भारतीय कुस्ती महासंघाचे माजी अध्यक्ष ब्रिजभूषण शरण सिंह (brijbhushan singh) यांच्याविरोधात आंदोलन करणाऱ्या कुस्तीपटूंनी संजय सिंह यांची भारतीय कुस्ती महासंघाच्या अध्यक्षपदी निवड झाल्याबद्दल नाराजी व्यक्त केली आहे. अलीकडेच साक्षी मलिकने (Saksh Malik) कुस्ती सोडण्याची घोषणा केली. दरम्यान, ऑलिम्पिक पुरस्कार विजेते बजरंग पुनिया याने भारत सरकारने दिलेला पद्म पुरस्कार परत करणार असल्याची घोषणा केली.
[read_also content=”आता कारागृहातही महिला कैद्यांचं होणार मनोरंजन, भायखळा कारागृहात महिला कैदी बनली रेडीओ जॉकी! https://www.navarashtra.com/latest-news/byculla-jail-started-fm-radio-center-to-entertain-male-and-female-inmates-nrps-491531.html”]
मात्र, भारत सरकारने दिलेला पद्म पुरस्कार परत करण्याबाबत बोललेला बजरंग पुनिया हा पहिला व्यक्ती नाही. याआधीही अनेक विजेत्यांनी अशा घोषणा केल्या आहेत. विजेत्यांना पद्म पुरस्कार परत करण्याचा अधिकार नाही. यासंबंधी माहिती जाणून घेऊया-
‘हे’ आहेत पद्म पुरस्काराचे नियम
पद्म पुरस्काराबाबत नियम असा आहे की महत्त्वाचं कारण असल्याशिवाय पुरस्कार रद्द करता येणार नाही. याशिवाय, राष्ट्रपतींनी विजेत्याचे नाव मागे घ्यायचे ठरवले तरच हे घडते. पुरस्कार नियमांमध्ये असेही नमूद केले आहे की जर राष्ट्रपतींनी एखाद्याचा पुरस्कार रद्द केला तर त्याचे निर्देश कसे रद्द केले जाऊ शकतात.
पुरस्कारासाठी नामांकित व्यक्तीला इच्छा विचारली जाते
2018 मध्ये, तत्कालीन गृहराज्यमंत्री किरेन रिजिजू यांनी राज्यसभेत सांगितले होते की, कोणत्याही व्यक्तीला देशाच्या तपास यंत्रणांद्वारे त्याच्या चारित्र्याचे परीक्षण आणि पडताळणी केल्यानंतरच राष्ट्रीय पुरस्कारांसाठी नामांकन केले जाते. परंपरेनुसार, पुरस्कारासाठी नामांकित व्यक्तींची नावे जाहीर करण्यापूर्वी, त्यांना पुरस्कार घ्यायचा आहे की नाही हे विचारले जाते.
हे अनौपचारिकरित्या केले जात असले तरी , पुरस्कारासाठी नामांकित व्यक्तीने त्यांना पुरस्कार नको असल्याचे नाकारल्यास, त्यांचे नाव प्रविष्ट केले जात नाही.
नोंदणीतून नाव काढले जात नाही
एकदा एखाद्या व्यक्तीला पद्मविभूषण, पद्मभूषण किंवा पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले की, त्यांचे नाव भारताच्या राजपत्रात प्रसिद्ध केले जाते. पुरस्कार प्राप्त व्यक्तीसाठी एक रजिस्टर ठेवली जाते. त्यानंतर पुरस्कार प्राप्त करणार्या व्यक्तीने आपला पुरस्कार परत करण्याबद्दल सांगितलं तरीही, त्याचे नाव आणि पुरस्कार रजिस्टरमधून काढला जात नाही.