फोटो सौजन्य: iStock
अवकाशात घडणाऱ्या गोष्टी सामान्य लोकांना खूप रोमांचक वाटतात. जेव्हा जेव्हा आपण अंतराळाचे आणि अंतराळवीरांचे फोटो पाहतो तेव्हा आपल्या मनात अनेक प्रकारचे प्रश्न येतात. पण प्रत्यक्षात अवकाशात राहणे चित्रांमध्ये दिसते तितके सोपे आहे का? आज आपण अंतराळात अंतराळवीरांच्या आरोग्याच्या समस्यांबद्दल तपशीलवार चर्चा करू.
अनेक माध्यमांच्या वृत्तांमध्ये असे म्हटले आहे की जेव्हा अंतराळवीर अंतराळातून पृथ्वीवर परततात तेव्हा त्यांना अनेकदा चक्कर येते. वैद्यकीय शास्त्राच्या भाषेत याला ऑर्थोस्टॅटिक हायपोटेन्शन असेही म्हणतात. हे असे घडते कारण पृथ्वीचे गुरुत्वाकर्षण फोर्स अवकाशाच्या गुरुत्वाकर्षण फोर्सपेक्षा खूप जास्त असते. त्यामुळे हृदय आणि डोक्यापर्यंत रक्त पोहोचण्यास खूप अडचण येते.
अनेक अंतराळवीरांमध्ये आजाराची लक्षणे दिसून आली आहेत. डोकेदुखी, मळमळ आणि उलट्या यासारख्या समस्या खासकरून उद्भवतात. जेव्हा आपण पृथ्वीवर असतो तेव्हा आपल्यावर गुरुत्वाकर्षण शक्तीचा परिणाम होतो. आपल्या कानाच्या आत, वेस्टिब्युलर ऑर्गन नावाचा एक छोटासा अवयव असतो जो आपल्या शरीराचे संतुलन राखण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. हे अवयव शरीराने अनुभवलेल्या गुरुत्वाकर्षण शक्तीचे विद्युतप्रवाहात रूपांतर करते आणि मेंदूला संदेश पाठवते.
प्री-डायबिटीज काय आहे? वेगाने वाढत आहे हा आजार; वेळीच याचे संकेत जाणून घ्या आणि स्वतःचे संरक्षण करा
पृथ्वीवर असताना, मेंदूला नेहमीच वेस्टिब्युलर अवयवांकडून गुरुत्वाकर्षण शक्तीबद्दल माहिती मिळत असते आणि शरीराचे संतुलन राखण्यासाठी त्याचा वापर केला जातो. अवकाशातील कमी गुरुत्वाकर्षण शक्ती वेस्टिब्युलर अवयवांकडून मिळालेल्या माहितीमध्ये बदल करतात. असे मानले जाते की ते मेंदूला गोंधळात टाकते, ज्यामुळे अंतराळात आजार होतो. जर तुम्ही अंतराळात काही दिवस राहिलात तर ही परिस्थिती फार काळ टिकत नाही.
अशक्तपणा म्हणजे रक्ताची कमतरता. रक्तातील हिमोग्लोबिन आणि लाल रक्तपेशी (RBC) च्या कमतरतेला अशक्तपणा म्हणतात. अंतराळात असताना अंतराळवीरांमध्ये रक्ताची कमतरता म्हणजे स्पेस अ‍ॅनिमिया. अंतराळात, शरीर नैसर्गिक हवेशिवाय वातावरणाशी जुळवून घेण्याचा प्रयत्न करते, ज्यामुळे त्यात रक्ताची कमतरता असते.
जास्त वेळ जागेत राहिल्याने स्नायू आणि हाडे कमकुवत होतात. संशोधनातून असे दिसून आले आहे की स्नायूंचे वस्तुमान फक्त दोन आठवड्यात २०% कमी होऊ शकते आणि दीर्घ मोहिमांमध्ये हाच आकडा ३०% पर्यंत कमी होऊ शकते. दर महिन्याला हाडे १-२% ने कमकुवत होतात. यामुळे ऑस्टियोपोरोसिस आणि फ्रॅक्चरचा धोका वाढतो.
मासिक पाळीदरम्यान होतेय जास्त Bleeding, जाणून घ्या कारण आणि कसा कराल उपाय
मायक्रोग्रॅव्हिटीच्या दीर्घकाळ संपर्कात राहणे हृदयाच्या आरोग्यासाठी धोकादायक आहे. याचा हृदयाच्या काम करण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो. यामुळे हृदयाचे ठोके मंदावतात. मोठ्या मोहिमांमध्ये हृदयाला सर्वाधिक धोका असू शकतो.
स्पेसमध्ये गुरुत्वाकर्षण नसते, त्यामुळे शरीर आणि मनाचे योग्य संतुलन साधता येत नाही. अनेक संशोधनातून असे दिसून आले आहे की मेंदूची रचना स्पेसमध्ये बदलू लागते. मेंदूच्या नसा आणि काही भागांमध्ये सूज येण्याचा धोका असतो, ज्यामुळे विचार करण्याची आणि समजून घेण्याची क्षमता प्रभावित होते.
.png "Videos"){kind=small}
