रावमाचा जन्म नक्की कुठे झाला (फोटो सौजन्य - iStock)
हिंदू धर्मात, मर्यादा पुरुषोत्तमच्या गुणांचे वर्णन करणारे रामायण, दशानन किंवा लंकेचा राजा रावण नावाच्या पात्राशिवाय अपूर्ण आहे. दसऱ्याच्या दिवशी देशभरात जाळल्या जाणाऱ्या रामायणातील खलनायकाची युपीच्या बिसरख गावातील लोक दररोज त्याची मूर्ती बनवून पूजा करतात. स्थानिक लोकांचा असा विश्वास आहे की शिवाचा उत्कट भक्त रावणाचा जन्म याच ठिकाणी झाला होता.
विश्रवा ऋषींच्या नावावरून या ठिकाणाचे नाव बिसरख ठेवण्यात आले अशी एक लोकप्रिय धारणा आहे. लोककथेनुसार, रावण हा विश्रवा ऋषी आणि कैकसी यांचा मुलगा होता. त्याचे आजोबा पुलस्त्य होते, ज्यांना ब्रह्माजींचे मानसपुत्र मानले जाते. रावणाबद्दल लोकांच्या मनात अनेकदा एक प्रश्न येतो की तो ग्रेटर नोएडापासून शेकडो आणि हजारो मैल दूर असलेल्या लंकेत कसा पोहोचला? शेवटी, त्याने हिमालयीन पर्वत किंवा मैदाने सोडून दक्षिणेकडे लंकेवर राज्य करण्याचा विचार का केला? धार्मिक शास्त्रे आणि इतिहासकारांच्या ज्ञानातून सुवर्ण लंका आणि त्याचा राजा रावण यांच्याशी संबंधित हे सत्य समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया.
अयोध्येतील सिद्धपीठ हनुमान निवासाचे पीठाधीश आचार्य डॉ. मिथिलेश नंदिनी शरण जी महाराज यांच्या मते, रावणाचा जन्म ग्रेटर नोएडाजवळील बिसरख येथे झाला याचा कोणताही पुरातत्वीय किंवा भौगोलिक पुरावा नाही, ही फक्त एक लोकप्रिय धारणा आहे. शास्त्रांमध्येही याबद्दल कोणताही स्थापित विश्वास नाही. त्यांच्या मते, लंका कुबेरची नगरी होती पण रावणाने ती त्याच्याकडून हिसकावून घेतली आणि तिला आपली राजधानी बनवले.
सर्व बाजूंनी समुद्राने वेढलेले असल्याने ते अभेद्य असल्याने, तिथे सहज पोहोचता येत नव्हते, म्हणून त्याने आपले सरकार चालवण्यासाठी हे ठिकाण निवडले. ज्याप्रमाणे सध्याच्या काळात राजकारणात बरीच प्रगती केल्यानंतर माणूस दिल्लीला पोहोचतो, त्याचप्रमाणे त्या काळात रावणानेही लंकेला सुरक्षित मानले असेल आणि तिथे राहण्याचा निर्णय घेतला असेल.
प्रभू राम आणि हनुमानजी पहिल्यांदा कधी आणि कुठे भेटले?
हिंदू श्रद्धेनुसार, ज्या सुवर्ण लंकेचा रावण राजा झाला ती लंका त्याची नव्हती किंवा ती त्याच्यासाठी बांधली गेली नव्हता. असे मानले जाते की भगवान शिव यांनी कुबेरला देवांचा कोषाध्यक्ष बनवले होते आणि त्याच्या राहण्यासाठी सुवर्ण लंका बांधली होती. कुबेर हा रावणाचा सावत्र भाऊ होता, जो विश्रवा ऋषींची पहिली पत्नी देवांगना इद्विदा यांच्या पोटी जन्मला होता. जेव्हा रावणाला हे कळले तेव्हा त्याने कुबेरच्या पदावर आपला दावा मांडला. नंतर त्याला ते पद देण्याऐवजी त्याला सुवर्ण लंका देण्यात आली. असे मानले जाते की देवाचे पद न मिळाल्याने रावणाने कुबेरचे पुष्पक विमानही हिसकावून घेतले.
लखनऊ येथील बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर विद्यापीठाचे इतिहासकार डॉ. सुशील पांडे, उत्तर भारत सोडून दक्षिणेतील लंकेला आपले केंद्र बनवण्याच्या रावणाच्या निर्णयाचा संबंध त्या काळातील आर्य संस्कृती आणि सभ्यतेशी जोडतात. ते असा युक्तिवाद करतात की रावणाने लंका निवडण्यामागील सत्य समजून घेण्यासाठी, त्या काळात हळूहळू तेथे पसरलेल्या आर्य संस्कृती आणि संस्कृतीचा विस्तार आपल्याला पाहण्याची आणि समजून घेण्याची आवश्यकता आहे.
वैदिक काळातील ग्रंथांनुसार, अगस्त्य ऋषींच्या काळात, गोरखपूरमधील गंडक नदीच्या पलीकडील क्षेत्र आर्य क्षेत्र मानले जात असे. असे मानले जाते की ऋषी अगस्त्य उत्तरेकडून दक्षिणेकडे गेले तेव्हा तीन संगम आयोजित केले गेले होते. तेथे तमिळ भाषेत साहित्य लिहिले गेले. त्या साहित्यात वैदिक परंपरा आणि संस्कृतीची चर्चा होती. ज्यामुळे लोक वेगाने वैदिक संस्कृतीकडे वळले. डॉ. सुशील पांडे यांच्या मते, हे ऐतिहासिक पुरावे आजही उपलब्ध आहेत.
