महाकुंभमेळा चेंगराचेंगरी झाल्यामुळे प्रशासनावर प्रश्न उपस्थित केले जात आहे (फोटो - नवभारत)
शेवटी ज्याची भीती होती तेच घडले. यावेळी मौनी अमावस्येला म्हणजेच २९ जानेवारी रोजी अमृत स्नानाअंतर्गत महाकुंभात इतकी मोठी गर्दी जमेल, अशी अपेक्षा आधी कधीच केली नव्हती. यावेळी गर्दीचे सर्व रेकॉर्ड तुटणार हे निश्चित होते. कारण या वर्षी, १४४ वर्षांनंतर, ‘त्रिवेणी योग’ नावाचा एक दुर्मिळ खगोलीय योगायोग निर्माण होत होता.यावेळी मौनी अमावस्येच्या दिवशी २४ ते ४८ तासांत ८ ते १० कोटी लोक स्नान करतील असा अंदाज होता. यावर्षीच्या कुंभमेळ्यातील कडक सुरक्षा व्यवस्थेचे देशभरात आणि परदेशात कौतुक होत होते. पण मौनी अमावस्या ही गर्दी नियंत्रणाच्या बाबतीत सर्वात मोठी परीक्षा होती. एक दिवस आधी व्हीआयपींबद्दल दाखवलेल्या हलगर्जीपणामुळे हा अनोखा कुंभ कलंकित झाला.
चेंगराचेंगरीत डझनभर लोकांचा मृत्यू
मौनी अमावस्येच्या पहाटे गंगा, यमुना आणि सरस्वतीच्या संगमावर स्नान करण्यासाठी भाविक पुढे जात असताना चेंगराचेंगरी झाली. उपस्थित सुरक्षा कर्मचारी जमावावर नियंत्रण ठेवू शकले नाहीत आणि हे ओळी लिहिल्या जाईपर्यंत, वेगवेगळ्या स्त्रोतांनुसार, १५ ते ३८ लोकांचा मृत्यू झाला होता. तर १५० ते २०० हून अधिक लोक जखमी झाल्याचे वृत्त आहे.
सुमारे १५ भाविकांचे मृतदेह दिसले. द गार्डियन डॉट कॉमच्या मते, मृत्युमुखी पडलेल्या यात्रेकरूंची संख्या किमान ३८ होती. कुंभमेळ्यात उपस्थित असलेल्या भाविकांच्या मते, अपघाताचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे एक दिवस आधी झालेली व्हीआयपी हालचाल. रात्री १ ते २ वाजेपर्यंत अनेक किलोमीटर प्रवास केल्यानंतर, इतके लोक संगम नाक्यावर पोहोचले की त्यांना हाताळणे अशक्य झाले. प्रशासनाने याकडे लक्ष द्यायला हवे होते; पण तो गेल्या २४ तासांपासून व्हीआयपींना सांभाळण्यात व्यस्त होता.
भाविकांची उडाली होती झुंबड
महाकुंभमेळ्याच्या विशेष अधिकारी आकांक्षा राणा यांच्या मते, संगम येथील अडथळे तोडल्यानंतर ही घटना घडली तर प्रत्यक्षदर्शींच्या मते, खांब तुटल्याने ही चेंगराचेंगरी झाली. परंतु बहुतेक लोकांचा असा विश्वास होता की व्हीआयपींच्या सोयीसाठी वेगवेगळ्या ठिकाणांहून लोकांना वळवण्यात आल्यामुळे, २८ जानेवारीच्या रात्री उशिरा आणि २९ जानेवारीच्या पहाटे संगम नाक्यावर मोठी गर्दी होती, ज्यामुळे एक खांब तुटला आणि पडली. ज्यामध्ये काही लोक जखमी झाले आणि चेंगराचेंगरी झाली.
अपघातानंतर लगेचच प्रशासनाने परिस्थिती तातडीने हाताळली आणि रुग्णवाहिकाही घटनास्थळी पोहोचल्या, ज्यांनी जखमींना महाकुंभातील मध्यवर्ती रुग्णालयात नेण्यास सुरुवात केली जेणेकरून त्यांच्यावर वेळेवर उपचार करता येतील. गर्दी इतकी मोठी होती की अपघातानंतर, पोलिसांना जखमींना रुग्णालयात नेण्यासाठी ७० हून अधिक रुग्णवाहिका पाठवण्यासाठी खूप प्रयत्न करावे लागले, त्यानंतरच त्यांना रुग्णालयात नेणे शक्य झाले.
नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा
अपघातानंतर, एनएसजी कमांडोंनी संगम किनाऱ्यावरही जबाबदारी स्वीकारली. संगम नाका परिसरात सामान्य लोकांना प्रवेश बंदी घालण्यात आली. गर्दी आणखी वाढू नये म्हणून, भाविकांना प्रयागराज शहरात प्रवेश करण्यास बंदी घालण्यात आली आहे. मौनी अमावस्येला स्नान करण्यासाठी शहरात सुमारे ५ कोटी भाविक उपस्थित होते, तर आणखी कोट्यावधी भाविक येणार आहेत हे प्रशासनाला माहीत होते. अर्थात, प्रशासनाला हे देखील समजले पाहिजे होते की त्या सर्वांना संगमसह कुंभ परिसरात असलेल्या ४४ घाटांवरच स्नान करावे लागले. याच्या एक दिवस आधी, म्हणजे मंगळवारी, संगम परिसरात तीन ते साडेतीन कोटी भाविकांनी स्नान केले होते. संपूर्ण शहरात सुरक्षेसाठी ६० हजारांहून अधिक सैनिक तैनात करण्यात आले होते. तरीही परिस्थिती नियंत्रणात नव्हती.
नंतर, मुख्यमंत्री योगी यांनी भाविकांना त्यांच्या जवळच्या घाटांवर गंगा नदीत स्नान करण्याचे आणि संगम नाक्याकडे न जाण्याचे आवाहन केले. गर्दी लक्षात घेता ही मार्गदर्शक तत्वे आधीच असायला हवी होती. ते आवश्यक होते; कारण मौनी अमावस्येला स्नानाला नेहमीच खूप गर्दी असते.
या शुभ जयंतीनिमित्त संपूर्ण संगमात ‘अमृत’ वाहतो हे आपण समजून घेतले पाहिजे. जर तुम्ही गंगा किंवा यमुनेत कुठेही स्नान केले तर तुम्हाला ‘अमृत’ मिळेल. संगमातच डुबकी मारण्याची गरज नाही. ही घटना घडली कारण सर्व भाविकांना फक्त संगम घाटावर पोहोचायचे होते, तर त्यांना पवित्र गंगा जिथे दिसेल तिथे डुबकी मारायची होती.
सकाळी अपघात कधी झाला हे कळलेच नाही? काही जण रात्रीचे २ वाजले आहेत असे म्हणत होते, तर काही जण २.३० म्हणत होते, तर एका महिलेच्या मते ही घटना रात्री १ वाजता घडली. याचा अर्थ असा की तासन्तास चेंगराचेंगरीसारखी परिस्थिती होती. अनेक जण जीव वाचवण्यासाठी विजेच्या खांबावर चढल्याचेही कळते. संपूर्ण संगम परिसरात गोंधळाचे वातावरण होते.
राजकीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा
जखमींमध्ये महिला, वृद्ध, मुले इत्यादींचा समावेश होता. चेंगराचेंगरीनंतर, जेव्हा एनएसजी कमांडोंनी पदभार स्वीकारला, तेव्हा त्यांनी जेट्टीच्या आजूबाजूच्या परिसराचा ताबा घेतला. याशिवाय, शहरातील रस्त्यांवर तैनात असलेल्या सुरक्षा कर्मचाऱ्यांना ताबडतोब संगमकडे पाठवण्यात आले.संगम येथील गर्दी लक्षात घेता सुरक्षा कर्मचारीही वाढवण्यात आले. आता प्रशासनाने अधिक सावधगिरी बाळगली आहे आणि भाविकांना शक्य तितक्या लवकर स्नान करण्याचे आणि इतरांसाठी घाट रिकामा करण्याचे आवाहन केले आहे, जेणेकरून गर्दी जमू नये आणि इतर भाविकांना स्नान करण्याची संधी मिळेल. जर ही सतर्कता आधीच दाखवली असती तर अपघात झाला नसता.
लेख- लोकमित्र गौतम
याचे मूळ आर्टिकल वाचण्यासाठी आपण https://navbharatlive.com/ यावर क्लिक करावे
