आयरन डोम पुन्हा एकदा इस्रायलसाठी ठरला संरक्षक कवच; हवेत नष्ट केल्या सर्व मिसाईल ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
आजकाल इस्रायल इराण, हिजबुल्लाह, हुथी आणि गाझा यांच्याशी सर्वांगीण युद्ध लढत आहे. त्याचे रॉकेट आणि क्षेपणास्त्रे शत्रूंवर चारही बाजूंनी मारा करत आहेत. त्याचबरोबर इस्रायललाही शत्रूंकडून सतत हल्ले होत आहेत. अशा परिस्थितीत इस्रायलने आपली राष्ट्रीय सुरक्षा मजबूत करण्यासाठी अनेक उपाय योजले आहेत, त्यातील सर्वात ठळकपणे ‘आयर्न डोम’ यंत्रणा आहे. ही एक उत्कृष्ट क्षेपणास्त्र संरक्षण प्रणाली आहे, जी विशेषतः लहान रॉकेट आणि तोफखान्यांपासून संरक्षण करण्यासाठी तयार केली गेली आहे. विशेषत: आजूबाजूच्या भागात तणाव वाढल्याने ही यंत्रणा इस्रायलच्या सुरक्षेत विशेष भूमिका बजावत आहे.
इस्रायलने आयर्न डोम कधी बसवला?
आयर्न डोम ही एक मोबाइल आणि स्वायत्त प्रणाली आहे, जी पहिल्यांदा 2011 मध्ये इस्रायली संरक्षण मंत्रालयाने सादर केली होती. त्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते शत्रूची क्षेपणास्त्रे आणि रॉकेट शोधून नष्ट करण्यास सक्षम आहे. आयर्न डोममध्ये रडार यंत्रणा, नियंत्रण केंद्र आणि इंटरसेप्टर क्षेपणास्त्रांचा समावेश आहे. जेव्हा एखादे क्षेपणास्त्र प्रक्षेपित केले जाते, तेव्हा रडार त्याचा मागोवा घेते आणि नियंत्रण केंद्र ठरवते की ते अडवायचे की नाही. धोका गंभीर असल्यास, इंटरसेप्टर क्षेपणास्त्र ते नष्ट करते.
हे देखील वाचा : ‘या’ पक्ष्यांची स्मरणशक्ती आहे प्रचंड; ते त्यांचा मेंदूचा वापर माणसाप्रमाणे करतात
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की अलीकडच्या काही महिन्यांत, इस्रायलने विशेषतः गाझा पट्टी आणि लेबनॉनच्या सीमेजवळ आपल्या लोह घुमटाची तैनाती वाढवली आहे. 2023 मध्ये, इस्रायलने गाझातून येणाऱ्या क्षेपणास्त्रांचा धोका लक्षात घेऊन आपले सुरक्षा उपाय मजबूत केले आहेत आणि आयर्न डोमने अनेक यशस्वी अडथळे आणले आहेत, त्यामुळे आयर्न डोमच्या मदतीने, इस्रायल गाझातून येणाऱ्या 90 टक्क्यांहून अधिक रॉकेट रोखू शकतो. यशस्वीरित्या पूर्ण केले.
हे देखील वाचा : 5 दिवसात उध्वस्त झाली जगातील सर्वात बलाढ्य संघटना हिजबुल्लाह; ‘असा’ होता नेतन्याहूंचा मास्टरप्लॅन
इतर देशांमध्ये देखील लागू केले जाऊ शकते
आयर्न डोम सिस्टीम हे केवळ इस्रायलच्या सुरक्षेचे साधन नाही, तर ते एक धोरणात्मक साधन आहे जे इतर देशांमध्ये देखील लागू केले जाऊ शकते. या प्रणालीच्या विकासासाठी अमेरिकेने इस्रायलला आर्थिक मदत केली आहे. अलीकडेच यूएस सिनेटने आयर्न डोमसाठी अतिरिक्त आर्थिक सहाय्य मंजूर केले, ज्यामुळे ही प्रणाली लागू करण्यात मदत झाली.
मात्र आयर्न डोमची तैनाती आणि इस्रायलच्या लष्करी कारवाईवरही टीका होत आहे. काही मानवाधिकार संघटना चिंता व्यक्त करतात की या प्रणालीमुळे इस्रायली आक्रमकता वाढत आहे आणि पॅलेस्टिनी नागरिकांवर परिणाम होत आहे.
लोह घुमट प्रणाली कधी पसरू शकते?
आयर्न डोम ही प्रभावी संरक्षण यंत्रणा असली तरी तिला आव्हानांनाही सामोरे जावे लागू शकते. विशेषत: शत्रूने एकाच वेळी अनेक रॉकेट सोडल्यास या यंत्रणेवर दबाव येऊ शकतो. याव्यतिरिक्त, तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीप्रमाणे, विरोधक अधिक प्रगत रॉकेट आणि क्षेपणास्त्र तंत्रज्ञान विकसित करू शकतात.