फोटो सौजन्य- pinterest
हिंदू धर्मात संकष्टी चतुर्थीच्या व्रताला खूप महत्त्व आहे. हे व्रत गणेशाला समर्पित करण्यात आले आहे. प्रत्येक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथीला संकष्टी चतुर्थी व्रत केले जाते. चैत्र महिन्यात येणाऱ्या संकष्टी चतुर्थीला भालचंद्र संकष्टी चतुर्थी म्हणतात. या दिवशी श्रीगणेशाची पूजा आणि विधीनुसार उपवास केला जातो. या दिवशी श्रीगणेशाची आराधना आणि उपवास केल्याने जीवनात सुख-शांती प्राप्त होते. या दिवशी पूजेच्या वेळी व्रतकथाही पाठ करावी. या दिवशी व्रत कथेचे पठण केल्याने सर्व प्रलंबित कामे पूर्ण होतात आणि प्रगतीचा मार्गही खुला होतो.
हिंदू पंचांगानुसार, चैत्र महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथी आज म्हणजेच 17 मार्च रोजी सायंकाळी 7.33 वाजता सुरू होत आहे. ही चतुर्थी तिथी उद्या 18 मार्च रोजी रात्री 10:09 वाजता समाप्त होईल. संकष्टी चतुर्थीच्या दिवशी चंद्रोदयाच्या वेळी पूजा केली जाते. अशा स्थितीत भालचंद्र संकष्टी चतुर्थीचे व्रत आजच पाळले जाणार आहे.
प्राचीन काळी मकरध्वज नावाचा राजा होता. तो लोकप्रेमी होता. त्यांच्या राज्यात कोणी गरीब नव्हता. लोकांच्या मनात चोर, दरोडेखोरांची भीती नव्हती. सर्व लोक बुद्धिमान, दानशूर आणि धार्मिक होते. राजाला मूलबाळ नव्हते. त्यानंतर महर्षी याज्ञवल्क्य यांच्या कृपेने राजाला पुत्रप्राप्ती झाली. यानंतर राजाने आपल्या राज्याची जबाबदारी त्याचा मंत्री धरमपाल याच्याकडे सोपवली आणि आपल्या राजपुत्राला वाढवायला सुरुवात केली. मंत्री धरमपाल यांनी राज्याची सत्ता हाती घेतल्याने ते संपत्तीने श्रीमंत झाले. मंत्र्याला पाच पुत्र होते. मंत्र्याने आपल्या सर्व मुलांचे मोठ्या थाटामाटात लग्न केले आणि राज्याच्या संपत्तीचा उपभोग घेऊ लागला.
मंत्र्याच्या धाकट्या मुलाची पत्नी अत्यंत धर्मनिष्ठ होती. चैत्र महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्थी तिथीला त्यांनी गणेशाचे उपवास व पूजा केली. हे पाहून तिच्या सासूने विचारले की, ती तंत्र मंत्राचा वापर करून आपल्या मुलाला नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न करत आहे का?
मला हे सर्व तांत्रिक विधी आवडत नाहीत. त्याला उत्तर देताना सून म्हणाली की, मी आणि सासू संकटांचा नाश करणाऱ्या गणेशासाठी उपवास करत आहोत. हे व्रत अत्यंत फलदायी आहे. यावर त्याने मुलाला सांगितले की, तुझ्या पत्नीला जादूटोण्याचे व्यसन लागले आहे. मी वारंवार विनंती करूनही ती मला मान्य नाही. तू मार मारून दुरुस्त कर मी गणेशला ओळखत नाही. ते कोण आहेत आणि त्यांचा उपवास कसा आहे? आम्ही राजघराण्यातील आहोत. मग ते आमचे कोणते संकट नष्ट करतील?
आईच्या सल्ल्यानुसार मुलाने पत्नीला खूप मारहाण केली. एवढ्या वेदना सहन करूनही त्यांनी उपवास करून गणेशाची प्रार्थना केली. ते म्हणाले, हे विश्वाच्या स्वामी, माझ्या सासू-सासऱ्यांना काही त्रास द्या, म्हणजे त्यांच्या मनात तुझ्याविषयी भक्ती निर्माण होईल. यानंतर श्रीगणेशाने सर्वांसमोर राजकुमाराचे अपहरण करून मंत्री धरमपाल यांच्या महालात लपवून ठेवले. नंतर त्याने आपले कपडे आणि दागिने काढून राजवाड्यात फेकून दिले आणि स्वतः गायब झाला. इकडे राजाने आपल्या मुलाला हाक मारली, पण त्याला उत्तर मिळाले नाही.
मग राजा मंत्र्याच्या महालात गेला आणि आपला राजकुमार कोठे गेला असे विचारले. राजाचे म्हणणे ऐकून मंत्र्याने उत्तर दिले. राजा, तुझा मुलगा कुठे गेला आहे हे मला माहीत नाही. आता मी गाव, शहर, बाग, बागा इत्यादी सर्व ठिकाणी त्याचा शोध घेतो. बराच वेळ होऊनही राजकुमार सापडला नाही तेव्हा राजाने मंत्री धरमपालला सांगितले की, राजकुमार कुठे आहे ते सांग, नाहीतर मी त्याला मारून टाकीन. तिचे कपडे आणि दागिने राजवाड्यात दिसतात, पण एवढेच नाही. त्यावर मंत्री डोके टेकवून म्हणाले, राजन, मी शोधून काढतो.
यानंतर धरमपाल राजवाड्यात आला आणि त्याने पत्नी, सुना आणि सुनांना राजकुमाराबद्दल विचारले. सासऱ्यांचे म्हणणे ऐकून लहान सून म्हणाली की, श्रीगणेश तुझ्यावर कोपला आहे. म्हणून श्रीगणेशाचे संकट दूर करणारे चतुर्थीचे व्रत पाळावे. सुनेने पूजेची आणि व्रताची पद्धतही सांगितली. यानंतर सर्वांनी गणेश चतुर्थीचे व्रत सुरू केले. यावर भगवान गणेश प्रसन्न झाले आणि त्यांनी स्वतःला राजकुमाराला प्रकट केले.
(टीपः धर्म, ज्योतिष, वास्तू, फेंगशुई इत्यादी विषयांवरील लेख/ बातम्या केवळ वाचकांच्या माहितीसाठी आहेत. यासंबंधी कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला आवश्यक आहे. आमचे उद्दिष्ट फक्त वाचकांना माहिती देणे आहे. Navrashtra या तथ्यांची पुष्टी करु शकत नाही)
