फोटो सौजन्य - Social Media
अयोग्य जीवनशैली आणि आरोग्याकडे दुर्लक्ष केल्याने ब्लड प्रेशरची समस्या वाढते. जर कुटुंबातील एखाद्या सदस्याला उच्च रक्तदाब (BP) असेल, तर पुढच्या पिढीतही ही समस्या होण्याची शक्यता असते. भारतीयांमध्ये ब्लड प्रेशरची समस्या झपाट्याने वाढत आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) अहवालानुसार, भारतातील प्रत्येक चौथा प्रौढ व्यक्ती उच्च रक्तदाबाने त्रस्त आहे. ICMR-इंडिया डायबिटीजच्या अभ्यासानुसार, भारतात सुमारे 3.15 कोटी लोक उच्च बीपीचे रुग्ण आहेत. अशा परिस्थितीत, योगासने करून औषधांशिवाय बीपी नियंत्रणात ठेवता येईल का? नियमित योगसाधना करणे आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. योगामुळे अनेक प्रकारच्या आजारांवर नियंत्रण मिळवता येते. तज्ज्ञांच्या मते, योग हा उच्च रक्तदाब नियंत्रणात ठेवण्यास महत्त्वाची भूमिका बजावतो. योगामुळे केवळ तणाव कमी होत नाही, तर शरीर आणि मन शांत राहते, जे बीपी नियंत्रणासाठी आवश्यक आहे. योगगुरूंच्या म्हणण्यानुसार, योगामध्ये विविध शरीराच्या मुद्रांचा, श्वास नियंत्रणाचा आणि ध्यानाचा समावेश होतो, ज्यामुळे तणाव कमी होतो, रक्तप्रवाह सुधारतो आणि शरीराला आराम मिळतो.
योगसाधनेचे अनेक फायदे आहेत. योग तणाव कमी करण्यास मदत करतो, जो उच्च रक्तदाब वाढण्याचे एक प्रमुख कारण आहे. तसेच, योगामुळे रक्तदाब कमी होतो आणि बीपी नियंत्रणात राहतो. शिवाय, योग हृदयाचे आरोग्य सुधारतो, ज्यामुळे रक्तदाब संतुलित ठेवण्यास मदत होते. बीपी नियंत्रणासाठी काही प्रभावी योगासने नियमित केल्यास शरीर आणि मन दोन्ही निरोगी राहू शकतात. फॉरवर्ड फोल्ड पोज ही एक उत्तम योगमुद्रा आहे, जी रक्तप्रवाह नियंत्रित करण्यात मदत करते तसेच तणाव व चिंता कमी करून मेंदूला शांत करते. ही मुद्रा केल्याने मेंदूला अधिक रक्तपुरवठा होतो आणि संपूर्ण मज्जासंस्थेवर त्याचा सकारात्मक परिणाम दिसून येतो.
विपरीत करणी मुद्रा, म्हणजेच पाय भिंतीला लावून वर उचलण्याची मुद्रा, रक्तप्रवाह सुधारण्यास मदत करते. ही आसन शरीरातील रक्ताभिसरण योग्य प्रकारे कार्यरत ठेवते आणि हृदयावरचा ताण कमी करते. विशेषतः हाय बीपीच्या रुग्णांसाठी ही मुद्रा अत्यंत उपयुक्त आहे, कारण ती मेंदूला शांतता देऊन शरीरातील तणाव दूर करण्यास मदत करते. बालासन ही हलकी आणि आरामदायक मुद्रा आहे, जी शरीर आणि मन दोन्ही शांत ठेवते. ही मुद्रा पाठीच्या कण्याला आणि मज्जासंस्थेला विश्रांती देते, ज्यामुळे रक्तदाब नैसर्गिकरीत्या नियंत्रित राहतो. याशिवाय, शवासन ही संपूर्ण शरीराला विश्रांती देणारी मुद्रा आहे. या आसनामुळे शरीर आणि मन शांत राहत असल्याने हृदयाचे ठोके नियंत्रित होतात आणि रक्तदाब कमी होण्यास मदत होते.
श्वसनासंबंधी तंत्रांमध्ये नाडी शोधन प्राणायाम अत्यंत प्रभावी मानले जाते. ही श्वसन प्रक्रिया उजव्या आणि डाव्या नाकपुड्यांमधून संतुलित श्वास घेण्यावर आधारित असते, ज्यामुळे शरीरात ऑक्सिजनचा पुरवठा योग्य प्रमाणात होतो. परिणामी, तणाव कमी होतो आणि रक्तदाब संतुलित राहतो. याशिवाय, ध्यान नियमित केल्याने शरीर आणि मन अधिक शांत राहते, त्यामुळे मानसिक तणाव दूर होतो आणि रक्तदाब नैसर्गिकरीत्या नियंत्रणात राहतो. नियमित योगसाधना आणि श्वसन तंत्रे आत्मसात केल्याने तुम्ही तुमच्या रक्तदाबावर नियंत्रण ठेवू शकता आणि अधिक निरोगी, आनंदी जीवन जगू शकता!