36 वर्षांच्या बंदीनंतर रश्दींची कादंबरी Satanic Verses भारतात पुन्हा उपलब्ध; जाणून घ्या वाद आणि बंदी याबद्दल सर्वकाही

सॅटॅनिक व्हर्सेसवर बंदी घालणारा भारत हा पहिला देश होता. ब्रिटनमध्ये या कादंबरीचे प्रकाशन सुरू झाल्यानंतर अवघ्या नऊ दिवसांतच परदेशातून या कादंबरीच्या आयातीवर भारतात बंदी घालण्यात आली.

36 वर्षांच्या बंदीनंतर रश्दींची कादंबरी Satanic Verses भारतात पुन्हा उपलब्ध; जाणून घ्या वाद आणि बंदी याबद्दल सर्वकाही ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)

Follow Us:

Follow Us:

नवी दिल्ली : 36 वर्षांपूर्वी भारतात बंदी घालण्यात आलेली लेखक सलमान रश्दी यांची सॅटॅनिक व्हर्सेस या कादंबरीची आता पुन्हा भारतात विक्री सुरू झाली आहे. ही कादंबरी प्रकाशित होताच यावरून जगभरात वाद सुरू झाला. इराणने तर रश्दींविरोधात फतवा काढला. भारतातही मुस्लिमांच्या भावना भडकवण्याच्या भीतीने त्याच्या आयातीवर बंदी घालण्यात आली होती. हे संपूर्ण प्रकरण काय होते आणि आता या पुस्तकाची भारतात पुन्हा विक्री कशी सुरू झाली हे जाणून घेऊया?

भारतीय वंशाचे ब्रिटिश-अमेरिकन कादंबरीकार सलमान रश्दी यांना 1981 मध्ये प्रकाशित झालेल्या मिडनाईट चिल्ड्रन या त्यांच्या पहिल्या कादंबरीने पहिल्यांदा प्रसिद्धी मिळाली. यानंतर, 26 सप्टेंबर 1988 रोजी, इंग्लंडच्या वायकिंग पेंग्विन पब्लिशिंग हाऊसने त्यांची सॅटॅनिक व्हर्सेस ही कादंबरी प्रकाशित केली. पुढच्याच वर्षी 22 फेब्रुवारी 1989 रोजी अमेरिकेच्या रँडम हाऊसने द सॅटॅनिक व्हर्सेसही प्रकाशित केले.

इराणच्या सर्वोच्च नेत्याने एक फतवा काढला होता

ही कादंबरी समोर आल्यानंतर जगभरातून निषेध सुरू झाला. त्याच्या प्रतीही जाळल्या. अनेक देशांनी कादंबरीवर बंदी घातली होती. त्यानंतर इराणचे तत्कालीन सर्वोच्च नेते अयातुल्ला खोमेनी यांनी लेखक सलमान रश्दी यांची हत्या करणाऱ्याला बक्षीस देण्याचा फतवा काढला होता.

सॅटॅनिक व्हर्सेसवर बंदी घालणारा भारत हा पहिला देश होता. ब्रिटनमध्ये या कादंबरीचे प्रकाशन सुरू झाल्यानंतर अवघ्या नऊ दिवसांतच परदेशातून या कादंबरीच्या आयातीवर भारतात बंदी घालण्यात आली. बंदी घालण्याचा निर्णय तत्कालीन पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारच्या अर्थ मंत्रालयाने घेतला होता. यासाठी सीमाशुल्क अधिसूचना क्रमांक 405/12/88-CUS-III जारी करण्यात आली.

यावरूनच वाद झाला, रश्दींवर हल्ला झाला

त्याच्या प्रकाशनानंतर, या कादंबरीमुळे जगभरात वाद निर्माण झाला कारण त्यात पैगंबराचा निषेध करण्यात आला होता. असे म्हटले गेले की त्याच्या काही भागांमध्ये कथितरित्या मुस्लिम पैगंबरांवर टीका करण्यात आली आहे. मुस्लिम समाजातील लोकांनी सांगितले की, या पुस्तकात इस्लाम धर्म आणि पैगंबर यांचा कथित अनादर आणि निंदा करण्यात आली आहे. यामुळे ऑगस्ट 2022 मध्ये न्यूयॉर्कमधील एका शैक्षणिक संस्थेत सलमान रश्दी यांच्यावर चाकूने हल्ला करण्यात आला होता.

रश्दी व्याख्यान देण्यासाठी आले असताना हल्लेखोराने त्यांच्यावर 12 ठिकाणी हल्ला केला. त्याच्या मानेवर आणि पोटासह शरीराच्या विविध भागांवर 27 सेकंद वार करण्यात आले. हल्लेखोर म्हणून 24 वर्षीय लेबनीज-अमेरिकन हादी मातरचे नाव समोर आले आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : रशियामध्ये लागू केला ‘युनिफॉर्म सिव्हिल कोड’; मुस्लिम लोकांना पाळावे लागणार ‘हे’ कडक निर्बंध

कादंबरीची विक्री झपाट्याने वाढली होती

आपण हल्लेखोराशी लढू शकत नसल्याचे त्याने बीबीसीशी केलेल्या संभाषणात सांगितले होते. त्याच्यापासून पळूनही जाता येत नव्हते. त्यानंतर तो जमिनीवर पडला आणि त्याच्या आजूबाजूला रक्त पसरू लागले. त्याला ताबडतोब हेलिकॉप्टर बोलावून रुग्णालयात नेण्यात आले, जिथे तो सहा आठवड्यांत बरा झाला. वाद आणि हल्ल्यांमुळे कादंबरीची विक्री कमी होण्याऐवजी वाढली. हल्ल्यानंतर, त्याची प्रचंड विक्री झाली आणि आतापर्यंत जगभरात 10 लाख प्रती विकल्या गेल्या आहेत.

‘Language is courage: the ability to conceive a thought, to speak it, and by doing so to make it true.’

At long last. @SalmanRushdie’s The Satanic Verses is allowed to be sold in India after a 36-year ban. Here it is at Bahrisons Bookstore in New Delhi.

📸: @Bahrisons_books pic.twitter.com/fDEycztan5

— Manasi Subramaniam (@sorcerical) December 23, 2024

मंत्रालयाला आदेश नाहीत

कोलकाता येथील 50 वर्षीय संदीपन यांनी या बंदीबाबत उच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली होती. सन 2017 मध्ये या कादंबरीबद्दल उत्सुकता निर्माण झाल्याचे त्यांनी सांगितले. वेगवेगळ्या दुकानात त्याचा शोध सुरू केला मात्र तो सापडला नाही. त्यानंतर भारतात या कादंबरीवर एक प्रकारची बंदी घालण्यात आली असल्याचे समोर आले. त्यामुळे ते तुमच्या देशात उपलब्ध नाही. बंदीचे कारण शोधण्यासाठी त्यांनी प्रथम एका मंत्रालयाला सार्वजनिक माहितीची विनंती पाठवली. ही विनंती दुसऱ्या मंत्रालयाकडे पाठवण्यात आली. तेव्हा त्याला बंदी आदेश उपलब्ध नसल्याचे सांगण्यात आले.

त्यामुळे उच्च न्यायालयाच्या माध्यमातून ही बंदी उठवण्यात आली

संदिपन यांनी सांगितले की, जेव्हा पुस्तकावर बंदी घालण्याचा कोणताही आदेश नसल्याचे कळले तेव्हा त्यांच्या वकील मित्राने त्यांना सल्ला दिला की बंदीच्या घटनात्मकतेला न्यायालयात आव्हान दिले जाऊ शकते. 2019 मध्ये त्यांनी दिल्ली उच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली. उच्च न्यायालयाने संबंधित आदेश सादर करण्यास सांगितले. यावर नोकरशाहीने सीमा शुल्क विभागाचे अधिकारी कागदपत्रांचा शोध घेत असल्याचे सांगत प्रकरण पुढे ढकलले. सरतेशेवटी असे दिसून आले की गेल्या काही वर्षांत हा आदेश कुठेतरी गायब झाला होता आणि 5 ऑक्टोबर 1988 रोजी जारी केलेला मूळ आदेश सापडला नाही.

त्यानंतर दिल्ली उच्च न्यायालयाने निर्णय दिला की बंदी उठवण्याशिवाय आणि कादंबरीच्या आयातीला परवानगी देण्याशिवाय पर्याय उरला नाही, कारण केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर आणि सीमाशुल्क मंडळ सरकारी आदेशाची कोणतीही प्रत सादर करू शकत नाही. त्यामुळे त्याची वैधता आपण तपासू शकत नाही.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : पाकिस्तानच्या ‘या’ 5 दहशतवाद्यांचा भारताच्या Top Hit Listमध्ये समावेश; ठेवले आहे कोटींचे बक्षीस, पाहा यादी

दिल्लीच्या या पुस्तक विक्रेत्याकडे विक्री सुरू झाली

या निर्णयानंतर सुमारे दीड महिन्यानंतर सॅटॅनिक व्हर्सेस भारतात मर्यादित प्रमाणात विक्रीसाठी उपलब्ध झाली आहे. दिल्लीतील सुप्रसिद्ध पुस्तक विक्रेते बहरीसन्स येथे मर्यादित स्टॉक श्रेणीमध्ये विक्रीसाठी ठेवण्यात आले आहे. खान मार्केटमध्ये असलेल्या या पुस्तकांच्या दुकानाने सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर त्याच्या विक्रीची माहिती देखील पोस्ट केली आहे. त्यात असे लिहिले आहे की, द सॅटॅनिक व्हर्सेस आता बहरीसन्स बुकसेलर्समध्ये स्टॉकमध्ये आहे. या ग्राउंडब्रेकिंग आणि उत्तेजक कादंबरीने तिच्या कल्पनारम्य कथा आणि ठळक थीमसह अनेक दशकांपासून वाचकांना मोहित केले आहे. मुक्त अभिव्यक्ती, विश्वास आणि कला यावर वादविवाद सुरू करून, रिलीज झाल्यापासून ते जागतिक वादाच्या केंद्रस्थानी आहे.

Web Title: Rushdies novel the satanic verses returns to the market after 36 years of ban nrhp

Get Latest  Marathi News ,  Maharashtra News and  Marathi News from Politics,  Election News ,  Sports News ,  Entertainment News,  Business News and   Religion News only on Navarashtra.com