शारदीय नवरात्री २०२३ : शारदीय नवरात्रीचा नऊ दिवसांच्या उत्सवासाठी काही वेळ शिल्लक राहिले आहेत. सगळीकडे माँ दुर्गा भक्त उपवासाच्या तयारीत व्यस्त आहेत. घटस्थापना, व्रतासाठी अनुकूल धान्य आणि फराळ किंवा इतर पूजा समारंभासाठी कलश खरेदी करण्यात व्यस्त आहेत. देशभरामध्ये नवरात्र वेगवेगळ्या प्रकारे साजरी केली जाते. गुजरातमधील गरबा आणि दांडियाची रंगीबेरंगी आणि दोलायमान स्थळे, पश्चिम बंगालमधील माँ दुर्गेसाठी भव्य पंडाल किंवा दक्षिण भारतातील गोलूमध्ये बाहुल्या आणि आकृत्यांचे उत्सवपूर्ण प्रदर्शन, नवरात्र हा देशातील सर्वात मोठा उत्सव आहे.
उत्तर भारतात, नवरात्रीचा उपवास खूप लोकप्रिय आहे आणि पहिल्या दिवशी कलश स्थापनेनंतर, भक्त त्यांच्या कुटुंबाच्या परंपरेनुसार नऊ दिवसांचा उपवास किंवा पहिला आणि शेवटचा उपवास करतात. नवमीच्या दिवशी कन्या पूजनासह नवरात्रीचे पारण केले जाते. जेथे लहान मुलींना हलवा पुरीच्या मेजवानीसाठी आमंत्रित केले जाते आणि कंजक म्हणून त्यांची पूजा केली जाते. नवरात्रीच्या उपवासाचे नियम आणि परंपरा समजून घेणे आवश्यक आहे.
जे उपवास करत नाहीत त्यांच्यासाठी नवरात्रीच्या उपवासाचे नियम
तुम्ही उपवास करत नसतानाही नवरात्रीच्या काळात पाळायच्या सामान्य नियमांपासून सुरुवात करूया:
पुष्कळ लोक उत्सवादरम्यान माँ दुर्गा आणि तिच्या विविध रूपांची पूजा करतात परंतु उपवास करण्यास प्राधान्य देत नाहीत किंवा त्यांच्या आरोग्याच्या स्थितीमुळे ते उपवास करू शकत नाहीत. तुम्ही व्रत पाळत नसताना पालन करण्याच्या नियमांची ही यादी आहे.
कांदा आणि लसूण वगळा
या आणि इतर काही भाज्या जसे की मशरूम, लीक, शॉलोट्स नवरात्रीच्या काळात टाळावेत. उत्सवादरम्यान, सात्विक आहाराचे सेवन करणे उचित आहे जे तुम्हाला भक्तीने भरून टाकते आणि तुमची प्रणाली देखील डिटॉक्स करते.
दाढी करू नका किंवा नखे कापू नका
नवरात्र हा एक शुभ मुहूर्त आहे आणि यावेळी नखे कापणे आणि मुंडण करण्यास मनाई आहे कारण यामुळे अशुभ होऊ शकते, असे मानले जाते.
मद्य आणि मांसाहार करू नका
नवरात्रीत मद्य आणि मांसाहारी पदार्थांना परवानगी नाही कारण ते तामसिक पदार्थांच्या श्रेणीत येतात.
गप्पागोष्टी करू नका
नवरात्रीच्या काळात फक्त अन्न आणि सभोवतालची शुद्धता महत्त्वाची नसते, तर विचारांचीही असते. इतरांबद्दल नकारात्मक गोष्टी बोलणे आणि विचार करणे आणि गॉसिपिंग टाळले पाहिजे.
उपवास करणाऱ्यांसाठी नवरात्रीचे नियम
सात्विक आणि व्रत-स्नेही पदार्थ नवरात्रीच्या काळात गहू, तांदूळ, प्रक्रिया केलेले मीठ आणि बहुतेक भाज्या जसे की वांगी, भेंडी, मशरूम टाळतात. नाचणी, समक चवळ, सिंघरा आटा, साबुदाणा, फराळाचे पीठ, राजगिरा आणि केळी, सफरचंद, संत्री इत्यादी फळे यांसारखी व्रतासाठी अनुकूल धान्यांची शिफारस केली जाते. नियमित प्रक्रिया केलेल्या मिठाऐवजी सेंध नमक घेऊ शकता.
सकाळ आणि संध्याकाळची आरती करा
नवरात्रीच्या काळात, अखंड दीपक पेटवण्याचा सल्ला दिला जातो, परंतु शक्य नसल्यास माँ दुर्गा आणि तिच्या वेगवेगळ्या अवतारांची सकाळ आणि संध्याकाळची आरती करता येते. माँ शैलपुत्री, माँ ब्रह्मचारिणी, माँ चंद्रघंटा, माँ कुष्मांडा, माँ स्कंदमाता, माँ कात्यायनी, माँ कालरात्री, माँ महागौरी आणि माँ सिद्धिदात्री ही आदिशक्तीची नऊ रूपे आहेत.
घटस्थापना साठी नियम
नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी कलशस्थापना किंवा घटस्थापना केली जाते. हा सणातील एक महत्त्वाचा विधी आहे आणि तो प्रतिपदा चालू असताना केला पाहिजे.
माँ दुर्गेसाठी लाल फुले आणि लाल कपडे
नवरात्रीच्या काळात प्रत्येक दिवशी माँ दुर्गेच्या वेगवेगळ्या अवतारांची पूजा केली जाते. पूजेच्या वेळी माँ दुर्गेच्या सर्व अवतारांना लाल वस्त्र परिधान करणे आणि लाल फुले अर्पण करणे.
नवरात्रीत खावे आणि टाळावेत असे पदार्थ
संवत के चावल या बाजरी, कुट्टू का आटा किंवा गव्हाचे पीठ, साबुदाणा, राजगिरा, सिंगारे का आटा किंवा पाणी चेस्टनट पीठ.
बटाटे, रताळे, बाटली (लौकी), अर्बी, भोपळा, पालक, बाटली, काकडी आणि गाजर.
कांदा, लसूण, भेंडी, वांगी, मशरूम, गहू, तांदूळ, रवा, मैदा, कॉर्न फ्लोअर, शेंगा आणि कडधान्ये हे काही पदार्थ आहेत जे लोकांनी उपवास करताना खाऊ नयेत.
