Cheque Payments: चेक भरताच काही तासात जमा होणार खात्यात पैसे, 4 ऑक्टोबरपासून RBI ची नवी सिस्टिम

४ ऑक्टोबरपासून चेक क्लिअरन्समध्ये बदल घडणार असून RBI चेक क्लिअरिंगची पद्धत बदलणार आहे. ज्यामुळे 2 कामकाजाच्या दिवसांऐवजी काही तासांत चेक क्लिअर होतील आणि पेमेंटदेखील त्वरित होईल.

चेक पेमेंट्स आता होणार लवकर (फोटो सौजन्य - iStock)

Follow Us:

Follow Us:

४ ऑक्टोबरपासून बँकांमध्ये जमा केल्यानंतर काही तासांतच चेक क्लिअर करण्यासाठी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) एक नवीन प्रणाली सुरू करत आहे. यामुळे चेक जमा केल्यानंतर काही तासांतच खात्यात पैसे जमा होतील याची खात्री होईल. चेक काही तासांत स्कॅन केला जाईल, सादर केला जाईल आणि पास केला जाईल आणि बँक कामकाजाच्या दिवसांमध्ये लगेच दिला जाईल. 

क्लिअरन्स सायकल सध्याच्या T+1 वरून म्हणजेच चेक जमा केल्यानंतर एक दिवस काही तासांपर्यंत कमी केली जाईल. चेक ट्रंकेशन सिस्टम (CTS) सध्या दोन कामकाजाच्या दिवसांपर्यंतच्या चक्रात चेक प्रक्रिया करते. पण आता या प्रणालीत बदल करण्यात येणार आहे. 

चेक जलद क्लिअर केले जातील, CTS बदलेल

CTS ही चेक क्लिअरिंगची इलेक्ट्रॉनिक पद्धत आहे. ती चेक ने-आण करण्याची भौतिक हालचाल कमी करण्यास मदत करते. त्याऐवजी, ते चेकमधून इलेक्ट्रॉनिक प्रतिमा आणि डेटा घेते आणि ते पैसे देणाऱ्या बँकेला पाठवते. ही प्रक्रिया क्लिअरिंग प्रक्रियेला गती देते आणि सुरक्षितता वाढवते.

चेक क्लिअरन्सची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी आणि सहभागींसाठी सेटलमेंट जोखीम कमी करण्यासाठी आणि ग्राहकांचा अनुभव सुधारण्यासाठी, बॅचमध्ये सीटीएस प्रक्रिया करण्याच्या सध्याच्या प्रणालीला ‘ऑन-रिअलायझेशन-सेटलमेंट (ORS)’ मध्ये रूपांतरित करण्याचा निर्णय आरबीआयने घेतला आहे, म्हणजेच चेक इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने रिअल टाइममध्ये पाठवून सतत क्लिअरिंग करणे, ज्यामुळे चेक क्लिअरन्सची कार्यक्षमता सुधारेल आणि सहभागींसाठी सेटलमेंट जोखीम कमी होईल आणि ग्राहकांचा अनुभव सुधारेल.

आज शेअर मार्केटमध्ये ‘या’ गोष्टींचा राहणार दबदबा, निफ्टी 24,700 ची पातळी करणार पार

दोन टप्प्यात बदल लागू 

CTS मध्ये सतत क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट ऑन रिअलायझेशन सुरू करण्यासाठी रिझर्व्ह बँकेने एक परिपत्रक जारी केले आहे. आरबीआयने म्हटले आहे की, ‘सीटीएसचे दोन टप्प्यात सतत क्लिअरिंग आणि सेटलमेंट ऑन रिअलायझेशनमध्ये रूपांतर करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. पहिला टप्पा ४ ऑक्टोबर २०२५ रोजी आणि दुसरा टप्पा ३ जानेवारी २०२६ रोजी लागू केला जाईल.’ सकाळी १० ते दुपारी ४ वाजेपर्यंत एकच प्रेझेंटेशन सत्र असेल.

बँक शाखांकडून प्राप्त झालेले चेक स्कॅन केले जातील आणि प्रेझेंटेशन कालावधीत त्वरित आणि सतत क्लिअरिंगसाठी पाठवले जातील. आरबीआयच्या मते, ‘ड्रॉई बँका सादर केलेल्या प्रत्येक चेकसाठी एकतर सकारात्मक पुष्टीकरण (चेक भरायचे असल्यास) किंवा नकारात्मक पुष्टीकरण (चेक भरायचे नसल्यास) देतील.’

Drawee Banks आणि T+3 क्लिअर अवर्स

फेज १ अंतर्गत, ४ ऑक्टोबर २०२५ ते २ जानेवारी २०२६ दरम्यान, ड्रॉई बँकांना संध्याकाळी ७ वाजता पुष्टीकरणासाठी नियोजित सत्राच्या अखेरीस सादर केलेले चेक पुष्टीकरण (सकारात्मक/नकारात्मक) करावे लागेल, अन्यथा ते स्वीकारले जातील आणि सेटलमेंटसाठी समाविष्ट केले जातील. फेज २ अंतर्गत, ३ जानेवारी २०२६ पासून चेकची आयटम एक्सपायरी वेळ टी प्लस ३ क्लिअर अवर्समध्ये बदलली जाईल.

उदाहरण देत, आरबीआयने म्हटले आहे की ड्रॉई बँकांना सकाळी १० ते ११ दरम्यान प्राप्त झालेले चेक दुपारी २ वाजेपर्यंत (सकाळी ११ ते ३ तास) सकारात्मक किंवा नकारात्मक पुष्टीकरण करावे लागेल. ड्रॉई बँकांनी निर्धारित तीन तासांत पुष्टी न केलेले चेक दुपारी २ वाजता स्वीकारले गेले मानले जातील आणि सेटलमेंटसाठी समाविष्ट केले जातील.

ONGC Q1 Results: कच्च्या तेलाच्या किमती घसरल्याचा परिणाम, कंपनीचा नफा १० टक्क्याने घसरून ८,०२४ कोटींवर

आता चेकद्वारे पेमेंट जलद केले जातील

आरबीआयने सांगितले की सेटलमेंट पूर्ण झाल्यानंतर, क्लिअरिंग हाऊस सादर करणाऱ्या बँकेला पॉझिटिव्ह आणि निगेटिव्ह कन्फर्मेशनबद्दल माहिती देईल. चेक सादर करणारी बँक त्यावर प्रक्रिया करेल आणि ग्राहकांना ताबडतोब पेमेंट जारी करेल. परंतु हे पेमेंट यशस्वी सेटलमेंटच्या एका तासाच्या आत होईल. ते नेहमीच्या सुरक्षा उपायांवर अवलंबून असेल. आरबीआयने बँकांना त्यांच्या ग्राहकांना चेक क्लिअरिंग प्रक्रियेतील बदलांची पूर्णपणे जाणीव करून देण्याचे निर्देश दिले आहेत. बँकांना नियोजित तारखांना सीटीएसमध्ये सतत क्लिअरिंगमध्ये सहभागी होण्यासाठी तयार राहण्यास सांगितले आहे.

Web Title: Cheque payments will be done with few hours of deposite rbi new system implemented from october

Get Latest  Marathi News ,  Maharashtra News and  Marathi News from Politics,  Election News ,  Sports News ,  Entertainment News,  Business News and   Religion News only on Navarashtra.com