जगभरात भारत देश मंदिरांची भूमी म्हणून ओळखला जातो. कारण भारतात अनेक प्राचीन आणि जागृत देवस्थान आहेत. ही केवळ मंदिर नसून कला, विज्ञान, इतिहास आणि संस्कृतीचा जिवंत पुरावा आहेत. या मंदिरांवर केलेल्या नक्षीकामांपासून दागिन्यांचा जन्म झाला आहे. मोर, कमळ, देव-देवतांच्या मूर्ती, गुंतागुंतीचे कोरीवकाम करून टेम्पल दागिने तयार केले जाते. दागिने बनवताना त्यात माणिक, पन्ना, हिरे आणि मोत्यांचा सुद्धा वापर केला जातो. दक्षिण भारतातील टेम्पल दागिने जगभरात प्रसिद्ध आहेत. चला तर जाणून घेऊया टेम्पल दागिन्यांचा रंजक इतिहास. (फोटो सौजन्य – pinterest)
शतकानुशतके फॅशन आयकॉन म्हणून ओळखली जाते Temp Jwellery
टेम्पल दागिन्यांना फार वर्षांपूर्वीचा इतिहास लाभला आहे. देवतांना सजवण्यासाठी दागिने तयार केले गेले होते. त्यानंतर त्या दागिन्यांना मंदिराचे दागिने असे नाव ठेवण्यात आले. राजराज चोल पहिला (985-1014 इ.स.) याच्या कारकिर्दीपासून टेम्पल दागिने अस्तित्वात आले होते. तंजावरमध्ये बांधलेले भव्य बृहदेश्वर मंदिर त्यावेळी भारतातील सर्वात उंच आणि भव्य मंदिर आहे. या मंदिरात जड मूर्ती, देव सजवण्यासाठी सोन्याच्या मौल्यवान दागिन्यांचा वापर करण्यात आला होता.
राजे, राण्या, श्रेष्ठी आणि श्रीमंत भक्तांनी देवतांना दागिन्यांनी सजवण्याची परंपरा चालू केली. ही परंपरा पुढे तामिळनाडू आणि केरळमधील कुशल कारागिरांनी पिढ्यानपिढ्याना दिली. त्यानंतर हेच कारागीर सामान्य लोकांसाठी टेम्पल दागिने तयार करू लागले. नाजूक नक्षीकाम करून तयार केलेल्या बांगड्या, नेकलेस आणि इतर दागिने सगळ्यांचं लोकप्रिय वाटू लागले.
दक्षिण भारतात प्रामुख्याने टेम्पल दागिने घालण्यास महिला जास्त पसंती दर्शवतात. हे दागिने सौभाग्य, समृद्धी आणि दैवी आशीर्वाद मानले जातात. मंगा मलाई, कासुलापेरु आणि वांकी सारख्या डिझाईन्स दक्षिण भारतातील सामाजिक, धार्मिक आणि कलात्मक वारशाचे प्रतीक आहेत.
टेम्पल दागिन्यांमध्ये जड हार, जाड बांगड्या, झुमकेदार कानातले, कमरेपट्टे, पायल आणि मांग टिक्का इत्यादी अनेक सोन्याचे दागिने तयार केले जातात.
लग्न सोहळे आणि इतर कार्यक्रमांमध्ये टेम्पल दागिने आवडीने घातले जातात. जड सोन्याच्या दागिन्यांपासून ते सोन्याचा मुलामा असलेल्या फॅशनपर्यंत इतर अनेक ठिकाणी टेम्पल दागिन्यांना विशेष महत्व आहे.
