लोकसभा निवडणुकीचा (Loksabha election 2024) निकाल 4 जूनला जाहिर होणार आहे. जवळपास प्रत्येक एक्झिट पोलमध्ये भाजपला पूर्ण बहुमत मिळताना दिसत आहे. यंदाच्या लोकसभा निवडणुकीत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (PM Narendra Modi) यांच्या नेतृत्वाखाली भाजप नेते 400 पेक्षा जास्त जागा जिंकण्याचा दावा करत आहेत, म्हणजेच एनडीए एकसूरमध्ये 400 हून अधिक जागा जिंकेल. विजय-पराजयाच्या या सर्वात मोठ्या राजकीय खेळाच्या चर्चेदरम्यान, 2024 च्या निवडणूक निकालांमध्ये महिला मतदारांची महत्त्वाची भूमिका असल्याचे एक्झिट पोलमध्ये स्पष्ट झाले आहे. तर दुसरीकडे एनडीए सरकारला मोठ्या संख्येने महिला मतदारांनी मतदान केल्याचे एक्झिट पोलमध्ये (Exit Poll) स्पष्ट झाले आहे. एकंदरित पुन्हा भाजपचे सरकार येणार का? असा सवाल उपस्थित झाला आहे.
महिला मतदार संख्येत वाढ का?
महिला ग्रामीण असो किंवा शहरी, मग ती गृहिणी असो किंवा नोकरी करणारी स्त्री. जात किंवा धर्म विचारात न घेता, स्त्रियांना भिन्न प्राधान्ये असू शकतात परंतु जेव्हा सुरक्षिततेचा आणि सन्मानाचा प्रश्न येतो तेव्हा त्या सर्वांचा विचार समान असतो. मात्र, आजही मोठ्या संख्येने महिला कुटुंबासह मतदानासाठी जातात, हेही खरे आहे. म्हणजे त्यांची प्राधान्ये कुटुंबातील इतर सदस्यांपेक्षा वेगळी नाहीत. असे असतानाही मतदानाबाबत महिलांच्या विचारसरणीत झालेला बदल म्हणजे महिलांनी आता कोणत्याही दबावाला बळी न पडता आपल्या मर्जीनुसार मतदान करण्यास सुरुवात केल्याचे बोलले जात आहे. गेल्या दशकातील महिलांची मतदानाची टक्केवारी समजून घेण्यासाठी तज्ज्ञांनी दिलेली पाच कारणे, ज्यामुळे महिलांनी एनडीए सरकारला जास्त मतदान केल्याचे स्पष्ट झाले.
लाभार्थी योजना
केंद्राद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या कल्याणकारी योजनांव्यतिरिक्त, देशातील अनेक राज्य सरकारांकडे महिला मतदारांना आकर्षित करण्यासाठी नवं नवीन योजना सुरु करण्यात आल्या. गेल्या पाच वर्षांत शेतकरी, कामगार वर्गातील महिलांनी विधानसभा निवडणुकीत विविध पक्षांना मोठा पाठिंबा दिला आहे. उदाहरणार्थ, पश्चिम बंगालमध्ये टीएमसी, यूपी आणि मध्य प्रदेशात भाजप, कर्नाटकमध्ये काँग्रेस किंवा इतर राज्यांमध्ये कोणत्याही स्थानिक पक्षाला सत्तेत आणण्यात महिलांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. सरकारमध्ये पुन्हा निवडून आल्यास अनेक कल्याणकारी योजना आणि आश्वासने देऊनही राजस्थान आणि छत्तीसगडमधील महिला मतदारांनी काँग्रेसला दुसरी संधी दिली नाही, हेही येथे लक्षात घेण्यासारखे आहे.
सुरक्षा
सुरक्षेच्या नावाखाली महिलांनी मतदानाला सुरुवात केली आहे. ज्या पक्षाने आपल्या सरकारच्या काळात कायदा आणि सुव्यवस्थेवर काटेकोरपणे काम केले, त्याचा फायदा तिथे झाला. विशेषत: यूपीमधील माफियांविरुद्धची कारवाई आणि गुन्ह्यांचा आलेख कमी झाल्यामुळे आणि महिलांमधील सुरक्षेची बळकट भावना यामुळे सीएम योगी आदित्यनाथ यांनी हा मोठा मुद्दा बनवला आणि अर्ध्या लोकसंख्येचा पूर्ण पाठिंबा मिळवला.
धर्म
महिलांना पुरुषांपेक्षा जास्त धार्मिक मानले जाते. कारण या निवडणुकीत पत्रकारांनी महिला मतदारांशी संवाद साधताना महागाई व्यतिरिक्त त्यांच्या धार्मिक श्रद्धा यांचाही अंदाज घेण्याचा प्रयत्न केला. अशा परिस्थितीत महिलांच्या मोठ्या वर्गाची मते भाजपकडे नेण्यात राम मंदिराचे उद्घाटनही महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते. गेल्या काही वर्षात तिहेरी तलाकवर भाजपच्या ठाम भूमिकेमुळे मुस्लिम महिलांचा कल भाजपकडे वाढल्याचे अनेक राजकीय तज्ज्ञांचे मत आहे. यूपीमध्ये भाजपने ‘धन्यवाद मोदी भाईजान’ कार्यक्रम आयोजित करून मुस्लिम महिलांचा पाठिंबा मिळवण्याचा प्रयत्न केला.
प्रतिनिधित्व
आजही निम्म्या लोकसंख्येला त्याचे पूर्ण हक्क मिळालेले नाहीत. महिलांना समाजात आणि देशात समान प्रतिनिधित्व देण्याच्या गप्पा मारत भाजपने नारी शक्ती वंदन विधेयक मंजूर केले. महिला आरक्षणाचा मुद्दा भाजपला कितपत उपयोगी पडेल, हे सांगता येत नसले तरी महिलांच्या प्रतिनिधित्वाबाबत बोलणे हाही एक मुद्दा आहे ज्यावर महिलांनी मतदान केले असते.
अंतरवैयक्तिक संप्रेषण
नेत्यांचा जनतेशी भावनिक संबंध हा मतदानाच्या वर्तनात महत्त्वाचा घटक असतो. परस्परसंवाद जो संवादाचा एक प्रकार आहे. हा एक गैर-मौखिक संप्रेषण आहे. जो आपल्याला एकमेकांशी सखोल पातळीवर कनेक्ट होण्यास मदत करतो. पंतप्रधान मोदींनी यात प्रभुत्व मिळवले आहे. पीएम मोदींसह भाजपच्या सर्व नेत्यांनी महिलांना त्यांचे हक्क मिळवून देण्याचे आश्वासन दिले आहे. त्याचबरोबर भाजपच्या अनेक नेत्यांनी गेल्या काही वर्षांत महिलांशी संबंधित प्रत्येक मुद्द्यावर बारकाईने चर्चा करून महिलांमधील संपर्क मजबूत केला आहे. एकंदरित ही पाच कारणे असू शकतात ज्यामुळे एनडीए यावेळी 400 हून अधिक जागा सहज जिंकू शकेल, ज्याचा दावा भाजप नेते गेल्या अनेक महिन्यांपासून करत आहेत.
