लंडन : ब्रिटीश शास्त्रज्ञांनी ‘नकली सूर्य’ तयार करण्याच्या दिशेने मोठी प्रगती केली आहे. अफाट ऊर्जा सोडणाऱ्या सूर्याच्या तंत्रज्ञानावर अणुसंलयन करणारी अणुभट्टी बनवण्यात ब्रिटिश शास्त्रज्ञांना यश आले आहे. ऑक्सफर्ड विद्यापीठाजवळ झालेल्या प्रयोगादरम्यान या अणुभट्टीतून 59 मेगाज्युल ऊर्जा बाहेर पडली, हा जगातील एक विक्रम आहे. एवढी ऊर्जा निर्माण करण्यासाठी 14 किलो TNT वापरावे लागते.
हा भव्य प्रकल्प कुलहॅममधील संयुक्त युरोपियन टोरसने कार्यान्वित केला आहे. शास्त्रज्ञांचे हे यश मैलाचा दगड असल्याचे म्हटले जात आहे. या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने ताऱ्यांच्या ऊर्जेचा उपयोग करून पृथ्वीवर स्वस्त आणि स्वच्छ ऊर्जा मिळण्याचा मार्ग मोकळा होणार आहे. प्रयोगशाळेने 1997 मध्ये 59 मेगाज्युल ऊर्जा निर्माण करून स्वतःचा विक्रम मोडला आहे. ब्रिटनच्या अणुऊर्जा प्राधिकरणाने बुधवारी या यशस्वी प्रयोगाची घोषणा केली.
?Record-breaking 59 megajoules of sustained fusion energy at world-leading UKAEA’s Joint European Torus (JET) facility. Video shows the record pulse in action. Full story https://t.co/iShCGwlV9Y #FusionIsComing #FusionEnergy #STEM #fusion @FusionInCloseUp @iterorg @beisgovuk pic.twitter.com/ancKMaY1V2
— UK Atomic Energy Authority (@UKAEAofficial) February 9, 2022
न्यूक्लियर फ्यूजनवर आधारित ऊर्जा साकारली
एजन्सीने म्हटले आहे की 21 डिसेंबरचे निकाल हे अणु संलयन तंत्रज्ञानावर आधारित उर्जेच्या सुरक्षित आणि शाश्वत पुरवठ्यासाठी जगाच्या संभाव्यतेचे प्रात्यक्षिक आहेत. ब्रिटनचे विज्ञान मंत्री जॉर्ज फ्रीमन यांनी या निकालाचे कौतुक करत हा एक मैलाचा दगड असल्याचे म्हटले आहे. “हे पुरावे आहेत की यूकेमध्ये महत्त्वपूर्ण संशोधन आणि नवकल्पनांना प्रोत्साहन दिले गेले आहे आणि युरोपियन भागीदारांच्या मदतीने, आण्विक संलयन-आधारित ऊर्जा प्रत्यक्षात आणण्यासाठी,” फ्रीमन म्हणाले.
सूर्याच्या केंद्रापेक्षा 10 पट जास्त उष्ण
जेईटी प्रयोगशाळेत बसवलेले टोकमाक मशीन हे जगातील सर्वात मोठे आणि शक्तिशाली आहे. या यंत्रात फारच कमी प्रमाणात ड्युटेरियम आणि ट्रिटियम भरले होते. हे दोन्ही हायड्रोजनचे समस्थानिक आहेत आणि ड्युटेरियमला हेवी हायड्रोजन म्हणतात. प्लाझ्मा तयार करण्यासाठी ते सूर्याच्या केंद्रापेक्षा 10 पट जास्त उष्ण होते. सुपरकंडक्टर इलेक्ट्रोमॅग्नेट वापरून ते एकाच ठिकाणी ठेवले होते. त्याच्या रोटेशनवर प्रचंड ऊर्जा सोडली गेली. न्यूक्लियर फ्यूजनद्वारे उत्पादित होणारी ऊर्जा सुरक्षित आहे आणि कोळसा, तेल किंवा वायूद्वारे उत्पादित केलेल्या ऊर्जेपेक्षा एक किलोग्राममध्ये 4 दशलक्ष पट जास्त ऊर्जा निर्माण करते.