वासू बारसला आजपासून सुरुवात
अयोध्या : दिवाळी फक्त भारतातच साजरी केली जात नाही तर हा सण जगाच्या कानाकोपऱ्यात साजरा केला जातो. प्रभू श्री रामाची नगरी असलेल्या अयोध्येत दिवाळी मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते. संपूर्ण शहर आणि प्रत्येक मंदिर दिव्यांनी उजळले आहे. यावेळी राम मंदिर चार प्रकारच्या दिव्यांनी उजळून निघणार आहे. कार्तिक अमावास्येला प्रभू श्री राम वनवासातून परतल्यावर त्यांच्या स्वागतासाठी संपूर्ण अयोध्या नगरी सजली होती.
लोक रात्रभर जागे राहिले आणि संपूर्ण शहर दिव्यांनी उजळले. तेव्हापासून ही परंपरा सुरू आहे. केवळ संपूर्ण देशातच नाही, तर जगातील सर्व देशांमध्ये जिथे भारतीय राहतात किंवा भारतीय वंशाच्या लोकांचे समर्थन करतात, तिथे हा सण पूर्ण रितीरिवाजाने साजरा केला जातो. पण रामललाच्या अयोध्येतील दिवाळीची शैली खास आहे. दिवाळीला अयोध्येचा प्रत्येक दरवाजा आणि भिंत दिव्यांनी उजळून निघते. जाणून घेऊया अयोध्येत दिवाळी कशी साजरी होते?
दीपोत्सवापूर्वी हनुमान जयंती
अयोध्येतील रहिवासी अजूनही त्यांच्या रामललाच्या मूर्तीची पूजा करतात. त्यांचा वनवासातून परतण्याचा दिवस मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. याआधी छोटी दिवाळीला हनुमान जयंती साजरी केली जाते. त्यासाठी सात दिवस अगोदर विधी सुरू होतात. यावेळीही विधी सुरू झाले आहेत. छोट्या दिवाळीला हनुमान गढीपासून मिरवणूक काढली जाते. स्थानिक लोकांचे म्हणणे आहे की, पूर्वी अयोध्येत या मिरवणुकीला सर्वाधिक महत्त्व होते. हनुमान गढीचे महंत चांदीचे भांडे ठेवून हत्तीवर स्वार होऊन मिरवणुकीत सहभागी होत असत. आता त्याची जागा दीपोत्सवाने घेतली आहे.
हे देखील वाचा : पिनाका, ब्रह्मोस, आकाश! जगात भारताकडून युद्धसामुग्रीची मोठी मागणी; या यादीत अमेरिकेचाही समावेश
हनुमान जयंतीच्या दिवशी म्हणजेच छोटी दिवाळीच्या दिवशी हनुमान गढीमध्ये विशेष पूजेची व्यवस्था आहे. 11 क्विंटल लाडूंसोबत छप्पन डिशेस अर्पण केल्या जातात. या रात्री हनुमानजींचा विशेष श्रृंगार करण्याची परंपरा आहे. हिरे, मोती आणि माणिकांनी सजवल्यानंतर अंजनी कापसाचा लुक अनोखा बनतो.
सरयूच्या 55 घाटांवर दीपोत्सव
दिवाळीला रामनगरीतील प्रत्येक घर आणि अंगण दिव्यांच्या रोषणाईने आणि फुलांच्या सजावटीने विलक्षण झगमगते. रांगोळी आणि मिठाई हा त्यातील महत्त्वाचा भाग आहे. आकाशाला रंग देणारे फटाके लोकांना भुरळ घालतात. मात्र, कालानुरूप दीपोत्सवाचे स्वरूप बदलले असून आता तो अतिशय भव्य पद्धतीने आयोजित केला जातो. यूपी सरकारतर्फे विशेष कार्यक्रम आयोजित केले जातात. आता सर्वात मोठे आकर्षण म्हणजे सरयूच्या काठावर होणारा दिव्यांचा उत्सव. गेल्या अनेक वर्षांपासून अयोध्येत दीपोत्सवाच्या माध्यमातून अनेक विक्रम झाले आहेत. यात देशभरातून आणि जगभरातून लोक सहभागी होत आहेत. यावेळी सरयूच्या 55 घाटांवर एकाच वेळी दीपोत्सवाचे आयोजन करण्यात येणार आहे. याची जबाबदारी डॉ.राम मनोहर लोहिया अवध विद्यापीठाकडे देण्यात आली आहे.
पहा रामलल्लाच्या अयोध्येत कशी साजरी होतेय दिवाळी? ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
25 लाखांहून अधिक दिवे लावले जातील
30 ऑक्टोबरलाच अयोध्येत दीपोत्सवाचे आयोजन करण्यात येणार आहे. या काळात सर्व घाटांवर 25 लाखांहून अधिक दिवे प्रज्वलित करण्याची तयारी सुरू आहे. 14 महाविद्यालये, 37 आंतर महाविद्यालये आणि डॉ. राम मनोहर लोहिया अवध विद्यापीठाशी संलग्न 40 स्वयंसेवी संस्थांचे 30 हजाराहून अधिक स्वयंसेवक यामध्ये योगदान देतील असे मीडिया रिपोर्ट्समध्ये सांगण्यात आले आहे.
लाखो दिव्यांनी उजळणार चारी दिशा; पहा रामलल्लाच्या अयोध्येत कशी साजरी होतेय दिवाळी? ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
राम मंदिर चार प्रकारच्या दिव्यांनी उजळणार आहे
श्री रामजन्मभूमी मंदिरात रामललाचा अभिषेक झाल्यानंतर ही दिवाळी अधिक खास आहे. मंदिरात रामललाच्या उपस्थितीनंतर साजरी होणाऱ्या पहिल्या दिवाळीसाठी विशेष व्यवस्था करण्यात येत आहे. येथे दोन दिवस दीपोत्सव होणार आहे. मंदिर परिसरापासून दर्शन मार्गापर्यंत दररोज 1.25 लाख दिवे लावण्याची तयारी सुरू आहे. राम मंदिरात चार प्रकारचे दिवे लावले जातील, असे मीडिया रिपोर्ट्समध्ये सांगण्यात आले आहे. रामललाच्या गर्भगृहापासून गुढी मंडपापर्यंत पितळी स्टँडसह छोटे-मोठे दिवे प्रज्वलित केले जातील. दीपोत्सवात अखंड दीपोत्सवही होणार आहे. तेलाचे दिवे, तर रंगीबेरंगी मातीचे व शेणाचे दिवे आकर्षणाचे केंद्र ठरणार आहेत. खास मेणाचे दिवे आकर्षणाचे केंद्र असतील.
हे देखील वाचा : मुले असूनही तुमची किती प्रॉपर्टी तुम्ही दुसऱ्याच्या नावावर करू शकता? ‘हा’ नियम जाणून घ्या
रामलीलाचे वेगळे आकर्षण आहे
दीपोत्सवादरम्यान अयोध्येत विशेष रामलीला रंगते. ते पाहण्यासाठी लांबून लोक येतात. यावेळी ते आणखी खास बनवण्याची तयारी करण्यात आली आहे. खरं तर, यूपी सरकार गेल्या आठ वर्षांपासून अयोध्येत कार्यक्रम आयोजित करत आहे. दरवर्षी कोणत्या ना कोणत्या देशातून रामलीलाचे आयोजन केले जाते. यावेळी सहा वेगवेगळ्या देशांतील कलाकारांना आमंत्रित करण्यात आले आहे.
लाखो दिव्यांनी उजळणार चारी दिशा; पहा रामलल्लाच्या अयोध्येत कशी साजरी होतेय दिवाळी? ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
6 देशांतील कलाकार रामलीला रंगवणार आहेत
थायलंड, कंबोडिया, म्यानमार, मलेशिया, नेपाळ आणि इंडोनेशिया येथील कलाकार आपापल्या देशात प्रचलित असलेल्या रामकथेवर आधारित वेगवेगळे भाग सादर करतील. दीपोत्सवाच्या मुख्य सोहळ्यात मुख्य सादरीकरण 30 ऑक्टोबर रोजी रामकथा पार्क येथे होणार आहे. उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथही उपस्थित राहणार आहेत. याआधी रंगमंचाचा सराव म्हणून 29 ऑक्टोबरला लीला रंगणार आहे. राज्यातील विविध जिल्ह्यातील लोककलाकार आणि इतर राज्यातील कलाकारांनाही आमंत्रित करण्यात आले आहे. ते अयोध्या धाम आणि अयोध्या कॅन्टमधील 10 वेगवेगळ्या सांस्कृतिक व्यासपीठांवर सांस्कृतिक कार्यक्रम सादर करतील. पारंपरिक शोभायात्रेत 16 राज्यातील चारशेहून अधिक कलाकारही सहभागी होणार असल्याचे सांगण्यात येत आहे.
सामूहिक आरती आणि ज्योत शो
दीपोत्सवादरम्यान सरयूच्या सामुहिक आरतीची आणि सरयूच्या काठावर लेझर शोची परंपरा आता रामनगरीचे आणखी एक खास आकर्षण बनली आहे. या अंतर्गत यावेळी यूपीच्या मुख्यमंत्र्यांसह 100 लोक सरयूची सामूहिक आरती करतील. तसेच यावेळी अमेरिकन फायर वन मशिनचा खास लेझर शो होणार आहे. याद्वारे जुन्या सरयू पुलावर दिव्यांच्या ज्योतीने रामललाच्या आकृती आणि त्यांच्याशी संबंधित घटना हवेत कोरल्या जाणार आहेत. त्याला फ्लेम शो म्हटले जात आहे. येथे गगनचुंबी फटाक्यांची आतषबाजीही केली जाणार आहे.