पृथ्वीवरचा अनमोल दुर्मिळ खजिना जगात कुठे दडला आहे? 10 मोठ्या देशांची यादी आली समोर, ट्रम्पचा त्यावरही डोळा ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
वॉशिंग्टन : पृथ्वीवरील दुर्मिळ खनिज साठे हे आधुनिक तंत्रज्ञानाचा कणा मानले जातात. स्मार्टफोनपासून इलेक्ट्रिक वाहने आणि प्रगत लष्करी तंत्रज्ञानापर्यंत या खनिजांचा उपयोग होतो. त्यामुळेच जगातील महासत्तांमध्ये या दुर्मिळ खनिजांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी तीव्र स्पर्धा सुरू झाली आहे. अमेरिका, चीन आणि रशिया यासारखे देश हे खनिज साठे मिळवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर गुंतवणूक करत आहेत.
युक्रेनच्या खनिज संपत्तीवर अमेरिकेचा डोळा
अमेरिकेच्या मदतीने रशियाविरोधात लढणाऱ्या युक्रेनला आता आपल्या दुर्मिळ खनिज साठ्यांचा मोठा भाग गमवावा लागणार आहे. अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी जाहीर केले आहे की युक्रेनचे अध्यक्ष व्होलोडिमिर झेलेन्स्की लवकरच व्हाइट हाऊसला भेट देतील. या भेटीत दोन्ही देशांदरम्यान दुर्मिळ खनिजांबाबत मोठा करार होण्याची शक्यता आहे. युक्रेनमध्ये लिथियम आणि टायटॅनियमसारख्या महत्त्वाच्या खनिजांचे मोठे साठे आहेत, जे आधुनिक तंत्रज्ञानासाठी आवश्यक मानले जातात.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ‘आंतरराष्ट्रीय मदतीवर अवलंबून असलेला अपयशी देश…’ भारताने पाकिस्तानला काश्मीरवर सुनावले खडे बोल
चीनच्या हातात जगातील सर्वात मोठा साठा
यूएस जिओलॉजिकल सर्व्हेच्या (USGS) अहवालानुसार, चीनकडे सुमारे 44china दशलक्ष मेट्रिक टन दुर्मिळ खनिज साठा आहे, जो संपूर्ण जगातील उत्पादनात आघाडीवर आहे. चीन हा जगातील सर्वात मोठा दुर्मिळ खनिज निर्यातदार असून, त्याने वारंवार या खनिजांच्या निर्यातीवर निर्बंध लावले आहेत. त्यामुळे अमेरिका आणि युरोपीय देशांना मोठ्या अडचणींना सामोरे जावे लागले आहे.
ग्रीनलँडवर ट्रम्प यांची नजर
ग्रीनलँडमध्ये मोठ्या प्रमाणावर दुर्मिळ पृथ्वी धातू आणि नैसर्गिक वायूचा साठा आहे. त्यामुळेच अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी ग्रीनलँडवर हक्क सांगण्याचा प्रयत्न केला होता. चीन आणि इतर देश या प्रदेशातील खनिजांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी प्रयत्नशील आहेत, त्यामुळे येत्या काळात ग्रीनलँड हा भू-राजकीय संघर्षाचा केंद्रबिंदू ठरू शकतो.
आफ्रिका आणि दक्षिण अमेरिका महत्त्वाचे केंद्र
चीननंतर आफ्रिकेतील मोरोक्को आणि दक्षिण आफ्रिका हे झिंक, लिथियम आणि कोबाल्टच्या साठ्यांसाठी प्रसिद्ध आहेत. अक्षय ऊर्जा आणि बॅटरी निर्मितीसाठी आवश्यक असलेल्या या खनिजांवर अनेक देशांनी गुंतवणूक केली आहे. दक्षिण अमेरिका देखील या शर्यतीत मागे नाही. चिली आणि ब्राझील हे देश लिथियम उत्पादनात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत.
दुर्मिळ खनिजांचे महत्त्व आणि त्यांच्यावरील तंत्रज्ञानाचे अवलंबित्व
दुर्मिळ पृथ्वी खनिजांमध्ये 17 महत्त्वाचे घटक असतात, जे आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या विकासासाठी आवश्यक आहेत. स्मार्टफोन, लॅपटॉप, इलेक्ट्रिक वाहने, क्षेपणास्त्रे, रडार प्रणाली, सौर पॅनेल आणि पवन ऊर्जा टर्बाइन यांसाठी या खनिजांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : खजूर विकून करोडो कमावतोय इस्रायल! मुस्लिम देशांनी बहिष्कार टाकूनही रमजानपूर्वी वाढली मागणी
चीनविरुद्ध अमेरिकेची रणनीती
अमेरिका, कॅनडा आणि ऑस्ट्रेलिया हे देश चीनवरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर दुर्मिळ खनिज खाण प्रकल्पांमध्ये गुंतवणूक करत आहेत. युरोपीय संघानेही स्वतःच्या प्रदेशात खाणकाम वाढवण्यावर भर दिला आहे.
नजीकच्या काळात संघर्ष आणखी वाढण्याची शक्यता
दुर्मिळ खनिजांचे वाढते महत्त्व पाहता भविष्यात अमेरिका, चीन आणि रशियामधील संघर्ष आणखी वाढण्याची शक्यता आहे. या खनिजांवर नियंत्रण ठेवणारा देश तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात वर्चस्व गाजवेल आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेला मोठ्या प्रमाणावर प्रभावित करू शकेल.