पासपोर्ट हा कोणत्याही परदेशी प्रवाशासाठी लागणारा एक महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. केवळ ओळखपत्रामुळेच नाही तर त्याचा रंगही त्या व्यक्तीची स्थिती आणि भूमिका दर्शवत असतो. भारतात प्रामुख्याने तीन रंगांचे पासपोर्ट दिले जातात. यातील प्रत्येक रंगाचे वेगळे महत्त्व आहे. विभागीय पासपोर्ट ऑफिस, पटणा येथील डिप्टी पासपोर्ट ऑफिसर एम.आर. नाज़मी यांनी यासंदर्भात महत्त्वाची माहिती दिली. ते म्हणाले की, पासपोर्टचा रंग अर्जदाराच्या दर्जा आणि गरजेनुसार ठरवला जातो, जेणेकरून पासपोर्ट वापरणाऱ्या व्यक्तीची ओळख आणि स्थिती सहज ओळखता येईल.
पासपोर्टचा रंग केवळ सजावटीसाठी नाही आहे. तर पासपोर्टने धारकाची ओळख, भूमिका आणि स्थिती स्पष्टपणे दर्शविली जाते. तसेच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर रंगीत पासपोर्टनुसार धारकांना विशेष सुविधा आणि सुरक्षा पुरविली जाते. भारतात एकूण तीन रंगांचे पासपोर्ट असतात, निळा, पांढरा आणि लाल. या तिन्ही रंगांना विशेष महत्त्व आणि अधिकार प्राप्त आहेत. चला तर मग यविषयीच सविस्तर जाणून घेऊयात.
हेदेखील वाचा – भारतातील एक असे रेल्वे स्टेशन जिथून परदेशात जाण्यासाठी ट्रेन धावतात, प्रवासासाठी तिकीट नाही तर पासपोर्ट दाखवावे लागते
एम.आर. नाज़मी म्हणाले की, भारतात बहुतांश नागरिकांना निळ्या रंगाचे पासपोर्ट दिले जातात. होय, पासपोर्ट फक्त सामान्य नागरिकांसाठी आहे. जे वैयक्तिक किंवा व्यावसायिक कारणांसाठी परदेशात जातात. ब्लू पासपोर्ट सामान्य नागरिकांसाठी फायदेशीर आहे आणि आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी मोठ्या प्रमाणावर ओळखला जातो.
एम.आर. नाज़मी यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, जे सरकारी कामासाठी परदेशात जातात, जे सरकारी शिष्टमंडळाचा भाग असतात, त्या सरकारी अधिकाऱ्यांना प्रामुख्याने एकाच रंगाचे पासपोर्ट दिले जातात. पांढरा पासपोर्ट सरकारी अधिकाऱ्यांची भूमिका आणि अधिकार दर्शवतो.
हेदेखील वाचा – हा आहे भारताचा ‘दुर्दैवी राजवाडा’, 400 वर्षांपासून पडलाय ओसाड, शाहजहानच्या खास मित्राकडून बांधण्यात आला होता
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या राजकीय अधिकाऱ्यांना लाल किंवा मरून रंगाचे पासपोर्ट दिले जाते. हा पासपोर्ट आंतरराष्ट्रीय संबंध मजबूत करण्यासाठी आणि राजकीय जबाबदाऱ्या पार पाडण्यासाठी राजदूत, उच्चायुक्त आणि इतर वरिष्ठ राजकीय पदांवर असलेल्या लोकांना जारी केला जातो.