ला निनाच्या पुनरागमनाने खळबळ उडाली आहे आणि मुसळधार पावसानंतर थंडी त्याचे सर्वात तीव्र रूप दाखवेल! हवामानशास्त्रज्ञांचा इशारा ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
ला निनाच्या पुनरागमनामुळे भारतात, विशेषतः उत्तर भारतात, यंदाचा हिवाळा सामान्यपेक्षा जास्त थंड पडण्याची शक्यता आहे.
हवामानशास्त्रज्ञांचा इशारा ऑक्टोबर ते डिसेंबर दरम्यान दंव, थंड लाटा आणि मुसळधार पावसाचा परिणाम अधिक तीव्र होऊ शकतो.
जागतिक तापमानवाढीच्या पार्श्वभूमीवरही, ला निनामुळे प्रदेशवार थंडीचे प्रमाण वाढणार असून हिवाळ्याचा अनुभव अधिक कडक होईल.
La Niña return : भारतात मान्सून हंगाम नुकताच संपला आहे. पावसाळ्याचा निरोप घेतल्यानंतर आता लोकांचे लक्ष हिवाळ्याकडे वळले आहे. मात्र, या वर्षीचा हिवाळा काहीसा वेगळा आणि अधिक कडक ठरणार असल्याचा अंदाज हवामानशास्त्रज्ञांनी वर्तवला आहे. यामागील मोठे कारण आहे “ला निना” नावाची हवामान घटना. ला निना म्हणजे नेमके काय, तिचा भारतावर कसा परिणाम होतो आणि या वर्षी लोकांना हिवाळा कसा भासेल? चला, थोड्या सोप्या भाषेत हे जाणून घेऊया.
‘ला निना’ हा शब्द स्पॅनिश भाषेतून आला असून त्याचा अर्थ आहे “लहान मुलगी”. हवामानशास्त्रीय दृष्टीने पाहता, ला निना ही एल निनोच्या उलट अवस्था आहे. एल निनोमध्ये विषुववृत्ताजवळील पॅसिफिक महासागरातील पाण्याचे तापमान असामान्यरीत्या वाढते, तर ला निनामध्ये ते असामान्यरीत्या कमी होते. यामुळे पॅसिफिक महासागरातील वारे, पाऊस, ढगाळ वातावरण आणि थंडावा यामध्ये मोठे बदल होतात. परिणामी, जगभरातील हवामान पद्धतींवर त्याचा परिणाम दिसून येतो.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : H1-B शिवाय गूगलही अस्तित्वात राहणार नाही,अमेरिकेचे ‘secret weapon’; मिचियो काकू यांची भविष्यवाणी VIRAL
भारत हा विषुववृत्ताजवळ असल्यामुळे ला निनाचा त्याच्यावर थेट परिणाम होतो. हवामानशास्त्रज्ञ सांगतात की:
ला निनामुळे मान्सूनचा पाऊस वाढतो, परंतु हंगाम संपल्यानंतर हिवाळा अधिक थंड होतो.
उत्तर भारतातील पंजाब, हरियाणा, उत्तर प्रदेश, बिहार, दिल्लीसह हिमाचल व उत्तराखंडमध्ये यंदा थंड लाटांची तीव्रता अधिक जाणवेल.
नोव्हेंबर व डिसेंबर महिन्यातील दंव सामान्यपेक्षा जास्त असू शकतो.
यूएस नॅशनल वेदर सर्व्हिसच्या क्लायमेट प्रेडिक्शन सेंटरने या वर्षी ऑक्टोबर ते डिसेंबरदरम्यान ला निना विकसित होण्याची ७१% शक्यता वर्तवली आहे.
जागतिक हवामान संघटना (WMO) यंदाच्या सप्टेंबर महिन्यातच सावधगिरीचा इशारा देऊन गेली होती. त्यांचे म्हणणे आहे की:
ला निनामुळे थंडावा जाणवेल, पण जागतिक पातळीवर तापमान सरासरीपेक्षा उच्चच राहणार आहे.
म्हणजेच, एकीकडे ग्लोबल वॉर्मिंगचे संकट वाढत आहे, आणि दुसरीकडे ला निनामुळे विशिष्ट प्रदेशात असामान्य थंडी पडणार आहे.
हा विरोधाभासच हवामान विज्ञानाला गुंतागुंतीचे बनवतो.
ला निनामुळे होणारे प्रमुख बदल असे:
अधिक दंव व बर्फाची साठवण – शेतीवर परिणाम, विशेषतः गहू आणि मोहरीसारख्या हिवाळी पिकांवर.
आरोग्याच्या समस्या – श्वसनाचे आजार, सर्दी-खोकला, दमा यांचा प्रसार वाढतो.
ऊर्जा वापर वाढ – थंडीमुळे वीज, गॅस व हीटरचा वापर अधिक होतो.
प्रवासात अडचणी – धुके आणि बर्फामुळे हवाई, रेल्वे आणि रस्ते वाहतूक विस्कळीत होते.
ला निनामुळे हिवाळा थंड होतो हे खरे असले तरी काहीवेळा त्याचे सकारात्मक परिणामही दिसतात.
थंडीमुळे गहू, बार्ली, वाटाणा, मोहरी यांसारखी पिके चांगली येऊ शकतात.
पण जर थंडी अतिशय तीव्र झाली, तर पिकांना दंवाचा फटका बसतो.
त्यामुळे शेतकऱ्यांनी हवामान खात्याच्या सूचनांवर लक्ष ठेवून शेतीची पद्धत बदलणे आवश्यक आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : India-Pak War : जर भारत-पाकिस्तान युद्ध झाले तर Saudi देखील सहभागी होणार का? तज्ञांनी सांगितले करारांमागील सत्य
हवामानशास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की यंदा लोकांनी थंडीची अधिक तयारी करून ठेवावी. विशेषतः उत्तर भारतातील नागरिकांनी उबदार कपडे, गरम पाण्याची सोय, लहान मुलं व वयोवृद्ध यांची काळजी घ्यावी. तज्ञ सांगतात की, “हवामानातील बदल ही निसर्गाची चक्रे आहेत. पण त्याचा परिणाम आपल्याला अधिक जाणवतो कारण शहरांतील लोकसंख्या वाढ, प्रदूषण व ग्लोबल वॉर्मिंग यामुळे हवामान अधिक अस्थिर झाले आहे.” ला निना ही घटना जगभर घडते, परंतु तिचा सर्वाधिक परिणाम भारतासह आशियाई देशांवर होतो. या वर्षी हवामानशास्त्रज्ञांचा ठाम अंदाज आहे की हिवाळा सामान्यपेक्षा जास्त कडक असेल. म्हणजेच, मुसळधार पावसाचा अनुभव घेतल्यानंतर आता लोकांनी तीव्र थंडीच्या स्वागताची तयारी केली पाहिजे.
