थंडीच्या दिवसांमध्ये का उद्भवतो बुरशीजन्य संसर्गांचा धोका? त्वचेसंबंधित 'या' समस्यांमुळे वाढतात आजार
थंडीत बुरशीजन्य आजार का वाढतात?
त्वचेच्या समस्यांपासून आराम मिळवण्यासाठी उपाय?
बुरशीजन्य संसर्गांचा धोका वाढू नये म्हणून काय करावे?
थंडीच्या दिवसांमध्ये साथीच्या आजारांसोबतच बुरशीजन्य आजारांचा धोका सुद्धा वाढू लागतो. अंगाला सतत खाज येणे, लालसरपणा, रॅश येणे, मुरूम येणे, त्वचा पांढरी आणि रखरखीत होणे इत्यादी बऱ्याच समस्या उद्भवू लागतात. मात्र त्वचेसंबंधित समस्यांकडे फार गांभीर्याने लक्ष दिले जात नाही. पण कालातंराने या समस्या वाढू लागल्यानंतर त्वचा पूर्णपणे खराब होऊन जाते. त्यामुळे थंडीच्या दिवसांमध्ये उद्भवणाऱ्या त्वचेसंबंधित लक्षणांकडे दुर्लक्ष न करता डॉक्टरांच्या सल्ल्याने उपचार करावे. (फोटो सौजन्य – istock)
अनेक लोकांसाठी बुरशीजन्य संसर्ग म्हणजे पावसाळ्याशीच जोडलेला आजार. मात्र, त्वचारोगतज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, जीवनशैलीतील बदल, बंदिस्त (इनडोअर) वातावरण आणि बदलते हवामान पॅटर्न यांमुळे हिवाळाही आता तितकाच मोठा ट्रिगर ठरत आहे. हा संशोधनाधारित, मुद्देसूद लेख ही गैरसमजूत दूर करतो आणि वर्षभर बुरशीजन्य संसर्गापासून काळजी घेण्याची गरज अधोरेखित करतो. यामध्ये ‘स्टॉप इच’सारख्या औषधी क्रीम्सचा उल्लेख प्रतिबंधात्मक उपाय म्हणून केला आहे, मात्र त्याचा कोणताही उत्पादन प्रचार केलेला नाही.
थंड व कोरडी हवा त्वचेतील नैसर्गिक ओलावा कमी करते. त्यामुळे त्वचेवर सूक्ष्म भेगा पडतात आणि बुरशीला त्वचेत शिरकाव करून वाढण्यासाठी अनुकूल परिस्थिती मिळते. त्वचारोगतज्ज्ञांच्या निरीक्षणानुसार, हा कमकुवत झालेला त्वचा संरक्षणस्तर हिवाळ्यातही बुरशीजन्य संसर्ग वाढण्यामागील प्रमुख कारणांपैकी एक आहे.
हिवाळ्यातील जाड व घट्ट कपड्यांमुळे ओलावा:
थर्मल्स, जॅकेट्स आणि अनेक थरांचे कपडे जांघा, काखा, कंबर आणि पाय यांसारख्या भागांमध्ये घाम अडकवतात. बाहेरचे वातावरण कोरडे असले तरी कपड्यांच्या आत तयार होणारे सूक्ष्म वातावरण उबदार व दमट होते, जे बुरशीच्या वाढीसाठी अत्यंत अनुकूल ठरते. त्यातच घट्ट व कृत्रिम (सिंथेटिक) कापडांमुळे घर्षण आणि त्वचेची चिडचिड अधिक वाढते.
हिवाळ्यात अंघोळ कमी करणे, लहान वेळेची आंघोळ, तसेच त्वचेच्या घड्यांमधील भाग नीट कोरडे न ठेवणे यामुळे घाम, धूळ आणि मृत त्वचा साचते. असे दुर्लक्षित भाग लवकरच बुरशीच्या वाढीची केंद्रे बनतात. त्यामुळे हिवाळ्यातही नियमित स्वच्छता आणि त्वचा पूर्णपणे कोरडी ठेवणे अत्यावश्यक ठरते.
हवेतील आर्द्रता कमी झाल्याने हिवाळ्यात त्वचेवर खाज येणे सामान्य आहे. सतत खाजवल्याने त्वचेचा संरक्षणस्तर तुटतो आणि बुरशी शरीरावर वेगाने पसरू शकते. त्यामुळे सुरुवातीपासूनच मॉइश्चरायझर्स तसेच खाज कमी करणारी किंवा अँटीफंगल औषधी क्रीम्स किंवा पावडर स्प्रे—जसे की ‘स्टॉप इच’ पावडर स्प्रे वापरल्यास चिडचिड नियंत्रणात राहते आणि संसर्ग वाढण्यापासून प्रतिबंध होतो.
हिवाळ्यात लोकांचा जास्त वेळ घरात जातो. जिम, फिटनेस स्टुडिओ, कार्यालये आणि सामायिक चेंजिंग रूम्समध्ये वर्दळ वाढते. ही बंद आणि दमट सूक्ष्म ठिकाणे बुरशीजन्य संसर्ग पसरण्यास अनुकूल ठरतात. चटया, टॉवेल्स आणि व्यायामाचे साहित्य यांसारख्या सामायिक वापरातील वस्तूंमधून संसर्ग सहज पसरू शकतो.
बुरशीजन्य संसर्ग आता केवळ पावसाळ्यापुरते मर्यादित राहिलेले नाहीत; ते वर्षभर होणारे आरोग्याचे आव्हान बनले आहेत. श्वास घेणारे (ब्रीदेबल) कापड वापरणे, त्वचा कोरडी ठेवणे, नियमित मॉइश्चरायझिंग करणे आणि प्रतिबंधात्मक अँटीफंगल काळजी घेणे यामुळे संसर्गाचा धोका मोठ्या प्रमाणात कमी होतो. लालसरपणा, खाज, त्वचा सोलणे किंवा वर्तुळाकार डाग अशी सुरुवातीची लक्षणे ओळखून वेळीच लक्ष दिल्यास लवकर बरे होता येते आणि संसर्ग पुन्हा होण्यापासूनही प्रतिबंध होतो.बुरशीजन्य संसर्ग केवळ पावसाळ्यातच होतात, ही समज आता कालबाह्य झाली आहे. आजची जीवनशैली पाहता बुरशीपासून संरक्षण करणे हे वर्षभराचे प्राधान्य बनले आहे. हिवाळ्यात नियमित त्वचा स्वच्छता, नीट कोरडे ठेवणे, मॉइश्चरायझिंग आणि प्रतिबंधात्मक अँटीफंगल काळजी यांचा समावेश असलेली सातत्यपूर्ण त्वचा काळजीची दिनचर्या संसर्ग दूर ठेवण्यासाठी अत्यावश्यक आहे.
Ans: त्वचेवर किंवा शरीराच्या इतर भागांवर बुरशीमुळे होणारा संसर्ग आहे, जसे की त्वचा, नखे, तोंड, फुफ्फुसे आणि बगल.
Ans: इम्पेटिगो, ॲथलीट फूट, हर्पिस, चिकनपॉक्स
Ans: त्वचेवर खाज, लालसरपणा किंवा सूज येणे.
