पित्ताशयातील खड्यांमुळे नेमके काय होते (फोटो सौजन्य - iStock)
पित्ताशयाचे खडे ही केवळ पोटात वेदना किंवा अस्वस्थता निर्माण करणारी किरकोळ समस्या नाही, तर ती एक गंभीर समस्या आहे जी केवळ शस्त्रक्रियेनेच बरी करता येते. क्लिनिकल गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजी अँड हेपॅटोलॉजी जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, जगातील सुमारे ६ टक्के लोकसंख्येला पित्ताशयाचे खडे आहेत. पित्ताशयाच्या खड्याची समस्या महिलांमध्ये अधिक सामान्य आहे. चुकीच्या जीवनशैली आणि चुकीच्या खाण्याच्या सवयींमुळे ही समस्या सतत वाढत आहे. चिंताजनक बाब म्हणजे लोक अनेकदा पित्ताशयाच्या खड्यांकडे दुर्लक्ष करतात, ज्यामुळे ती कालांतराने कोणत्याही लक्षणांशिवाय गंभीर बनते.
पित्ताशयाच्या खड्यांबद्दल जाणून घेणे आणि त्याची लक्षणे वेळेवर ओळखणे तुम्हाला ते गंभीर होण्यापासून रोखण्यास आणि योग्य उपचार घेण्यास मदत करू शकते. गाझियाबादच्या मणिपाल हॉस्पिटलमधील कन्सल्टंट-जनरल सर्जरी डॉ. हितेंद्र शर्मा पित्ताशयाच्या खड्यांची लक्षणे काय आहेत आणि त्याकडे दुर्लक्ष का करू नये हे सांगतात (फोटो सौजन्य – iStock)
पित्ताशयातील खडे म्हणजे काय?
पित्ताशयात खडे कसे तयार होतात
पित्ताशय हे पोटाच्या उजव्या बाजूला यकृताच्या खाली असते. त्यात पित्त रस जमा होतो, जो लहान आतड्यात जातो आणि पचन प्रक्रियेत मदत करतो. जेव्हा हा पित्त रस कडक होतो आणि पित्ताशयात किंवा पित्त नलिकेत लहान तुकड्यांच्या स्वरूपात जमा होतो तेव्हा त्याला पित्ताशयातील दगड अथवा पित्ताशयातील खडे असे म्हणतात.
पित्त आणि पित्ताशयामध्ये नेमका फरक काय? एकच असण्याचा गैरसमज करा दूर
सर्वात जास्त धोका कोणाला?
पित्ताशयाचे खडे कोणालाही होऊ शकतात, परंतु महिला आणि जास्त वजन असलेल्या लोकांमध्ये हा धोका जास्त असतो. वयानुसार हा धोका वाढतो आणि याकडे दुर्लक्ष करणे तुम्हाला त्रासदायक ठरू शकते. कारण हा असा आजार आहे ज्यासाठी तुम्हाला हॉस्पिटलमध्ये ऑपरेशनच करून घ्यावे लागते, त्याशिवाय पित्ताशयातील खडे बाहेर पडू शकत नाहीत.
कसा होतो परिणाम?
पित्ताशयाच्या खड्यांबाबतची मुख्य समस्या अशी आहे की त्या कालांतराने खूप हळूहळू वाढतात कारण त्यावर पित्त जमा होत राहते. ते इतके मोठेदेखील होऊ शकतात की ते लहान आतड्यात पित्त जाण्यास अडथळा आणतात. जर ते पित्त नलिकेत अडकले तर विविध गुंतागुंत होऊ शकतात. या स्थितीत स्वादुपिंड, यकृत आणि पित्ताशयाच्या कार्यावर परिणाम होतो.
यामुळे रक्तप्रवाहात पित्त जळजळ किंवा गळती होऊ शकते, ज्यामुळे हिपॅटायटीस आणि कावीळ सारखे आजार होऊ शकतात. म्हणून, ही स्थिती गंभीर होण्यापासून रोखण्यासाठी त्वरित उपाययोजना करणे महत्वाचे आहे. जेव्हा पित्ताशयाचे खडे खूप मोठे होतात आणि दैनंदिन जीवनावर परिणाम करू लागतात, तेव्हा पित्ताशय सामान्यतः कापून टाकावे लागते. ही प्रक्रिया लॅपरोस्कोपच्या मदतीने कोलेसिस्टेक्टोमीद्वारे केली जाते.
काय आहेत लक्षणं
पित्ताशयाच्या खड्यांची लक्षणं नेमकी काय आहेत
जास्त घाम येणे, सतत ताप येणे अथवा हृदयाची गती वाढणे, पोटामध्ये सूज येणे अथवा पोट अगदी नरमगरम वाटणे, त्वचा आणि डोळे पिवळे पडणे, लघवीचा रंग गडद होणे, शौच मातीच्या रंगाचे दिसणे ही सर्व पित्ताशयाच्या खड्यांची लक्षणं आहेत आणि तुम्हाला ही लक्षणं जाणवत असतील तर त्याकडे अजिबात दुर्लक्ष करू नका.
पित्ताशयात खडे का होतात ? जाणून घ्या
कधी ठरते गंभीर?
पित्ताशयाचे खडे अडकून अडथळा निर्माण होईपर्यंत कोणतीही लक्षणे दाखवत नाहीत. अशा परिस्थितीत, रुग्णांना ‘पित्ताशयाचा झटका’ येऊ शकतो. त्यांना वरच्या ओटीपोटात अचानक, तीव्र वेदना होतात जी काही मिनिटांपासून ते तासांपर्यंत टिकू शकतात. जर अडथळा बराच काळ टिकला तर रुग्णांना जाणवू शकते.
FAQs (संबंधित प्रश्न)
१. पित्ताशयात खडे झाल्यावर काय त्रास होतो?
पित्ताशयात खडे होऊन ते जर मोठे झाले आणि पित्त नलिकेत अडकले तर गंभीर गुंंतागुंत होऊ शकते
२. खराब पित्ताशयाचे पहिले लक्षण कोणते?
पित्ताशयात खडे झाले असल्यास सर्वात पहिले ताप येणे, मळमळ होणे, उलट्या होणे, सतत ओटीपोटामध्ये दुखणे आणि कावीळ होणे अशी लक्षणे दिसून येतात
३. पित्ताशय काढून टाकल्यास काय होऊ शकते?
पित्ताशय काढून टाकल्यास पित्ताचे ओटीपोटीत गळती होऊन शरीराचे नुकसान होऊ शकते
टीपः हा लेख फक्त सामान्य माहितीसाठी आहे. तो कोणत्याही प्रकारे कोणत्याही औषधाचा किंवा उपचारांचा पर्याय असू शकत नाही. अधिक माहितीसाठी नेहमी तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा. Navarashtra.com त्याच्या सत्यतेची, अचूकतेची आणि परिणामकारकतेची जबाबदारी घेत नाही.
