US-Russia conflict at a new turn; Whose submarines are the most dangerous?
US-Russia conflict: अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी रशियाच्या अर्थव्यवस्थेला ‘मृत अर्थव्यवस्था’ अशी टीका केली होती. यावर रशियाचे माजी अध्यक्ष दिमित्री मेदवेदेव यांनी तीव्र प्रतिक्रिया दिल्यानंतर अमेरिका-रशिया संघर्ष पुन्हा उफाळल्याचे संकेत दिसू लागले आहेत. अमेरिकेने आपल्या दोन अणु पाणबुड्या मोक्याच्या जागांवर पाठवण्याचे आदेश दिले असून हे पाऊल थेट शीतयुद्धकालीन रणनीतीची आठवण करून देणारे आहे.
अमेरिकेने शुल्क आणि निर्बंध लावूनही रशियाने माघार घेतली नाही. ट्रम्प यांचा हा निर्णय आंतरराष्ट्रीय पातळीवर डोकेदुखी ठरत आहे. सध्या अमेरिकेचा आणि रशियाचा संघर्ष केवळ राजकीय किंवा आर्थिक पातळीवर मर्यादित न राहता थेट समुद्राच्या खोलवर गेला आहे. दोन्ही देशांनी अणु पाणबुड्यांची तैनाती करत समुद्राखालून शक्तिप्रदर्शन सुरू केले आहे. त्यामुळे आता जगाच्या समोर मोठा प्रश्न उभा ठाकतो – कोण अधिक शक्तिशाली? अमेरिका की रशिया? कोणत्या देशाच्या अणु पाणबुड्या अधिक धोकादायक आणि आधुनिक आहेत? असा प्रश्न आता उपस्थित होऊ लागला आहे.
Muhammad Yunus : ‘अमेरिकेसोबत व्यापारात अपयशी…’ ; बांगलादेशचा भारताला टोला
‘डेड हँड’ ही एक स्वयंचलित किंवा अर्ध-स्वयंचलित प्रणाली असून, ती शीतयुद्ध काळात सोव्हिएत युनियनने विकसित केली होती. या प्रणालीची रचना अशी आहे की, अणु हल्ल्यात देशाचे संपूर्ण नेतृत्व नष्ट झाले तरीही ती मोठ्या प्रमाणावर अणु प्रतिहल्ला करण्यास सक्षम आहे. अशा प्रणालीचा अप्रत्यक्ष इशारा देत मेदवेदेव यांनी दिलेल्या वक्तव्यामुळे अमेरिकेच्या धोरणांमध्ये हालचाल झाली. या घडामोडींमुळे अमेरिका-रशिया संघर्ष पुन्हा एका नव्या आणि धोकादायक वळणावर जात असल्याचे संकेत मिळत आहेत. आता लढाई जमिनीवर नाही, तर समुद्राच्या खोलवर अणु पाणबुड्यांच्या माध्यमातून सुरू होत असल्याचे स्पष्ट होते.
अमेरिकेच्या या निर्णयावर रशियन सरकारकडून म्हणजेच क्रेमलिनकडून कोणतेही अधिकृत प्रतिक्रीया अद्याप आलेली नाही. तरी एका वरिष्ठ रशियन खासदार व्हिक्टर वोडोलात्स्की यांनी इशारा दिला आहे. अमेरिकेने आपण खूप मोठे लष्करी पाऊल उचलले आहे. असा कोणताही भ्रम पाळू नये. रशियाच्या अण्वस्त्रधारी पाणबुड्यांची संख्या अमेरिकेपेक्षा खूप जास्त आहे. रशियाजवळ पाठवलेल्या अमेरिकन पाणबुड्यांवर रशियाची आधीपासून नजर आहे.
अमेरिकेच्या नौदलाकडे ‘बूमर्स’ नावाच्या किमान १४ ओहायो-क्लास बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र पाणबुड्या (SSBN) आहेत. या पाणबुड्यांचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांची चोरी आणि अचूकतेने अण्वस्त्रे वाहून नेण्याची क्षमता. या पाणबुड्या दीर्घकाळ गस्त घालण्यास सक्षम आहेत आणि त्यांना १५ वर्षांपर्यंत कोणत्याही मोठ्या दुरुस्तीची आवश्यकता नाही. प्रत्येक पाणबुडी जास्तीत जास्त २० पाणबुडी-प्रक्षेपित बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रे (SLBM) तैनात करू शकते. त्यांचे मुख्य शस्त्र ट्रायडंट II D5 क्षेपणास्त्र आहे.
व्हर्जिनिया-वर्ग
अमेरिकेकडे २४ व्हर्जिनिया-वर्ग अणु हल्ला करणाऱ्या पाणबुड्या आहेत, ज्यात यूएसएस हवाई, यूएसएस मिसूरी आणि यूएसएस नॉर्थ कॅरोलिना या पाणबुड्यांचा समावेश आहे. त्या अमेरिकेच्या नवीनतम समुद्राखालील युद्ध तंत्रज्ञानावर आधारित आहेत. त्यांच्याकडे विशेष ऑपरेशन्स फोर्सेसच्या मोहिमांना समर्थन देण्यासाठी विशेषतः डिझाइन केलेली वैशिष्ट्ये आहेत. त्यांच्याकडे गोताखोरांसाठी ‘लॉक-इन/लॉक-आउट चेंबर’ देखील आहे. या पाणबुड्या टोमाहॉक आणि हार्पून क्षेपणास्त्रांनी सुसज्ज आहेत, तसेच एमके-४८ टॉर्पेडो देखील आहेत.
सीवोल्फ-वर्ग
एकूण ३ सीवोल्फ-वर्ग पाणबुड्या अमेरिकन नौदलात सेवेत आहेत. पहिली पाणबुडी, यूएसएस सीवोल्फ, १९९७ मध्ये कार्यान्वित करण्यात आली. या पाणबुड्यांमध्ये उभ्या प्रक्षेपण प्रणाली नाहीत परंतु आठ टॉर्पेडो ट्यूब आणि ५० शस्त्रे ठेवण्यास सक्षम टॉर्पेडो चेंबर आहे.
लॉस एंजेलिस-वर्ग (६८८-वर्ग)
लॉस एंजेलिस-वर्ग पाणबुड्या या अमेरिकन पाणबुडी दलाचा कणा आहेत. यापैकी किमान २४ पाणबुड्या सेवेत आहेत. शीतयुद्धादरम्यान सोव्हिएत युनियनचा मुकाबला करण्यासाठी या पाणबुड्या १९७६ मध्ये बांधण्यात आल्या होत्या. या पाणबुड्या हाय स्पीड, स्टेल्थ टेक्नॉलॉजी आणि खोल समुद्रातील युद्ध ऑपरेशन्समध्ये अत्यंत प्रभावी असल्याचे सिद्ध झाले आहे. त्यांची जागा हळूहळू व्हर्जिनिया-क्लास पाणबुड्या घेत आहेत.
बोरेई-क्लास
रशियाकडे ८ बोरेई-क्लास बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र पाणबुड्या (SSBN) आहेत. प्रत्येक पाणबुडी १६ बुलावा SLBM क्षेपणास्त्रे आणि सहा ५३३ मिमी टॉर्पेडो लाँचर्सने सुसज्ज आहे. याशिवाय, या पाणबुड्या पाणबुडीविरोधी रॉकेट आणि समुद्री खाणी देखील डागू शकतात. त्यांच्या क्रूमध्ये शंभराहून अधिक नौदल कर्मचारी आहेत. भविष्यात, या पाणबुड्या रशियाची सर्वात प्रगत सामरिक नौदल प्रणाली बनतील.
डेल्टा IV-क्लास
बोरेई-क्लास पाणबुड्या येण्यापूर्वी, रशियाच्या अणुऊर्जेचा आधार डेल्टा IV-क्लास पाणबुड्या होत्या. हा वर्ग टायफून-क्लाससह विकसित करण्यात आला होता. सध्या यापैकी किमान ६ पाणबुड्या सेवेत आहेत. प्रत्येकीकडे १६ सिनेवा एसएलबीएम क्षेपणास्त्रे आहेत आणि ती अजूनही रशियाच्या समुद्र-आधारित अणुऊर्जेचा कणा आहेत.
यासेन-क्लास
रशियन नौदलाकडे चार यासेन-क्लास अणु हल्ला करणाऱ्या पाणबुड्या आहेत. त्या आकाराने लहान आहेत आणि त्यांना कमी कर्मचाऱ्यांची आवश्यकता आहे. प्रत्येक यासेन-क्लास पाणबुडी पाच 3M54-1 कालिब्र क्षेपणास्त्रे किंवा चार पी-800 ओनिक्स क्षेपणास्त्रे वाहून नेऊ शकते. ही क्षेपणास्त्रे शत्रूच्या जमिनीवरील लक्ष्यांवर आणि जहाजांवर लांब अंतरावरून हल्ला करण्यास सक्षम आहेत.
अकुला-क्लास
रशियाच्या अकुला-क्लास पाणबुड्यांना ‘शार्क’ असेही म्हणतात, कारण ‘अकुला’ म्हणजे रशियन भाषेत शार्क. ही पाणबुडी अमेरिकेच्या लॉस एंजेलिस-क्लासला उत्तर मानली जाते. रशियाकडे या वर्गाच्या सुमारे पाच पाणबुड्या सेवेत आहेत. या पाणबुड्या अत्यंत शांतपणे शत्रूच्या क्षेत्रात प्रवेश करू शकतात आणि कालिब्र, ओनिक्स किंवा ग्रॅनिट क्षेपणास्त्रे तसेच प्राण
.png "Videos"){kind=small}
