६ डिसेंबरचा इतिहास म्हणजे महापरिनिर्वाण दिन; युगपुरुष बाबासाहेब आंबेडकर यांचा अमर वारसा ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
नवी दिल्ली : भीमराव आंबेडकरांचा वारसा आजही देशभरात प्रेरणास्त्रोत आहे. सामाजिक न्याय, शिक्षण आणि समता या क्षेत्रात त्यांनी सुरू केलेली क्रांती नेहमीच प्रासंगिक राहील. त्यांच्या कल्पना आणि योगदान वंचितांच्या सक्षमीकरणासाठी मैलाचा दगड ठरले. भारतामध्ये संविधान आणि लोकशाहीची जेव्हा जेव्हा चर्चा होते तेव्हा बाबा साहेब डॉ भीमराव आंबेडकर यांचे नाव ठळकपणे घेतले जाते. त्यामुळेच भारतीय इतिहासात 6 डिसेंबर ही महत्त्वाची तारीख म्हणून नोंदवली जाते. या दिवशी देशभरात महापरिनिर्वाण दिन म्हणून भीमराव आंबेडकर यांना आदरांजली वाहिली जाते. या दिवशी भारताच्या राज्यघटनेचे निर्माते, समाजसुधारक आणि दलितांचे मसिहा आंबेडकर यांचे 1956 मध्ये निधन झाले.
वास्तविक, भारतात 6 डिसेंबर हा महापरिनिर्वाण दिवस म्हणून साजरा केला जातो. महापरिनिर्वाण म्हणजे बौद्ध धर्मातील आत्म्याची मुक्ती. आणि आंबेडकरांच्या महान आत्म्याला शांती आणि त्यांच्या अमूल्य सेवेचा सन्मान करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.
बाबासाहेबांचा जन्म आणि सुरुवातीचे जीवन
डॉ. भीमराव आंबेडकर यांचा जन्म 14 एप्रिल 1891 रोजी मध्य प्रदेशातील महू येथे झाला. ते त्या काळात अस्पृश्य समजल्या जाणाऱ्या महार जातीचे होते. आंबेडकरांना त्यांच्या आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात जातीय भेदभाव आणि सामाजिक विषमतेचा सामना करावा लागला. मात्र त्यांचे वडील रामजी मालोजी सकपाळ यांनी त्यांना शिक्षणाची प्रेरणा दिली.
अभ्यासात तेजस्वी
आंबेडकरांनी आपल्या शिक्षणातून समाजात बदल घडवून आणण्याचे ठरवले. त्यांनी मुंबईच्या एल्फिन्स्टन कॉलेजमधून पदवी प्राप्त केली आणि नंतर कोलंबिया विद्यापीठ आणि लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स, यूएसए येथून उच्च शिक्षण घेतले. त्यांनी कायदा आणि अर्थशास्त्र या विषयात डॉक्टरेट पदव्या मिळवल्या. त्यांच्या शिक्षणाने त्यांना केवळ एक निपुण विद्वानच नव्हे तर समाजसुधारक बनण्याची प्रेरणा दिली.
राजकारण आणि सामाजिक सुधारणांमध्ये भूमिका
आंबेडकरांनी भारतीय राजकारणात प्रवेश केला आणि दलित समाजाच्या हक्कांसाठी लढा दिला. 1930 च्या दशकात त्यांनी पूना कराराद्वारे दलितांसाठी स्वतंत्र मतदार संघाची मागणी केली. भारतीय समाजातील समानता आणि न्यायाचे ते खंबीर समर्थक होते. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे भारतातील दलितांच्या हक्कांना घटनात्मक संरक्षण मिळाले.
जागतिक बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ‘धोका वाढू शकतो…’, भारतच नव्हे तर ‘या’ देशानेही बांगलादेशबाबत केले मोठे वक्तव्य
भारतीय राज्यघटनेच्या निर्मितीमध्ये योगदान
1947 मध्ये भारत स्वतंत्र झाल्यानंतर, आंबेडकरांना संविधान सभेचे अध्यक्ष म्हणून नियुक्त करण्यात आले. भारतीय राज्यघटनेचा मसुदा तयार करण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांची राज्यघटना जगातील सर्वात मोठ्या लोकशाहीसाठी पायाभरणी ठरली. यामध्ये सर्व नागरिकांना समानता, स्वातंत्र्य आणि न्यायाचा अधिकार सुनिश्चित करण्यात आला.
बौद्ध धर्मात दीक्षा आणि निधन
आंबेडकरांनी 1956 मध्ये दलित समाजासह बौद्ध धर्म स्वीकारला. त्यांचा असा विश्वास होता की बौद्ध धर्माची तत्त्वे सामाजिक समता आणि बंधुत्वाला प्रोत्साहन देतात. 6 डिसेंबर 1956 रोजी दीर्घकाळ आजारी असलेले आंबेडकर यांचे निधन झाले. त्यांचे अनुयायी हा दिवस महापरिनिर्वाण दिन म्हणून साजरा करतात.
जागतिक बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : नेपाळ आणि चीनमधील जवळीक आणखी वाढली; केला ‘हा’ मोठा करार, जाणून घ्या भारताला काय धोका?
बाबासाहेब आंबेडकर यांचा वारसा
डॉ भीमराव आंबेडकर यांचा वारसा आजही देशभरात प्रेरणास्त्रोत आहे. सामाजिक न्याय, शिक्षण आणि समता या क्षेत्रात त्यांनी सुरू केलेली क्रांती आजही प्रासंगिक आहे. त्यांचे विचार आणि योगदान दलित समाजाच्या सक्षमीकरणात मैलाचा दगड ठरले.
आंबेडकरांना राष्ट्र वंदन करते
आंबेडकरांना अभिवादन करण्यासाठी महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त देशभरात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे. हा दिवस आपल्याला त्यांचे विचार आत्मसात करण्याची आणि समाजात समता आणि बंधुतेसाठी कार्य करण्याची प्रेरणा देतो. डॉ. आंबेडकर हे केवळ दलितांचे नेते नव्हते तर ते संपूर्ण देशाचे मार्गदर्शक व मशालवाहक राहिले.
