विभक्त कुटुंब (फोटो सौजन्य - Canva)
मुलांच्या विकासात कुटुंबाची भूमिका महत्त्वाची असते. मुलांच्या संगोपनाला नेहमीच प्रत्येक कुटुंबात महत्त्व दिले जाते. पण आजच्या काळात न्यूक्लियर फॅमिली ही संकल्पना खूप वाढली आहे. जिथे जोडपी आपल्या कुटुंबापासून दूर राहतात आणि स्वतःचा संसार सुरू करतात. पण त्यामुळे मुलांना वाढवताना अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागते.
मुलांना मिळणारे संस्कार, त्यांना न देता येणारा वेळ, मुलांचा विकास होण्यासाठी कराव्या लागणाऱ्या अनेक गोष्टी या न्यूक्लिअर कुटुंबात कमी प्रमाणात दिसून येतात. सध्याच्या धावपळीच्या जगात पती-पत्नीला एकमेकांसोबत घालवण्यासाठी पुरेसा वेळ मिळतो याचीही खरंच शंका आहे. परंतु मुलांचे संगोपन करण्याच्या दृष्टिकोनातून विभक्त कुटुंब ही संकल्पना फारशी आदर्श नक्कीच नाही. हे असे का? याबाबत रिलेशनशिप कोच आणि प्रेडिक्शन्स फॉर सक्सेसचे संस्थापक विशाल भारद्वाज यांच्याकडून तुम्ही हे येथे समजून घेऊ शकता. (फोटो सौजन्य – iStock)
सामाजिक विकासात कमतरता
मुलांचा सामाजिक विकास (फोटो सौजन्य – iStock)
विभक्त कुटुंबांमध्ये, मुलांना भावंडांशी किंवा इतर मुलांशी जवळचे नाते निर्माण करण्याची संधी कमी असते. त्यामुळे त्यांच्या सामाजिक विकासाला बाधा येऊ शकते. त्यांना सामाजिक कौशल्ये विकसित करण्यात, मित्र बनवण्यात आणि स्वतःचे संघर्ष सोडवण्यात अडचण येऊ शकते. तसंच शेअरिंग करणे, काळजी घेणे यामध्येही मुलं कमी पडविभक्त कुटुंबांमध्ये मुलांना एकाकीपणा आणि तणावाचा अनुभव जास्त प्रमाणात येऊ शकतो. असे घडण्याचे कारण म्हणजे विभक्त कुटुंबांमध्ये मुलांची काळजी घेण्यासाठी आणि त्यांच्याबरोबर खेळण्यासाठी जास्त लोक नसतात.
एकटेपणा आणि तणाव
मुलांचा एकटेपणा आणि ताण (फोटो सौजन्य – iStock)
विभक्त कुटुंबांमध्ये, मुलांना एकाकीपणा आणि तणावाचा अनुभव जास्त प्रमाणात येऊ शकतो. असे घडण्याचे कारण म्हणजे लहान विभक्त कुटुंबांमध्ये मुलांची काळजी घेण्यासाठी आणि त्यांच्याबरोबर खेळण्यासाठी जास्त लोक नसतात. यामुळे तणावपूर्ण परिस्थितींना सामोरे जाण्याच्या आणि आत्म-सन्मान विकसित करण्याच्या त्यांच्या क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो.
निर्णय घेण्यास अक्षम
जेव्हा पालक कामात व्यस्त असतात आणि मुलांकडे पुरेसे लक्ष देऊ शकत नाहीत, तेव्हा ते चुकीचे निर्णय घेऊ शकतात किंवा अयोग्य वर्तन करू शकतात. ते चुकीच्या ठिकाणी जाऊ शकतात, चुकीच्या मित्रांसह राहू शकतात किंवा लक्ष वेधण्यासाठी किंवा मजा करण्यासाठी धोकादायक गोष्टींमध्येही गुंतू शकतात. तसंच स्वतःचे निर्णय घेण्यास बऱ्यापैकी अशी मुलं अक्षम ठरतात.
कसे द्याला आव्हानाला तोंड
पॅरेंटिंग टिप्स (फोटो सौजन्य – iStock)
या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी पालकांनी त्यांच्या मुलांसोबत जास्तीत जास्त आणि दर्जात्मक वेळ घालवण्याचा, त्यांना पाठिंबा देण्यासाठी आणि त्यांना स्वातंत्र्य आणि जबाबदारी विकसित करण्यात मदत करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. मुलांना सामाजिक संधी आणि इतर मुलांशी संवाद साधण्याची संधी देण्याचा पालकांनी प्रयत्न करावा.