ऑपरेटर आहे. त्यामुळे या तांत्रिक त्रुटीचा सर्वाधिक परिणाम भारतीय विमान उद्योगावर होताना दिसत आहे. इंडिगो, एअर इंडिया आणि एअर इंडिया एक्सप्रेसच्या अनेक विमानांवर सॉफ्टवेअर अपडेटची प्रक्रिया सुरू असून यामुळे ६० ते ९० मिनिटांचे विलंब नोंदवले जात आहेत. अद्याप मोठ्या प्रमाणावर उड्डाणे रद्द केलेली नसली तरी पुढील काही दिवस वेळापत्रक बदलण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.
इंडिगोने जारी केलेल्या निवेदनानुसार सर्व सुरक्षा नियमांचे पालन करून विमानांना आवश्यक अपडेट दिले जात आहेत आणि काही उड्डाणांमध्ये किरकोळ वेळेचे बदल होऊ शकतात. एअर इंडियाने सांगितले की त्यांच्या ४० टक्के विमानांचे आधीच अपग्रेड करण्यात आले आहे आणि प्रवाशांची सुरक्षा ही सर्वोच्च प्राधान्य आहे. तरीही काही उड्डाणांना विलंब होत राहणार असल्याचे संकेत दिले गेले आहेत.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : US Politics: ‘ती हिजाब घालून फिरते…’,कोण आहे इल्हान उमर? नॅशनल गार्डवरील हल्ल्यानंतर Trumpने उपस्थित केले तिच्या येण्यावर प्रश्न
या परिस्थितीचा सर्वात मोठा परिणाम विमान प्रवाशांवर होणार आहे. पुढील २३ दिवसांपर्यंत उड्डाण विलंब, अचानक वेळापत्रक बदल, विमानांचे तात्पुरते ग्राउंडिंग आणि प्रवासातील अडचणी कायम राहू शकतात. प्रवाशांनी विमानतळावर जाण्यापूर्वी फ्लाइट स्टेटस तपासणे, मोबाईलवर वेळा पुन्हा तपासणे आणि आवश्यक असल्यास प्रवास नियोजनात थोडी लवचिकता ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहे. भारतातील मोठ्या विमान ताफ्यामुळे देशाला सर्वाधिक फटका बसण्याची शक्यता तज्ज्ञांनी व्यक्त केली आहे.
Ans: A320 विमानांच्या उड्डाण नियंत्रण प्रणालींवर सौर किरणोत्सर्गाचा धोका निर्माण झाल्यामुळे सॉफ्टवेअर अपडेट आवश्यक झाले.
Ans: इंडिगो आणि एअर इंडियाच्या अनेक उड्डाणांना ६०–९० मिनिटांचे विलंब होत असून पुढील काही दिवस वेळापत्रक बदलू शकते.
Ans: विमानतळावर जाण्यापूर्वी फ्लाइट स्टेटस तपासावे आणि प्रवासात विलंबाची शक्यता गृहित धरावी.
