फोटो सौजन्य - Social Media
नाशिक महानगरपालिकेने (NMC) त्यांच्या ‘स्वच्छ गोदावरी ग्रीन बॉण्ड्स २०३०’ या महत्त्वाकांक्षी उपक्रमाची सार्वजनिक नोंदणी आज मुंबईतील नॅशनल स्टॉक एक्स्चेंजवर करून महाराष्ट्राच्या नगरविकास इतिहासात नवा टप्पा गाठला. एकूण ₹२०० कोटींच्या या ग्रीन बॉण्ड्सच्या सूचीकरणाने शाश्वत विकास, नदी स्वच्छता आणि कुंभमेळ्यासारख्या जागतिक दर्जाच्या कार्यक्रमासाठी आवश्यक पायाभूत सुविधांचा मार्ग अधिक मजबूत झाला आहे. प्रत्येकी ₹२ लाख दर्शनी मूल्याच्या असुरक्षित, करपात्र, रिडेमेबल आणि अपरिवर्तनीय स्वरूपात जारी करण्यात आलेल्या १०,००० बॉण्ड्सच्या या इश्यूसाठी मूळ निर्गमन आकार ₹१०० कोटी असून, तितक्याच रकमेसाठी ग्रीन शू पर्याय उपलब्ध असल्याने एकूण निधी ₹२०० कोटींपर्यंत वाढवता आला. STRPP A आणि STRPP B अशा दोन स्वतंत्र श्रेणींच्या बॉण्ड्समधून निधी उभारला गेला असून दोन्हींचेही दर्शनी मूल्य ₹१,००,००० आहे.
या भव्य सूचीकरण सोहळ्यात मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस स्वतः उपस्थित होते. त्यांनी नाशिक महापालिकेला मिळालेल्या प्रचंड प्रतिसादाचे कौतुक करताना हा उपक्रम शहर विकासासाठी ऐतिहासिक ठरेल, असे मत व्यक्त केले. जवळपास चार पटीने अधिक सबस्क्रिप्शन मिळणे, ही नाशिकच्या विकासावरील गुंतवणूकदारांची मजबूत विश्वासाची पावती असल्याचे ते म्हणाले. एनएसईचे एमडी आणि सीईओ आशिष कुमार चौहान यांनी देखील एनएमसीने अत्यंत कमी वेळात बॉण्ड प्रक्रिया पूर्ण करून देशातील महापालिकांसाठी एक आदर्श निर्माण केल्याचे सांगितले. फक्त चार महिन्यांत फंड-रेझिंग पूर्ण करणाऱ्या एनएमसीची ही कामगिरी देशातील नगरविकास क्षेत्रासाठी नवा बेंचमार्क ठरली आहे, असे त्यांनी स्पष्ट केले. एनएमसीच्या आयुक्त मनिषा खत्री यांनी या बॉण्ड्समधून प्राप्त रक्कम २०२७ च्या कुंभमेळ्यासाठी आवश्यक असलेल्या विविध सुविधांच्या उभारणीसाठी उपयोगात आणली जाणार असल्याचे सांगितले.
या इश्यूला गुंतवणूकदारांकडून मिळालेला प्रतिसाद उल्लेखनीय ठरला. ७.८०% कूपन दराने जारी करण्यात आलेल्या या बॉण्ड्सच्या इंटरनेट बिडिंग प्लॅटफॉर्मवर अवघ्या काही मिनिटांत मूळ इश्यू पूर्ण सबस्क्राइब झाला. एकूण ₹३९५ कोटींच्या बिड्स प्राप्त झाल्याने इश्यू ३.९५ पटीने ओव्हरसबस्क्राइब झाला. CRISIL आणि India Ratings या दोन्ही प्रतिष्ठित संस्थांकडून ‘AA+’ रेटिंग मिळाल्याने या बॉण्ड्सची विश्वसनीयता अधिक ठसठशीतपणे अधोरेखित झाली. कर संकलन, शुल्क, वापरकर्ता आकार, दंड, गुंतवणूक उत्पन्न अशा विविध महसूल स्रोतांशी निगडित मजबूत एस्क्रो आधारित देयक यंत्रणा असल्याने व्याज आणि मुद्दल परतफेड सुनिश्चित आहे, ही गुंतवणूकदारांसाठी अत्यंत महत्त्वाची बाब ठरली.
या बॉण्ड्समधून उभारलेली रक्कम रामझुला पादचारी पूल, राम काल पथ परिसर विकास, काळाराम–कपालेश्वर मंदिर परिसरातील सुविधा उभारणी आणि पंचवटी, सातपूर तसेच नाशिक पश्चिम क्षेत्रातील मलनिस्सारण नेटवर्क सुधारणा यांसारख्या महत्त्वाच्या प्रकल्पांसाठी वापरली जाणार आहे. या सर्व प्रकल्पांमुळे शहरातील वाहतूक सुलभता, धार्मिक पर्यटन, स्वच्छता व्यवस्थापन आणि सार्वजनिक सुविधा यामध्ये मोठी सुधारणा अपेक्षित आहे. व्यवहार सल्लागार म्हणून A.K. Capital Services Ltd. यांनी काम पाहिले. याशिवाय, नगरपालिका बॉण्ड्स जारी केल्याबद्दल केंद्र सरकारकडून एनएमसीला ₹२६ कोटींचे प्रोत्साहन मिळणार असून, UCF अनुदानांतर्गत २५% म्हणजेच ₹६८.७५ कोटींची अतिरिक्त मदत मिळण्याची शक्यता आहे. अशा प्रकारे एकूण ₹९४.७५ कोटींचे प्रोत्साहन निधी एनएमसीला भविष्यातील विकास उपक्रमांसाठी मिळू शकते. या अनुदानामुळे आर्थिक स्थैर्य तर वाढेलच, परंतु नाशिकच्या शाश्वत आणि स्मार्ट सिटी विकासाला मोठी चालना मिळणार आहे.
नाशिक महापालिकेचे ‘स्वच्छ गोदावरी ग्रीन बॉण्ड्स’ हे केवळ आर्थिक उपक्रम नाही, तर शहरातील नदी स्वच्छता, शहरी सुधारणा आणि वाढत्या लोकसंख्येला भक्कम पायाभूत सुविधा उपलब्ध करून देण्याच्या दिशेने उचललेले मोठे पाऊल आहे. या सूचीकरणामुळे महाराष्ट्रातील इतर स्थानिक स्वराज्य संस्थांनाही प्रेरणा मिळेल आणि देशातील नगरपालिका बॉण्ड्स बाजार अधिक मजबूत होईल, अशी अपेक्षा वर्तवली जात आहे.
