कोलकाता स्टॉक एक्सचेंजची शेवटची दिवाळी? 117 वर्षांचा ऐतिहासिक प्रवास आता समाप्तीच्या उंबरठ्यावर (फोटो सौजन्य - सोशल मीडिया)
Calcutta Stock Exchange Marathi News: देशातील सर्वात जुन्या स्टॉक एक्सचेंजपैकी एक असलेले कलकत्ता स्टॉक एक्सचेंज (CSE) या वर्षीची शेवटची दिवाळी साजरी करू शकते. स्वेच्छेने व्यवहार बंद करण्याची प्रक्रिया अंतिम टप्प्यात पोहोचली आहे. सेबीच्या नियमांचे सतत पालन न केल्यामुळे एप्रिल २०१३ पासून सीएसईवरील व्यवहार स्थगित करण्यात आले आहेत. अनेक वर्षांच्या कायदेशीर लढाई आणि कामकाज पुन्हा सुरू करण्याच्या प्रयत्नांनंतर, एक्सचेंजने आता अधिकृतपणे स्टॉक एक्सचेंज व्यवसायातून बाहेर पडण्याचा निर्णय घेतला आहे.
सीएसईचे अध्यक्ष दीपांकर बोस म्हणाले की, एप्रिल २०२५ मध्ये झालेल्या विशेष सर्वसाधारण सभेत (ईजीएम) शेअरहोल्डर्सनी एक्झिट प्रस्तावाला मान्यता दिली. त्यानंतर, सेबीकडे अर्ज पाठवण्यात आला आहे आणि नियामकाने मूल्यांकनासाठी राजवंशी अँड असोसिएट्सची नियुक्ती केली आहे, जी अंतिम औपचारिकता मानली जाते.
सेबीची मंजुरी मिळाल्यानंतर, सीएसई एक होल्डिंग कंपनी बनेल. तिची १००% मालकीची उपकंपनी, सीएसई कॅपिटल मार्केट्स प्रायव्हेट लिमिटेड (सीसीएमपीएल), एनएसई आणि बीएसईची सदस्य म्हणून ब्रोकिंग सेवा प्रदान करणे सुरू ठेवेल.
सेबीने ईएम बायपासवरील सीएसईची तीन एकर जमीन श्रीजन ग्रुपला ₹२५३ कोटींना विकण्यास मान्यता दिली आहे. एक्झिट प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर हा करार प्रभावी होईल.
१९०८ मध्ये स्थापन झालेले सीएसई एकेकाळी मुंबईच्या बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंजला ट्रेडिंग व्हॉल्यूममध्ये टक्कर देत होते. तथापि, २००० च्या दशकात, केतन पारेख घोटाळ्याशी संबंधित १.२ अब्ज रुपयांच्या पेमेंट संकटामुळे एक्सचेंजची प्रतिष्ठा गंभीरपणे खराब झाली. ट्रेडिंग हळूहळू कमी झाले आणि २०१३ मध्ये सेबीने त्यांचे कामकाज स्थगित केले.
डिसेंबर २०२४ मध्ये, बोर्डाने सर्व प्रलंबित खटले मागे घेण्याचा आणि स्वेच्छेने नोकरी सोडण्याचा निर्णय घेतला. २०.९५ कोटी रुपयांची स्वेच्छेने सेवानिवृत्ती योजना (VRS) देण्यात आली, जी सर्व कर्मचाऱ्यांनी स्वीकारली.
सीएसईच्या बाहेर पडण्याने भारताच्या प्रादेशिक एक्सचेंजेसच्या इतिहासातील एका महत्त्वपूर्ण अध्यायाचा अंत झाला आहे. एकेकाळी उत्साही असलेले हे एक्सचेंजेस आता इलेक्ट्रॉनिक प्लॅटफॉर्म आणि नियामक कडकपणाच्या युगात मागे पडले आहेत.
सीएसईचे अध्यक्ष दीपांकर बोस यांनी त्यांच्या वार्षिक अहवालात लिहिले आहे – “भारताच्या भांडवली बाजारांना बळकटी देण्यात सीएसईने महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.”
