महाराष्ट्रात होतोय 15 हजार कोटींचा नवीन महामार्ग; 7 तासांचा प्रवास 2 तासांत होणार (फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
मुंबई: लोकसभेच्या पावसाळी अधिवेशनात एक रंजक घटना घडली. प्रश्नोत्तराच्या तासात राजस्थानमधील करौली-धोलपूर येथील काँग्रेसचे खासदार भजनलाल जाटव यांनी केंद्रीय रस्ते वाहतूक राज्यमंत्री अजय टमटा यांना प्रश्न केला. राष्ट्रीय महामार्ग घोषित करण्यासाठी सरकारचे काय मापदंड आहेत. पण त्यांना या प्रश्नाचे उत्तर समजू शकले नाहीत. वारंवार विनंती करूनही ते उत्तर देऊ शकत नसल्यामुळे सभापतींनी मंत्र्यांना थांबवून बसवले. रस्ता कधी आणि कुठे राष्ट्रीय महामार्ग बनतो हे जाणून घेण्यासाठी पहा.
अजय टमटा संसदेत उत्तर देण्यासाठी उभे राहिले तेव्हा ते म्हणाले की, लोकसभा सदस्याने महाराष्ट्राशी संबंधित प्रश्न विचारला होता. त्यावर विरोधकांनी हा प्रश्न राजस्थानशी संबंधित असल्याचे सांगत त्यांची चूक दुरुस्त केली. सभापती ओम बिर्ला यांनी पुन्हा एकदा खासदारांच्या प्रश्नाची पुनरावृत्ती केली. यानंतरही मंत्री राष्ट्रीय महामार्गाच्या दर्जाऐवजी अन्य काही आकडे देऊ लागले. त्यानंतर सभापतींनी त्यांना बसायला सांगितले.
रस्त्यांचे किती प्रकार आहेत?
अर्थव्यवस्थेत रस्ते महत्त्वाची भूमिका बजावतात. कोणताही माल एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेण्यासाठी रस्ता हे सर्वात सामान्य साधन आहे. त्यामुळे रस्ते हा देशाच्या विकासाचा कणाही मानला जातो. देशातील रस्ते 3 मुख्य श्रेणींमध्ये विभागले गेले आहेत. राष्ट्रीय महामार्ग, राज्य महामार्ग, जिल्हा आणि ग्रामीण रस्ते.
रस्ता कुठे आहे. राज्य महामार्ग (SH) हे रस्ते आहेत जे राज्याच्या राजधानीला त्याचे जिल्हा मुख्यालय, प्रमुख शहरे आणि इतर महामार्गांशी जोडतात. या महामार्गांची देखभाल ही राज्य सरकारची जबाबदारी आहे. आता कोणत्या निकषांवर राज्य महामार्गाला राष्ट्रीय महामार्ग (NH) चा दर्जा दिला जातो ते पहा.
राज्य महामार्ग राष्ट्रीय महामार्ग कधी होतो?
राज्य महामार्गासह राज्य मार्ग हे वेळोवेळी घालून दिलेल्या तत्त्वांच्या आधारे नवीन राष्ट्रीय महामार्ग म्हणून घोषित केले जातात. रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्री नितीन गडकरी यांनी जुलै 2023 मध्ये लोकसभेत याबाबत माहिती दिली होती. रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालय हे राष्ट्रीय महामार्गांच्या विकासासाठी आणि देखभालीसाठी प्रामुख्याने जबाबदार आहे. कनेक्टिव्हिटीची गरज, परस्पर प्राधान्य आणि निधीची उपलब्धता यानुसार मंत्रालय वेळोवेळी काही राज्य रस्ते नवीन राष्ट्रीय महामार्ग म्हणून घोषित करण्याचा विचार करते. नवीन राष्ट्रीय महामार्ग म्हणून घोषित करण्यासाठी राज्य मार्गांना खालील निकष पूर्ण करावे लागतात.
देशाच्या लांबी/रुंदीतून जात असेल तर
जवळपासचे देश, प्रमुख बंदरे, नॉन-मेजर बंदरे, प्रमुख औद्योगिक केंद्रे किंवा पर्यटन केंद्रे आणि राष्ट्रीय राजधानींना राज्यांच्या राजधानींशी जोडतो तो मार्ग.
डोंगराळ आणि निर्जन भागात महत्त्वाची धोरणात्मक गरज असेल तो रास्ता.
मुख्य रस्ते ज्यामुळे प्रवासाचे अंतर लक्षणीयरीत्या कमी करता येते आणि भरीव आर्थिक विकास साधता येतो.
मागास भाग आणि डोंगराळ भागातील मोठे क्षेत्र खुले करण्यास मदत करणारे रस्ते.
हे महामार्ग 100 किमी/ताशी वेगाने तयार करण्यात आले असतात.
PM गतिशक्ती राष्ट्रीय मास्टर प्लान (NMP) शी सुसंगत असणारे रस्ते.
