फोटो सौजन्य - Social Media
वारकऱ्यांचे आणि समस्त भक्तांचे श्रद्धास्थान असलेल्या श्री क्षेत्र विठ्ठल-रुक्मिणी मंदिरातील पांडुरंगासाठी तयार करण्यात आलेल्या नवीन सागवानी लाकडी रथाचे बांधकाम अखेर पूर्ण झाले असून, आज (बुधवारी) भक्तीमय वातावरणात या रथाचे पंढरपूरकडे प्रस्थान झाले. यंदाच्या या पवित्र आणि ऐतिहासिक कार्याची संपूर्ण जबाबदारी कोकणातील कुशल कारागिरांनी पार पाडली आहे, हे विशेष.
टिकाऊ आणि पर्यावरणपूरक बांधणी
या रथाची रचना आणि बांधणी अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. संपूर्ण रथ पर्यावरणपूरक पद्धतीने केवळ उच्च प्रतीच्या सागवानी लाकडाच्या साहाय्याने तयार करण्यात आला आहे. रथाचे नक्षीकाम पूर्णपणे हाताने केले गेले असून, कारागिरांनी कोणत्याही यांत्रिक साधनांचा वापर टाळला आहे.
या रथाचे सर्वात मोठे आणि महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे, याच्या जोडणीसाठी कोणत्याही प्रकारचे धातूचे खिळे वापरलेले नाहीत. सर्व जोडणी केवळ लाकडी खिळ्यांनी करण्यात आली आहे. हे लाकडी खिळे देखील कारागिरांनी स्वतः हाताने तयार केले आहेत. या रथाच्या बांधकामात जय-विजय, हनुमान आणि गरुड यांच्या मनमोहक आणि आकर्षक कोरीवकामाचा समावेश आहे, ज्यामुळे रथाला एक अद्भुत सौंदर्य प्राप्त झाले आहे. रथनिर्मात्यांच्या मतानुसार, उत्कृष्ट सागवानी लाकडामुळे हा रथ पुढील किमान शंभर वर्षे सहज टिकाऊ राहील.
दोन वर्षांचे अथक परिश्रम
सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील कुडाळ आणि नेरूर येथील कारागिरांनी तब्बल दोन वर्षांच्या अथक परिश्रमानंतर हे महान कार्य यशस्वीरित्या पूर्ण केले. केळबाई इंडस्ट्री (कुडाळ) चे सिद्धेश नाईक यांच्या मार्गदर्शनाखाली विलास मेस्त्री, श्यामसुंदर मेस्त्री आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी आपली कला आणि भक्ती या रथाच्या निर्मितीमध्ये ओतली.
यावेळी आपल्या भावना व्यक्त करताना सिद्धेश नाईक म्हणाले, “पंढरपूर देवस्थानाच्या या पवित्र कार्यात सहभागी होण्याचा मान आम्हा कोकणवासीयांना मिळाला, हे आमच्यासाठी अभिमानाचे क्षण आहेत. पांडुरंगाच्या कृपेनेच हे कार्य साकार झाले.” त्यांच्या या बोलण्यातून कोकणच्या कारागिरांची विठ्ठलाप्रती असलेली निस्सीम भक्ती दिसून येते.
प्रस्थान सोहळा आणि महत्त्व
आज सकाळी स्थानिक प्रशासन, मंदिर समिती सदस्य रमेश गोडसे, जळगावकर महाराज आणि परभणीचे शिंदे मामा यांच्या उपस्थितीत या नूतन रथाचे उद्घाटन मोठ्या भक्तिभावाच्या वातावरणात पार पडले. हा नवीन रथ आता पंढरपूरकडे मार्गस्थ झाला आहे.
आगामी आषाढी वारी मध्ये हा कलात्मक आणि भक्तीपूर्ण सागवानी रथ श्री विठ्ठल-रुक्मिणीच्या सेवेत रुजू होईल. कोकणातील कारागिरांच्या हाताने घडवलेला हा रथ यंदाच्या वारीत राज्यातील आणि देशातील भक्तांचे प्रमुख आकर्षण ठरणार आहे, यात शंका नाही.
