फोटो सौजन्य- pinterest
वैदिक ज्योतिषशास्त्रात पंचक काळ हा खूप शुभ मानला जातो. हा काळ कुंभ किंवा मीन राशीच्या शेवटच्या पाच नक्षत्रांमधून जातो, म्हणजे धनिष्ठ नक्षत्र, शतभिषा नक्षत्र, पूर्वाभाद्रपद नक्षत्र, उत्तराभाद्रपद नक्षत्र आणि रेवती नक्षत्र. हिंदू पंचांगानुसार पंचक काळ हा अशुभ मानला जातो. कार्तिक महिन्यात येणारा पंचक काळ शुभ आणि मुक्ती देणारा मानला जातो. या काळाला वैकुंठ पंचक आणि हरि पंचक असे देखील म्हटले जाते. गरुड पुराणात म्हटल्यानुसार, भीष्म पंचकच्या या पाच दिवसांत उपवास, पूजा आणि जल अर्पण केल्याने सर्व पापांचे क्षालन होते असे मानले जाते.
हा एक असा काळ आहे ज्यावेळी महाभारतातील भीष्म पितामह, इच्छामरणाच्या आपल्या मृत्युच्या व्रताचे पालन करताना, सूर्य उत्तरायणात जाण्याची वाट पाहत होते. कार्तिक महिन्यातील एकादशीपासून पौर्णिमा पर्यंतच्या या पाच दिवसांत त्यांनी पांडवांना धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष यांचे ज्ञान दिले आणि भगवान श्रीकृष्णाचे ध्यान केले. म्हणूनच भगवान श्रीकृष्णाने या पाच दिवसांना भीष्म पंचक म्हटले आणि ते शुभ असल्याचे सांगितले. एकादशी तिथीच्या आसपास पंचक कालावधी सुरू झाला तर त्याला भीष्म पंचक म्हणतात. असे मानले जाते की या पाच दिवसांत केली गेलेली पूजा, उपवास, दान आणि जपाचे फळ सामान्य दिवसांपेक्षा हजार पट जास्त असते. या पाच दिवसांत केलेल्या प्रत्येक पुण्यकर्माचे फळ एकादशी व्रतासारखेच मिळते.
सनातन परंपरेप्रमाणे कोणतेही कार्य यशस्वी आणि फायदेशीर होण्यासाठी शुभ आणि अशुभ काळ पाहणे महत्त्वाचे मानले जाते. यासाठी पंचांग काळाची मदत घेतली जाते, ज्यामध्ये तिथी, दिवस, नक्षत्र, योग आणि करणाच्या आधारे दिवस शुभ किंवा अशुभ असल्याचे सांगितले जाते. ज्यावेळी चंद्र कुंभ किंवा मीन राशीच्या शेवटच्या पाच नक्षत्रांमधून जातो त्यावेळी धनिष्ठ, शतभिषा, पूर्वाभाद्रपदा, उत्तराभाद्रपद आणि रेवती तेव्हापासून पंचक कालावधी सुरू होतो. हिंदू पंचांगानुसार, प्रत्येक महिन्यात असे पाच दिवस असतात जेव्हा कोणतेही शुभ किंवा शुभ कार्य केले जात नाही. या पाच दिवसांच्या कालावधीला पंचक काळ म्हणतात. ज्योतिषशास्त्रानुसार हा काळ खूप संवेदनशील मानला जातो.
पंचक महिन्याच्या शेवटच्या दिवशी म्हणजे आज शुक्रवार, 31 ऑक्टोबर रोजी पंचक काळ सुरु होतो. शुक्रवारपासून सुरू होणाऱ्या पंचक काळाला चोर पंचक म्हणतात. रोग पंचक (रविवार), राज पंचक (सोमवार), अग्नि पंचक (मंगळवार), चोर पंचक (शुक्रवार) आणि मृत्यु पंचक (शनिवार) असे पाच प्रकारचे पंचक दिवसाच्या आधारे ठरवले जातात.
पंचांगानुसार, पंचक शुक्रवार 31 ऑक्टोबर रोजी सकाळी 6.48 वाजता सुरू होणार आहे आणि 4 नोव्हेंबर रोजी दुपारी 12.34 पर्यंत चालणार आहे. ज्योतिषशास्त्रानुसार ज्यावेळी चंद्र धनिष्ठ, शतभिषा, पूर्वा भाद्रपद, उत्तरा भाद्रपद आणि रेवती या नक्षत्रांमधून जातो त्यावेळी पंचक होतो. यावेळी चंद्र धनिष्ठ आणि शतभिषा नक्षत्रातून जाईल.
पलंग किंवा फर्निचरचे नूतनीकरण करणे अशुभ मानले जाते. चोर पंचक दरम्यान नवीन कपडे, सामान किंवा घरगुती वस्तू खरेदी करणे देखील टाळावे. हा काळ सावधगिरी आणि संयमाचा आहे. पंचकात मृत्यू झाल्यास अग्नि पंचक दोष लावला जातो.
(टीपः धर्म, ज्योतिष, वास्तु, फेंगशुई इत्यादी विषयांवरील लेख/बातम्या केवळ वाचकांच्या माहितीसाठी आहेत. यासंबंधी कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला आवश्यक आहे. आमचे उद्दिष्ट फक्त वाचकांना माहिती देणे आहे. Navarashtra या तथ्यांची पुष्टी करू शकत नाही.)
