मुंबई पोलिसांवर कामाचा वाढता ताण; 127 पोलिसांचा वर्षभरात झाला ‘ऑनड्युटी’ मृत्यू

१४ तास सतत ड्युटी केल्यामुळे पोलिसांना प्रचंड मानसिक आणि शारीरिक ताण सहन करावा लागतो. यामुळे त्यांची तब्येत सतत खालावत जाते. कुटुंबासोबत वेळ घालवण्यासाठी आणि मानसिक ताण कमी करण्यासाठी सुट्टयाही मिळत नाहीत.

मुंबई / तारीक खान : देशाची आर्थिक राजधानी मुंबईत लोकसंख्येच्या तुलनेत पोलिस दलात असलेले अपुरे संख्याबळ मुंबई पोलिसांसाठी घातक ठरत आहे. कामाचा वाढता ताण, ड्युटीचे अतिरिक्त तास, अनियमित जेवण आणि अपुरी झोप ही कारणे पोलिसांच्या मृत्यूस कारणीभूत ठरत आहेत. याबाबतची धक्कादायक आकडेवारी समोर आली आहे. कुरार पोलिस ठाण्यात तैनात असलेले कॉन्स्टेबल सुभाष कांगणे (३७) यांची आत्महत्या आणि बुधवारी हैदराबाद विमानतळावर हृदयविकाराच्या झटक्याने काळा चौकी पोलिस ठाण्याचे पोलिस हवालदार महेश साळुंखे यांचा मृत्यू ही ताजी प्रकरणे आहेत.

मुंबईत घडणाऱ्या प्रत्येक घटनेचा संपूर्ण जगावर परिणाम होतो. त्यामुळे मुंबईत कायदा आणि सुव्यवस्था राखण्याची मोठी जबाबदारी मुंबई पोलिसांवर आहे. राज्याच्या राजकीय घडामोडींचे केंद्र असलेले मुंबई हे अनेक महत्त्वाच्या व्यक्तींचे निवासस्थानही आहे. राजकीय सभा, नेत्यांच्या बैठका इत्यादींसाठी मोठ्या संख्येने पोलिस दलाची उपस्थिती देखील आवश्यक असते. येथे सर्व धर्मांचे सण मोठ्या प्रमाणात साजरे केले जात असल्याने या काळात पोलिसांच्या सुट्टया रद्द केल्या जातात.

आठ तास काम करण्याचा आदेश असला तरी त्याची अंमलबजावणी होताना दिसत नाही. पोलिसांना ड्युटीवर येण्याची वेळ असते पण त्यांना निघून जाण्याची निश्चित वेळ नसते. शिवाय लोकसंख्येच्या तुलनेत मुंबई पोलिसांची संख्या खूपच कमी आहे.

३ वर्षांत ३८१ पोलिसांचा कर्तव्यावर मृत्यू

पोलिसांच्या आकडेवारीवर नजर टाकल्यास २०२२ ते जानेवारी २०२५ दरम्यान, मुंबई पोलिस दलातील ३८१ पोलिसांचा कर्तव्यावर असताना मृत्यू झाला आहे. ३८१ पैकी ३३४ जणांचा नैसर्गिक कारणांमुळे मृत्यू झाला, ज्यात ३०० कर्मचारी आणि ३४ अधिकऱ्यांचा समावेश होता. २४ जणांचा अचानक मृत्यू झाला आहे, ज्यात २१ कर्मचारी आणि तीन अधिकारी यांचा समावेश आहे. पोलिसांच्या आकडेवारीनुसार याच दरम्यान २२ पोलिस कर्मचारी आणि एका अधिकाऱ्याने कर्तव्यावर असताना आत्महत्या केली आहे.

मृत्यूचे कारण

■ अनियमित दिनचर्या असणे
■ खाण्यापिण्याची निश्चित वेळ नाही.
■ अनियमित कामकाज
■ नियमित वैद्यकीय
तपासणीकडे लक्ष न देणे
■ पोलिस स्टेशन किंवा इतर ठिकाणी काम करण्याची गैरसोय.
■ आजारांकडे दुर्लक्ष करण्याची
सवय असणे

जास्त कामाचे तास हा चिंतेचा विषय

१४ तास सतत ड्युटी केल्यामुळे पोलिसांना प्रचंड मानसिक आणि शारीरिक ताण सहन करावा लागतो. यामुळे त्यांची तब्येत सतत खालावत जाते. कुटुंबासोबत वेळ घालवण्यासाठी आणि मानसिक ताण कमी करण्यासाठी सुट्टयाही मिळत नाहीत. त्यामुळे ही परिस्थिती निर्माण झाली आहे. पोलिस विभागात मनुष्यबळाची कमतरता ही देखील चिंतेची बाब आहे. विभागात अधिक भरती करावी आणि प्रत्येकाची ड्युटी १२ तासांऐवजी ८ तासांची करावी.

– प्रवीण दीक्षित, माजी पोलिस महासंचालक