फोटो सौजन्य - Social Media
गुन्हे, त्यामागील मानसिकता आणि सामाजिक परिणाम यांचा अभ्यास करणाऱ्या शास्त्राला क्रिमिनोलॉजी (Criminology) म्हणतात. आजच्या बदलत्या समाजरचनेत गुन्हेगारीच्या घटनांमध्ये वाढ होत असल्याने या क्षेत्रातील तज्ज्ञांची गरज मोठ्या प्रमाणात जाणवते. त्यामुळे क्रिमिनोलॉजिस्ट म्हणून करिअर घडवण्याची ही योग्य वेळ आहे.
पात्रता निकष आणि शिक्षण
क्रिमिनोलॉजीमध्ये करिअर सुरू करण्यासाठी उमेदवाराने बारावी उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे. कला किंवा विज्ञान शाखेतील विद्यार्थी क्रिमिनोलॉजीमध्ये बीए किंवा बीएससी या तीन वर्षांच्या पदवी अभ्यासक्रमात प्रवेश घेऊ शकतात. त्यानंतर एमए/एमएससी, एमफिल किंवा पीएचडी करून या क्षेत्रात अधिक सखोल ज्ञान प्राप्त करता येते. काही संस्थांमध्ये डिप्लोमा आणि प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम देखील उपलब्ध आहेत.
या क्षेत्रात यशस्वी होण्यासाठी कायद्याचे ज्ञान, विश्लेषणात्मक विचारसरणी, तपासात्मक दृष्टिकोन, संयम आणि निरीक्षणशक्ती आवश्यक आहेत.
प्रमुख अभ्यासक्रम
नोकरीच्या संधी आणि पगार
क्रिमिनोलॉजिस्टना सरकारी तसेच खाजगी क्षेत्रात अनेक रोजगार संधी मिळतात. CBI, IB, पोलिस विभाग, न्यायिक संस्था, सैन्य, समाजकल्याण विभाग, सुरक्षा संस्था, गुप्तहेर संस्था आणि संशोधन विश्लेषण शाखा (RAW) या ठिकाणी कामाची संधी असते.
कारकिर्दीच्या सुरुवातीला एक क्रिमिनोलॉजिस्ट दरमहा ₹३५,००० ते ₹४०,००० कमावू शकतो. अनुभव वाढल्यावर पगार ₹५०,००० ते ₹७०,००० पर्यंत पोहोचतो. फ्रीलान्स पद्धतीने काम करणाऱ्यांना केसच्या स्वरूपानुसार मानधन ठरवता येते. परदेशात या क्षेत्रातील पगार आणखी आकर्षक असतो.
प्रमुख महाविद्यालये
जर तुम्हाला समाजात गुन्हेगारी कमी करण्यासाठी आणि न्यायव्यवस्था अधिक परिणामकारक करण्यासाठी योगदान द्यायचे असेल, तर क्रिमिनोलॉजी हे क्षेत्र तुमच्यासाठी उत्तम आणि अर्थपूर्ण करिअर ठरू शकते.
