एका दिवसात १९.४ लाख कोटींचे नुकसान, सेन्सेक्स २२०० अंकांनी घसरला तर निफ्टी २२१६१ वर बंद (फोटो सौजन्य-X)
आजचा दिवस भारतीय शेअर बाजारात काळ्या अक्षरांनी लिहिला गेला. सोमवारी शेअर बाजारासाठी काळा सोमवार ठरला असून व्यवहाराच्या शेवटी, दोन्ही प्रमुख निर्देशांक लाल रंगात बंद झाले. बीएसई सेन्सेक्स आणि एनएसई निफ्टी ९ महिन्यांच्या नीचांकी पातळीवर राहिले. निफ्टी ५० ७४२.८५ अंकांनी घसरून २२,१६१.६० वर बंद झाला तर सेन्सेक्स २,२२६ अंकांनी घसरून ७३,१३७ वर बंद झाला.
सेन्सेक्स २,२०० अंकांपेक्षा जास्त घसरला, तर निफ्टी ७४२.८५ अंकांपेक्षा जास्त घसरला, जो अलिकडच्या काही महिन्यांतील सर्वात मोठी घसरण आहे. विविध क्षेत्रांमध्ये दबाव वाढल्याने गुंतवणूकदार सावध झाले आणि ट्रेडिंग सत्राच्या अखेरीस बाजार जवळजवळ ३% खाली आला.
सोमवार, ७ एप्रिल रोजी भारतासह संपूर्ण आशियाई शेअर बाजारात मोठी घसरण झाली. जो आता ‘ब्लॅक मंडे’ म्हणून ओळखला जातो. या मोठ्या प्रमाणात घसरणीचे मुख्य कारण चीनने केलेली प्रत्युत्तरात्मक कारवाई असल्याचे मानले जाते, ज्याने अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या टॅरिफ धोरणाला प्रत्युत्तर म्हणून त्यांच्यावर ३४% चा मोठा टॅरिफ लादला आहे. यामुळे अमेरिका आणि चीनमधील व्यापार युद्ध अधिकच तीव्र होत चालले आहे, ज्यामुळे संपूर्ण जगात मंदीचा धोका निर्माण झाला आहे.
गुंतवणूकदारांना अब्जावधी डॉलर्सच्या मालमत्तेचे नुकसान सहन करावे लागले. बाजार उघडताच, बीएसई सेन्सेक्स ३,९३९.६८ अंकांनी किंवा ५.२२% ने घसरून ७१,४२५.०१ च्या पातळीवर पोहोचला. एनएसई निफ्टी देखील १,१६०.८० अंकांनी किंवा ५% ने घसरून २१,७४३.६५ वर बंद झाला. एकट्या भारतीय शेअर बाजारात गुंतवणूकदारांच्या संपत्तीत १६.१९ लाख कोटी रुपयांची मोठी घट झाली. भारतीय शेअर बाजाराची शेवटची अशी वाईट सुरुवात मार्च २०२० मध्ये झाली होती, जेव्हा कोरोना महामारी आली होती. त्याच वेळी, घसरणीच्या बाबतीत, लोकसभा निवडणुकीच्या निकालानंतर ४ जून २०२४ रोजी शेअर बाजारात इतकी तीव्र घसरण शेवटची आली होती.
शेअर बाजारात ‘ब्लॅक मंडे’ हा शब्द १९ ऑक्टोबर १९८७ पासून सुरू झाला. जेव्हा जगभरातील शेअर बाजारात अचानक आणि मोठ्या प्रमाणात घसरण दिसून आली. त्यावेळी सुमारे १.७ ट्रिलियन डॉलर्सची मालमत्ता नष्ट झाली होती. या मंदीमुळे व्यापक आणि दीर्घकाळापर्यंत आर्थिक अस्थिरता निर्माण झाली आणि १९२९ ते १९३९ च्या महामंदीची पुनरावृत्ती होण्याची भीतीही निर्माण झाली. आता २०२५ मधील हा नवीन ‘ब्लॅक मंडे’ जागतिक मंदीचे लक्षण म्हणूनही पाहिला जात आहे.
मंदीच्या भीतीवर बोलताना, मूडीज अॅनालिटिक्सचे प्रमुख आशिया-पॅसिफिक अर्थशास्त्रज्ञ स्टक कोचरन म्हणाले, “आपण अमेरिकेत लवकरच मंदी पाहू शकतो आणि ती एक वर्ष किंवा त्याहून अधिक काळ टिकू शकते, ती बरीच लांब असू शकते. आणि जर अमेरिकेत मंदी आली तर चीनलाही ती नक्कीच जाणवेल कारण त्यांचे निर्यातीवर मोठे अवलंबित्व आहे. केवळ टॅरिफमुळे त्यांना जितका फटका बसला असता त्यापेक्षा जास्त फटका बसेल.”
फेडरल रिझर्व्हचे प्रमुख जेरोम पॉवेल यांनी इशारा दिला आहे की, टॅरिफमुळे महागाई वाढेल, आर्थिक वाढ मंदावेल आणि बेरोजगारी वाढेल. ट्रम्पच्या टॅरिफ घोषणांमुळे फेडरल रिझर्व्हवर संकट ओढवले आहे, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे कारण आता अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेला आधार देण्यासाठी महागाई रोखण्यासाठी आणि व्याजदर कमी करण्याच्या गरजेचा समतोल साधण्यासाठी त्यांना अधिक प्रयत्न करावे लागतील. “फेडरल रिझर्व्हचे हात बांधलेले आहेत. त्यांनी स्पष्टपणे मान्य केले आहे की टॅरिफमुळे मंदी आणि महागाई दोन्ही होतील, परंतु फेडरल रिझर्व्ह मदतीला येण्याची कोणतीही चिन्हे दाखवत नाहीयेत. हीच खरी चिंता आहे,” असे एसपीआय अॅसेट मॅनेजमेंटचे स्टीफन इन्स म्हणाले.
केसीएम ट्रेडचे मुख्य बाजार विश्लेषक टिम वॉटरर यांचे मत आहे की, “जगातील दोन सर्वात मोठ्या अर्थव्यवस्था एकमेकांशी भिडत आहेत आणि गुंतवणूकदार यामुळे घाबरले आहेत. त्यांना भीती आहे की दीर्घकालीन आर्थिक लढाईमुळे दोघांचेही मोठे नुकसान होऊ शकते.” ते म्हणाले, “एकमेकांवर नवीन शुल्क लादण्याच्या बाबतीत अमेरिका किंवा चीन दोघेही मागे हटत नाहीत. यामुळे, कमी जोखीम घेण्याची क्षमता असलेले गुंतवणूकदार बाजार सोडत आहेत.”