‘Core-5 युती’ सत्तासमीकरणात नवा कलाटणीबिंदू; Donald Trumpचा ‘मास्टर प्लॅन’, ‘या’ महाबली राष्ट्रांचा गठबंधन युरोपला रडू आणणार

Donald Trump : अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प सध्याच्या G7 सारख्या युरोप-केंद्रित गटांना मागे टाकण्याच्या प्रयत्नात एक नवीन एलिट "C5" किंवा "कोअर फाइव्ह" फोरम तयार करण्याची योजना आखत आहेत.

•  डोनाल्ड ट्रम्प (Donald Trump) यांच्या कथित नवीन राष्ट्रीय सुरक्षा धोरणामध्ये (NSS) अमेरिका, रशिया, चीन, भारत आणि जपान (Core Five – C5) या देशांचा समावेश असलेला एक नवीन ‘कोर-फाइव्ह’ (C5) गट तयार करण्याची योजना आहे.
•  C5 गट हा बहुध्रुवीय जगासाठी एक नवीन व्यासपीठ असेल. हा गट संपत्ती किंवा लोकशाहीऐवजी मोठी लोकसंख्या (Large Population) आणि लष्करी-आर्थिक ताकद (Military-Economic Might) असलेल्या देशांवर आधारित असेल.
•  या योजनेत युरोपला वगळण्यात आल्यामुळे पाश्चात्य एकता (Western Unity) आणि नाटो (NATO) ला धोका निर्माण होऊ शकतो, तर भारतासाठी मध्य पूर्व आणि इंडो-पॅसिफिक मुद्द्यांवर नवीन संधी मिळू शकते.

Donald Trump C5 Forum Plan : अमेरिकेचे अध्यक्ष आणि संभाव्य उमेदवार डोनाल्ड ट्रम्प (Donald Trump )यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळातील धोरणांवर वॉशिंग्टनमध्ये मोठी चर्चा सुरू आहे. या चर्चेत अमेरिकन प्रकाशन ‘पॉलिटिको’ मधील १२ डिसेंबरच्या लेखानुसार, ट्रम्प हे सध्याच्या G7 (Group of Seven) सारख्या युरोप-केंद्रित (Europe-centric) गटांना मागे टाकण्याच्या प्रयत्नात आहेत. ट्रम्प G7 (जो केवळ जुने, श्रीमंत आणि लोकशाही देशांपुरता मर्यादित आहे) याला अपुरे मानतात. त्यामुळेच, व्हाईट हाऊसच्या राष्ट्रीय सुरक्षा धोरणाच्या (NSS) अप्रकाशित भागातून ‘C5’ (Core Five) किंवा ‘कोर फाइव्ह’ या नवीन एलिट फोरमची कल्पना पुढे आली आहे. C5 गट हा अधिक व्यावहारिक आणि शक्ती-आधारित (Power-based) असेल.

 भारत, चीन, रशिया, अमेरिका, जपान: या गटाचे निकष काय?

डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या नवीन गटात अमेरिका, रशिया, चीन, भारत आणि जपान (USA, Russia, China, India, Japan) हे देश एकत्र येतील. C5 ची संकल्पना वैचारिक नाही; म्हणजे, हा गट सदस्य देशांच्या लोकशाही (Democracy) किंवा संपत्तीच्या (Wealth) निकषांऐवजी खालील मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित करेल:

• मोठी लोकसंख्या
• लष्करी ताकद (Military Might)
• आर्थिक ताकद (Economic Strength)
• प्रादेशिक प्रभाव (Regional Influence)

ट्रम्प हे या देशांमधील करारांवर (Agreements) भर देऊ इच्छितात. पॉलिटिकोच्या वृत्तानुसार, या गटाच्या पहिल्या बैठकीचा विषय मध्य पूर्व सुरक्षा (Middle East Security), विशेषतः इस्रायल-सौदी अरेबिया संबंध सामान्य करणे (Israel-Saudi Arabia normalization) हा असेल.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : EU Future : अमेरिकेच्या ‘नॅशनल सिक्युरिटी प्लॅन’ची कागदपत्रे लीक! जगाला मोठा धक्का; भारत, चीन, रशियाचा ‘Core-5’ सुपरगट बनवणार?

 युरोपला वगळणे: पाश्चात्त्य एकतेला धोका

C5 ची कल्पना ट्रम्प यांच्या परराष्ट्र धोरणात एक मोठा बदल दर्शवते, कारण यात चीन आणि रशियासारखे प्रतिस्पर्धी एकत्र आणले जातील. मात्र, युरोपीय देशांसाठी ही कल्पना धक्कादायक आहे. बायडेन प्रशासनातील युरोपीय व्यवहार संचालक टोरी टॉसिग यांच्या मते, “हे ट्रम्पवादी वाटते. ट्रम्प मजबूत खेळाडूंबद्दल सहानुभूती बाळगतात आणि त्यांच्या प्रदेशात प्रभाव असलेल्या महान शक्तींशी सहकार्य करतात.” C5 मधून युरोपला वगळल्याने युरोपीय लोकांमध्ये अशी भावना निर्माण होईल की ट्रम्प रशियाला युरोपमधील आघाडीची शक्ती मानतात, ज्यामुळे पाश्चात्त्य एकता आणि नाटोला (NATO) धोका निर्माण होऊ शकतो.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Political Exile: चित्रपटासारखे पलायन! 16 तासांच्या ‘सीक्रेट ऑपरेशन’ने मायदेशी परतली नोबेल पारितोषिक विजेती; कारण हादरवणारे

 भारतासाठी नवीन संधी

C5 फोरम तयार होणे भारतासाठी एक नवीन संधी देऊ शकते. भारत हा या गटातील सर्वात मोठा लोकशाही देश आहे. या फोरममुळे भारताला मध्य पूर्व आणि इंडो-पॅसिफिक (Indo-Pacific) या दोन्ही महत्त्वाच्या भू-राजकीय मुद्द्यांवर आपला प्रभाव वाढवण्यासाठी एक नवीन व्यासपीठ मिळू शकते. तरीही, ट्रम्पच्या पहिल्या कार्यकाळात चीनला प्रतिस्पर्धी मानले जात होते, त्यामुळे C5 तयार करणे हे त्या धोरणापासून एक मोठे अंतर असेल. तज्ज्ञांचे मत आहे की, अमेरिका, चीन आणि रशिया यांना एकाच चौकटीखाली एकत्र आणणे जवळजवळ अशक्य आहे. या फोरमची अंमलबजावणी झाल्यास, जागतिक व्यवस्थेत मोठा बिघाड (Major Disruption) होण्याची शक्यता आहे.