काहींना जास्त, तर काहींना कमी थंडी का जाणवते? ‘या’ फरकाचे वैज्ञानिक रहस्य काय आहे?

काही लोकांना इतरांपेक्षा जास्त थंडी का जाणवते? यामागचे कारण फॅशन नव्हे, विज्ञान आहे! चयापचय, शरीररचना, रक्तप्रवाह आणि हार्मोन्स थंडीच्या अनुभूतीवर कसा परिणाम करतात, जाणून घ्या.

• काहींना जास्त, तर काहींना कमी थंडी का जाणवते?
• ‘या’ फरकाचे वैज्ञानिक रहस्य काय आहे?
• जाणून घ्या…

Reasons for Varying Degrees of Cold Marathi News: सध्या देशभरात थंडीचा जोर चांगलाच वाढला आहे, त्यामुळे लोकांनी उबदार कपडे कपाटातून बाहेर काढले आहेत. थंडीचा अनुभव प्रत्येकासाठी वेगळा असतो काहीजण याचा आनंद घेतात, तर काहीजणांना ती नकोशी वाटते. तुम्ही अनेकदा पाहिले असेल की, काही लोक थंडीची लाट येताच जाड जॅकेट घालतात, तर काहीजण कडाक्याच्या हिवाळ्यातही साध्या शर्टमध्ये थरथरत नाहीत. काही लोकांना जास्त थंडी वाटते, तर काहींना नाही, यामागे वैयक्तिक पसंती नव्हे, तर संपूर्णपणे तार्किक आणि वैज्ञानिक कारणे आहेत. हे कारण म्हणजे शरीराचे ‘थर्मोरेग्युलेशन’ (Thermoregulation) होय.

कमी-जास्त थंडी वाटण्यामागची वैज्ञानिक कारणे

कमी किंवा जास्त थंडी जाणवणे हे शरीरशास्त्र आणि हार्मोनल स्थितीवर अवलंबून असते. आपले शरीर ‘उबदार रक्ताचे’ असून त्याचे सामान्य तापमान ३७ डिग्री किंवा ९८.८ असते. जेव्हा बाहेरील तापमान कमी होते, तेव्हा शरीर अंतर्गत तापमान वाढवून उष्णता टिकवून ठेवण्याचा प्रयत्न करते. ही यंत्रणा किती प्रभावी आहे, यावर थंडीची तीव्रता अवलंबून असते:

१. चयापचय (Metabolism) दर

चयापचय ही अशी प्रक्रिया आहे ज्याद्वारे अन्नाचे ऊर्जेमध्ये रूपांतर होते आणि या प्रक्रियेत उष्णता ‘उप-उत्पादन’ म्हणून तयार होते. जलद चयापचय (Fast Metabolism) असलेल्या लोकांमध्ये विश्रांतीच्या वेळीही जास्त उष्णता निर्माण होते, ज्यामुळे ते बाह्य थंडी सहन करण्यास अधिक सक्षम असतात. ज्यांचे चयापचय मंद आहे, त्यांना लवकर थंडी जाणवते.

हे देखील वाचा: Diarrhea Home Remedy : अतिसारात फायदेशीर ठरतो पेरूच्या पानांचा काढा; सद्गुरूंनी सांगितली बनवण्याची योग्य पद्धत

२. शरीर रचना (Body Composition)

जास्त स्नायू असलेल्या लोकांना कमी थंडी जाणवते, कारण स्नायू व्यायामादरम्यान आणि विश्रांतीच्या वेळी दोन्ही ठिकाणी उष्णता निर्माण करतात. शरीरातील चरबी (मेद) त्वचेखाली एक इन्सुलेटर (Insulator) किंवा जॅकेटसारखे काम करते. ही चरबी शरीराच्या अंतर्गत उष्णतेला बाहेर पडण्यापासून रोखते. पुरेशी चरबी असलेले लोक उष्णता अधिक टिकवून ठेवतात.

३. रक्तप्रवाह (Blood Circulation)

जेव्हा शरीराला थंड वाटते, तेव्हा महत्त्वाच्या अवयवांना (हृदय, मेंदू) उबदार ठेवण्यासाठी रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात. जर रक्तप्रवाह मंदावला, तर उबदार रक्त पुरेसे बोटांपर्यंत आणि पायांच्या बोटांपर्यंत पोहोचू शकत नाही, ज्यामुळे त्यांना अधिक थंडी जाणवते.

४. लिंगावर अवलंबित्व (Gender Difference)

अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, महिलांच्या शरीराचे बाह्य भाग थंडीबद्दल अधिक संवेदनशील असतात. त्यामुळे महिलांचे हात आणि पाय पुरुषांच्या तुलनेत अधिक थंड वाटू शकतात.

५. हार्मोनल कारणे (Hormonal Factors)

थायरॉईड ग्रंथी चयापचय नियंत्रित करते. या ग्रंथीच्या कमतरतेमुळे चयापचय मंदावतो आणि व्यक्तीला जास्त थंडी जाणवू शकते. लोहाच्या कमतरतेमुळे अशक्तपणा (Anaemia) येतो. यामुळे शरीराच्या अवयवांना पुरेसा ऑक्सिजन पोहोचत नाही, उष्णता कमी होते आणि जास्त थंडी जाणवते.

६. इतर कारणे

वृद्ध लोकांना जास्त थंडी जाणवते कारण त्यांची त्वचा पातळ होते आणि वयानुसार शरीराची उष्णता निर्माण करण्याची क्षमता कमी होते. थंड हवामानात राहण्याची सवय असलेल्या लोकांना थंड तापमानाची अधिक सवय होते. जे लोक जास्त शारीरिक हालचाल करतात, त्यांना कमी थंडी वाटते, तर जे कमी सक्रिय असतात, त्यांना जास्त थंडी जाणवते. शरीराचे अधिक भाग उघडे ठेवल्यास उष्णता बाहेर पडते. उबदार कपड्यांमुळे उष्णता टिकून राहते, ज्यामुळे कमी थंडी जाणवते.

हे देखील वाचा: Bone Cancer: हाडांच्या कॅन्सरची आहे 7 धोकादायक लक्षणं, हाडांच्या कर्करोगाबाबत डॉक्टरांनी केला खुलासा