एकेकाळी पक्ष जिंकायचा; आता फक्त नेत्याच्या नावाने होतेय निवडणूक; खरोखर 1971 चा ट्रेंड 2024 मध्येही कायम राहणार का

Lok Sabha Election 2024 : भाजपने नरेंद्र मोदींच्या नावावर सलग दोन सार्वत्रिक निवडणुका लढवल्या आणि पक्ष यशाच्या पायऱ्या चढत राहिला. या संदर्भात नरेंद्र मोदींच्या नावाची चर्चा त्यांच्या समर्थकांकडूनच नाही तर विरोधकांकडूनही होत असेल, तर त्यातून मोदींची ताकद सिद्ध होते, जी त्यांना ब्रँड म्हणायला भाग पाडते.

Follow Us:

Follow Us:

Opinion of Exit Poll Lok Sabha 2024 : यंदाची निवडणूक विशेष गाजली आणि चर्चिली गेली ती अब की बार 400 पारच्या नाऱ्याने त्यानंतर विरोधकांनी त्यांच्याविरोधात ‘संविधान बदल’ जो नॅरेटिव्ह सेट केला त्यामुळे दलित, बहुजन, मुस्लिम समाजामध्ये एक वेगळाच संदेश गेला. त्यामुळे यावेळेस भाजपला खूप अवघड जाणार असे दिसत आहे. असे असताना भाजपसारख्या मोठ्या पक्षाला केवळ एकाच नावावर यश मिळणार का, हे पाहणे औत्सुक्याचे ठरणार आहे. दुसरीकडे विरोधकांनासुद्धा राहुल गांधी हेच नाव पुढे करावे लागते.

भाजपचे ब्रॅंड पंतप्रधान नरेंद्र मोदी

लोकसभा निवडणूक २०२४ ची प्रक्रिया सुरू झाल्यापासून निकाल जाहीर होईपर्यंत दोन गोष्टी लोकांकडून ऐकायला मिळत आहेत. मोदी (नरेंद्र मोदी)च येतील असे एक मोठा वर्ग आत्मविश्वासाने सांगतो. दुसरा भाग म्हणतो- मोदी येणार नाहीत. समाजातील कोणत्याही घटकाचा विश्वास टिकवून ठेवला तरी एक गोष्ट मान्य करावी लागेल की मोदी आता निवडणूक ब्रँड बनले आहेत. तो जिंकू नये, अशी इच्छा बाळगणारेही मोदींचे नाव घ्यायला मागेपुढे पाहत नाहीत. काँग्रेसचे राहुल गांधी अघोषितपणे मोदींशी स्पर्धा करत असताना हे घडत आहे.

पूर्वी पक्षांच्या नावावर मते टाकली जात होती
स्वातंत्र्यापासून 1967 पर्यंतच्या निवडणुकांमध्ये लोक त्या पक्षाला त्याच्या विचारसरणीच्या आधारे मतदान करायचे. कोणत्याही नेत्याला डोळ्यासमोर ठेवून त्यांचे मतदान झाले नाही. 1971 मध्ये सुरू झालेला हा ट्रेंड आज प्रकर्षाने जाणवत आहे. 1971 मध्ये प्रथमच लोकांनी इंदिरा गांधींना बांगलादेशच्या निर्मितीत त्यांची भूमिका लक्षात घेऊन मतदान केले. 1977 च्या सार्वत्रिक निवडणुकीतही काँग्रेसने इंदिराजींच्या नावावर निवडणूक लढवली होती.

जनता पक्षाने जेपींचा चेहरा सोडवला
दुसरीकडे जनता पक्षाची स्थापना करून विरोधी पक्षांनी इंदिराजींच्या विरोधात एकवटले, जयप्रकाश नारायण यांचा चेहरा लोकांच्या मनात होता. इंदिरा गांधी निवडणुकीत हरल्या. 1971 मध्ये ज्यांनी इंदिराजींना मनापासून पाठिंबा दिला होता, ते त्यांच्या आणीबाणीच्या शोकांतिकेने उद्ध्वस्त झाले आणि 1977 मध्ये जय प्रकाश नारायण यांच्या नेतृत्वाखालील जनता पक्षाकडे वळले. पण, येथेही पक्षांच्या चेहऱ्यांनी मात केली. काँग्रेसचे नाव सर्वांनाच माहीत होते, पण नव्याने स्थापन झालेल्या जनता पक्षाचे नाव बहुतेकांनी पहिल्यांदाच ऐकले होते. मात्र, इंदिराजींच्या विरोधातील आंदोलनाचे नायक जेपी यांना सर्वांनाच माहीत होते. जेपींच्या नावाने काँग्रेसच्या विरोधात मतदारांचे ध्रुवीकरण झाले.

इंदिराजींच्या नावाने काँग्रेसची पुनरागमनही
जनता पक्षाचे सरकार फार काळ टिकले नाही ही वेगळी बाब आहे आणि 1980 मध्ये मध्यावधी निवडणुकांची गरज होती. त्यानंतरही काँग्रेसने इंदिरा गांधींच्या नावाने निवडणूक लढवली आणि सत्तेत परतले. राजीव गांधींना 1984 मध्ये पहिल्यांदा ऐतिहासिक विजय मिळाला तेव्हा इंदिरा गांधींचा चेहरा सावलीच्या रूपात होता.

काँग्रेसचा पराभव केल्यानंतर 1989 मध्ये व्हीपी सिंह यांच्या चेहऱ्यावर जनता दलाचे सरकारही स्थापन झाले. भाजप केवळ तोंडावर निवडणुका लढवत आहे. यापूर्वी अटलबिहारी वाजपेयी हे भाजपचा चेहरा होते, तर 2014 नंतर नरेंद्र मोदींच्या चेहऱ्यावर पक्ष निवडणूक लढवत आहे. मध्यंतरीच्या 10 वर्षांत काँग्रेसनेही सोनिया गांधींच्या तोंडावर निवडणुका लढवल्या होत्या. PM मनमोहन सिंग झाले तरी. 2014 आणि 2019 मध्ये काँग्रेसने राहुल गांधींचा चेहरा समोर ठेवून निवडणूक लढवली. त्याचा यशाचा दर सर्वांना माहीत आहे. त्यांनी 2014 मध्ये काँग्रेसच्या 44 जागा आणि 2019 मध्ये 52 जागा कमी केल्या.

नरेंद्र मोदी भाजपचा ब्रँड 
ज्या नेत्याच्या चेहऱ्याने आपल्या पक्षाला सतत यश मिळवून दिले त्याला ब्रँड म्हणणे अतिशयोक्ती नाही. मोदींच्या चेहऱ्यावर भाजपने 2014 मध्ये 283 जागा मिळवल्या आणि 2019 मध्ये 303 जागा गाठल्या. 2024 मध्ये विरोधी पक्षाला सर्वत्र स्वीकारार्ह चेहरा नाही. विरोधी आघाडीनेही अद्याप कोणताही चेहरा निवडलेला नाही. तसे बोलायचे तर काँग्रेस आघाडीचे नेतृत्व करत आहे, पण जयप्रकाश नारायण यांच्यासारखा कोणताही चेहरा न देता विरोधकांनी 1971 पूर्वीसारखी परिस्थिती निर्माण केली आहे. चेहऱ्याशिवाय निवडणूक जिंकणे आता अवघड आहे हे माहीत असूनही इंडिया ब्लॉकने ही चूक केली आहे.

सार्वत्रिक निवडणुकीत राहुल गांधी अपयशी
दोन सार्वत्रिक निवडणुकांमध्ये अपयशी ठरलेल्या राहुल गांधींच्या नावावर त्यांच्याच पक्षाला हा धोका पत्करायचा नसल्याची शक्यता आहे. विरोधी पक्षातही त्यांच्या नावावर बहुधा एकमत नाही. ममता बॅनर्जी यांनी त्याच दिवशी पंतप्रधानपदासाठी मल्लिकार्जुन खरगे यांच्या नावाचा प्रस्ताव ठेवला होता, त्याच दिवशी त्यांनी हे संकेत दिले होते. खरे तर अरविंद केजरीवाल यांनीही ममतांच्या प्रस्तावाला पाठिंबा दिला होता. बरं, त्यांच्या समर्थकांच्याच नव्हे, तर विरोधकांच्याही ओठावर नरेंद्र मोदींच्या नावाची चर्चा होत असेल, तर त्यातून मोदींची ताकद सिद्ध होते, जी त्यांना ब्रँड म्हणायला भाग पाडते.

Web Title: Once party used to win now the game is played in the name of leader will the 1971 trend continue in 2024 as well nryb

Get Latest  Marathi News ,  Maharashtra News and  Marathi News from Politics,  Election News ,  Sports News ,  Entertainment News,  Business News and   Religion News only on Navarashtra.com