मोहरी पिकावर लक्ष केंद्रित केल्यास देशांतर्गत खाद्यतेल उत्पादनात येऊ शकते स्वयंपूर्णता, काय म्हणतात तज्ज्ञ? (फोटो सौजन्य - सोशल मीडिया)
रब्बी हंगामातील पारंपारिक तेलबिया पीक असलेल्या मोहरीमुळे देशाला खाद्यतेलात स्वयंपूर्ण बनवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावता येते. उद्योग तज्ञ आणि प्रमुख कंपन्यांच्या मते, मोहरी लागवडीखालील क्षेत्र वाढवणे, उच्च उत्पादन देणाऱ्या बियाण्यांच्या जातींना प्रोत्साहन देणे आणि शेतकऱ्यांना खात्रीशीर भाव देणे अत्यंत महत्वाचे आहे जेणेकरून उत्पादन आणि उत्पादकता लक्षणीयरीत्या वाढेल.
कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या मते, भारत सरकारच्या ताज्या आकडेवारीनुसार, २०२४-२५ (जुलै-जून) मध्ये, देशात मोहरी आणि रेपसीडचे एकूण उत्पादन १२६.०६ लाख टन होते, जे ८६.२९ लाख हेक्टर जमिनीत उत्पादित झाले होते आणि सरासरी उत्पादन १,४६१ किलो प्रति हेक्टर होते. तथापि, मागील वर्षी २०२३-२४ मध्ये मोहरीचे क्षेत्र ९१.८३ लाख हेक्टर होते आणि उत्पादन १३२.५९ लाख टन होते, ज्यामुळे हे स्पष्ट होते की यावेळी पिकात घट झाली आहे.
माजी ब्रिटिश पंतप्रधान ऋषी सुनक बनले गोल्डमन सॅक्सचे मुख्य सल्लागार, पगार करणार दान
पुरी ऑइल मिल्स लिमिटेडचे व्यवस्थापकीय संचालक विवेक पुरी म्हणाले, “खाद्य तेलांच्या मागणी आणि पुरवठ्यातील तफावत भरून काढण्यात आणि आपल्या देशाला आयातीवरील अवलंबित्वापासून मुक्त करण्यात मोहरीचे तेल महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते. आमच्या ब्रँड पी मार्क मस्टर्ड ऑइलमागील हीच मूळ कल्पना आहे.”
पुरी यांचा असा विश्वास आहे की मोहरीची लागवड वाढवण्याची आणि प्रति हेक्टर उत्पादन वाढवण्याची मोठी क्षमता आहे. “खाद्य तेलांमध्ये स्वयंपूर्णतेसाठी कोणतीही ठोस रणनीती मोहरीच्या तेलाला केंद्रस्थानी न ठेवता यशस्वी होऊ शकत नाही,” असे ते म्हणाले.
मदर डेअरीचे व्यवस्थापकीय संचालक मनीष बंदलीश म्हणाले, “मोहरीचे तेल हे नॉन-रिफाइंड तेल श्रेणीत एक आघाडीचे उत्पादन आहे ज्याचा बाजार हिस्सा सुमारे ३०% आहे. ग्राहकांचा स्वदेशी तेलांकडे कल वाढत असल्याने, मोहरीच्या तेलाचा वापर दरवर्षी ४% पेक्षा जास्त वाढण्याची अपेक्षा आहे.”
ते म्हणाले की, राष्ट्रीय खाद्यतेल-तेलबिया अभियान, किमान आधारभूत किमतीत (एमएसपी) वाढ आणि उच्च उत्पादन देणाऱ्या बियाण्यांच्या जातींना प्रोत्साहन देणे यासारख्या सरकारी उपक्रमांमुळे उत्पादन वाढेल आणि अन्न सुरक्षा मजबूत होईल.
नीति आयोगाच्या “एडिबल ऑइल ग्रोथ स्ट्रॅटेजी” या अहवालाचा हवाला देत विवेक पुरी म्हणाले की, “उत्तर भारतातील खाद्यतेलाच्या वापरात मोहरीचे तेलाचा वाटा ६१% आहे, तर राष्ट्रीय पातळीवर ते ४५% आहे.” याचा अर्थ असा की ते भारताच्या खाद्यतेलाच्या परिसंस्थेत सर्वात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहे.”
जर सरकारच्या चालू योजना जमिनीवर प्रभावीपणे अंमलात आणल्या गेल्या आणि कृषी धोरण, किमान आधारभूत किंमत, संशोधन आणि तंत्रज्ञान यांचा मेळ घालून एक ठोस धोरण आखले गेले तर भारत खाद्यतेलात स्वयंपूर्णतेकडे वेगाने वाटचाल करू शकतो, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. तेल उत्पादनाबरोबरच पशुखाद्य आणि तेलाच्या केकच्या स्वरूपात निर्यातीचा प्रमुख स्रोत असलेली मोहरी कृषी क्षेत्रातील संतुलित विकास आणि आर्थिक बळकटीत महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते.
Stocks to Watch: TCS, IREDA सह हे स्टॉक असतील तेजीत, कारण काय? जाणून घ्या?
