Explainer: अमेरिकाद्वारे पाकिस्तानला मिळणाऱ्या AIM-120 AMRAAM मिसाइलची ताकद किती, इस्लामाबादची कशी असेल रणनीति

अमेरिका पाकिस्तानला AIM-120 AMRAAM क्षेपणास्त्रांची शिपमेंट पाठवण्याची योजना आखत आहे. यामुळे भारत आणि अमेरिकेतील संबंध आणखी ताणले जाऊ शकतात आणि दक्षिण आशियात अस्थिरता निर्माण होऊ शकते.

भारतासोबत सुरू असलेल्या टॅरिफ तणावादरम्यान, अमेरिकेने अलीकडेच पाकिस्तानला AIM-120 अ‍ॅडव्हान्स्ड मीडियम-रेंज एअर-टू-एअर मिसाईल्स (AMRAAM) पुरवण्यास मान्यता दिली आहे, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील संरक्षण सहकार्याला बळकटी मिळाली आहे. त्याच वेळी, यामुळे भारत-अमेरिका संबंध आणखी ताणले गेले आहेत. 

वृत्तानुसार, रेथियन कंपनीसोबतच्या 2.5 अब्ज डॉलर्सच्या करारामुळे पाकिस्तानला AIM-120 चे C8 आणि D3 प्रकार उपलब्ध होतील, ज्याची डिलिव्हरी मे 2030 मध्ये होणार आहे. हा करार पाकिस्तानच्या हवाई दलाला बळकटी देऊ शकतो आणि दक्षिण आशियातील धोरणात्मक संतुलनावर परिणाम करू शकतो, विशेषतः भारतासोबतच्या ताणलेल्या संबंधांमध्ये. इस्लामाबाद याला एक धोरणात्मक फायदा मानतो. AIM-120 ची शक्ती आणि पाकिस्तानची रणनीती सविस्तरपणे समजून घेऊया.

AIM-120 AMRAAM तांत्रिकी वैशिष्ट्ये काय आहेत?

• AIM-120 AMRAAM हे “फायर अँड फोरगेट” क्षेपणास्त्र आहे, जे अमेरिकन हवाई दलासाठी एक प्रगत हवेतून हवेत मारा करणारी शस्त्र प्रणाली आहे. १९९१ मध्ये पहिल्यांदा तैनात करण्यात आलेले हे क्षेपणास्त्र सक्रिय रडार मार्गदर्शन प्रणालीने सुसज्ज आहे, ज्यामुळे ते दिवसा आणि रात्री सर्व हवामान परिस्थितीत प्रभावी ठरते
• त्याचे वजन अंदाजे १५४ किलो (३४० पौंड) आहे. ते घन-इंधन रॉकेट मोटरद्वारे समर्थित आहे, जे अंदाजे ४,९०० किमी/ताशी वेग प्रदान करते
• मूळ प्रकारात त्याची श्रेणी ५०-१०० किमी आहे, तर नवीनतम AIM-120D प्रकार १६० किमी पर्यंत पोहोचू शकतो. त्यात “लुक-डाउन, शूट-डाउन” क्षमता आहे, म्हणजेच ते कमी पातळीवर उडणाऱ्या शत्रूच्या विमानांना नष्ट करू शकते. त्याचे सक्रिय रडार स्वतंत्रपणे लक्ष्यांचा मारा करते आणि GPS-सहाय्यित मार्गदर्शन आणि डेटा लिंक ते जॅमिंगला प्रतिरोधक बनवते
• हे क्षेपणास्त्र एकाच वेळी अनेक लक्ष्यांना लक्ष्य करण्यास सक्षम आहे, ज्यामुळे ते डॉगफाइट्स आणि पलीकडे-व्हिज्युअल-रेंज (BVR) युद्धात बहुमुखी बनते
• ४,९०० हून अधिक चाचणी आणि १३ हून अधिक प्रत्यक्ष लढाईत यश मिळवून, या क्षेपणास्त्राने त्याची विश्वासार्हता सिद्ध केली आहे. समोरून होणाऱ्या हल्ल्यांमध्ये त्याचा हिट रेट ९०% पेक्षा जास्त आहे, ज्यामुळे ते हवाई श्रेष्ठतेसाठी एक घातक संपत्ती बनते

US PAK Deal : पळपुट्या पाकिस्तानवर अमेरिकेच्या वरदहस्त; दहशतवादी पाळणाऱ्यांना देणार AMRAAM मिसाईल

पाकिस्तानकडे असणारी शक्तिशाली मिसाइल्स 

अलिकडच्या काळात पाकिस्तानची क्षेपणास्त्र क्षमता वेगाने वाढली आहे. तपशील खालीलप्रमाणे आहेत:

१. गेझर-३: हे मध्यम पल्ल्याचे बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र आहे ज्याची रेंज २५०० किलोमीटरपर्यंत आहे. हे पाकिस्तानच्या मुख्य बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांपैकी एक आहे आणि विशेषतः भारतासारख्या देशांविरुद्ध डिझाइन केले आहे

२. शाहीन-३: हे पाकिस्तानचे सर्वात लांब पल्ल्याचे बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र आहे, ज्याची रेंज २,७५० किलोमीटरपर्यंत आहे. हे क्षेपणास्त्र धोरणात्मक अण्वस्त्र हल्ला करण्यास सक्षम आहे आणि पाकिस्तानच्या अण्वस्त्र शस्त्रागाराचा एक प्रमुख घटक आहे

३. राहान-२: हे हवेतून सोडले जाणारे क्रूझ क्षेपणास्त्र आहे जे लढाऊ विमानातून सोडले जाऊ शकते. त्याची रेंज ६०० किलोमीटरपर्यंत आहे आणि ते जमिनीवरून जमिनीवर मारण्यास सक्षम आहे. हे पाकिस्तानसाठी एक महत्त्वपूर्ण धोरणात्मक ताकद दर्शवते

४. बाबर क्रूझ क्षेपणास्त्र: बाबर क्षेपणास्त्र हे ७०० किलोमीटरपर्यंतच्या रेंजसह कमी पल्ल्याचे क्रूझ क्षेपणास्त्र आहे. हे क्षेपणास्त्र पाकिस्तानच्या शस्त्रागारातील आणखी एक महत्त्वाचे धोरणात्मक क्षेपणास्त्र आहे, जे विविध युद्ध परिस्थितीत प्रभावीपणे वापरले जाऊ शकते

अमेरिकेची भूराजकीय रणनीती काय आहे?

ट्रम्प प्रशासनाने पाकिस्तानी लष्करप्रमुख जनरल असीम मुनीर यांची भेट घेतल्यानंतर उघड झालेला हा करार दोन्ही देशांमधील वाढत्या सहकार्याचे संकेत देतो. हा करार नाटो, तैवान आणि इस्रायलसारख्या सहयोगी देशांसोबतच्या मोठ्या कराराचा भाग आहे. पाकिस्तानला सहभागी करून घेणे हा दक्षिण आशियातील चीनच्या वाढत्या प्रभावाला संतुलित करण्याच्या अमेरिकेच्या धोरणाचा भाग असल्याचे दिसून येते. दुसरीकडे, ट्रम्प भारतावर व्यापार करार करण्यासाठी दबाव आणण्याचा प्रयत्न करत आहेत. AIM-120 क्षेपणास्त्रे पाकिस्तानच्या F-16 विमानांशी पूर्णपणे सुसंगत आहेत, ज्यामुळे इस्लामाबादच्या जुन्या F-16 ताफ्याचे आधुनिकीकरण होते.

मुनीर आणि शाहबाजची चाल

अमेरिका स्वतःच्या स्वार्थासाठी भारतासोबत जितके तणाव वाढवत आहे तितकेच पाकिस्तानचे पंतप्रधान शाहबाज शरीफ आणि पाकिस्तानचे लष्करप्रमुख असीम मुनीर वॉशिंग्टनच्या अधिकाधिक जवळीक साधत आहेत. शाहबाज आणि मुनीर भारत आणि अमेरिकेतील या तणावाचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत. 

ऑपरेशन सिंदूरमध्ये भारताकडून झालेल्या दारुण पराभवानंतर, पाकिस्तान आता अमेरिकेच्या बदललेल्या वृत्तीचा धोरणात्मक फायदा घेण्याचा प्रयत्न करत आहे. या उपक्रमांतर्गत, पाकिस्तान हवाई दल (PAF) त्यांच्या F-16 स्क्वॉड्रनना अपग्रेड करण्यावर लक्ष केंद्रित करत आहे. AIM-120 चा पुरवठा PAF ला BVR युद्धात एक धार देईल, ज्यामुळे ते भारतीय सुखोई-30 MKI आणि राफेल सारख्या विमानांविरुद्ध प्रभावी होतील.

TTP Attack on Pakistan Army: आधी बॉम्बस्फोट, नंतर गोळ्यांचा वर्षाव…पाकिस्तानी सैन्यावर भयानक हल्ला; तर…

दक्षिण आशियात तणाव वाढेल

पाकिस्तानला अशा प्रकारच्या अमेरिकेच्या संरक्षण मदतीमुळे भारतासह संपूर्ण दक्षिण आशियामध्ये तणाव वाढू शकतो. पाकिस्तानने आपले संरक्षण आणखी मजबूत करण्यासाठी या क्षेपणास्त्रांना JF-17 थंडर सारख्या स्वदेशी विमानांसह एकत्रित करण्याची योजना आखली आहे. हा करार चीनकडून खरेदी केलेल्या J-10 विमानांना संतुलित करेल, परंतु अमेरिकन शस्त्रांवरील त्याचे अवलंबित्व वाढवेल. प्रादेशिकदृष्ट्या, ते नो-फ्लाय झोनसारख्या भारताच्या उपाययोजनांना तोंड देण्यासाठी एक साधन म्हणून काम करेल. तज्ज्ञांचे मत आहे की यामुळे दक्षिण आशियात शस्त्रास्त्रांची स्पर्धा वाढू शकते, परंतु पाकिस्तान ते त्याच्या संरक्षण क्षमतेचा विस्तार म्हणून पाहतो.