(फोटो सौजन्य: Pinterest)
रविवार, ७ सप्टेंबर रोजी या वर्षातील पहिले आणि शेवटचे चंद्रग्रहण लागणार आहे. भारतातील काही भागांत हे ग्रहण स्पष्टपणे दिसणार आहे. आपल्या धर्मग्रंथांनुसार ग्रहणाचा काळ अशुभ मानला जातो. त्यामुळे या वेळी देवळांचे दरवाजे बंद केले जातात आणि पूजा-अर्चना थांबवली जाते. ग्रहण सुरू होण्यापूर्वीच सूतक लागतो. चंद्रग्रहणासाठी ९ तास आधी सूतक सुरू होतो आणि त्यापासूनच धार्मिक नियमांचे पालन केले जाते.
पण तुम्हाला माहिती आहे का, आपल्या देशात अशी चार मंदिरे आहेत जिथे ग्रहणाच्या काळातही कपाट बंद केले जात नाहीत? उलट या वेळी त्या मंदिरांचे महत्त्व अधिक वाढते. चला तर जाणून घेऊ या या खास मंदिरांबद्दल—
विष्णुपद मंदिर, गया (बिहार)
बिहारच्या गया शहरात असलेले हे प्रसिद्ध विष्णुपद मंदिर पितृश्राद्धासाठी विशेष मानले जाते. येथे सूर्य किंवा चंद्रग्रहण असो, मंदिराचे कपाट बंद केले जात नाहीत. उलट या काळात पितरांना पिंडदान करणे अधिक शुभ मानले जाते. भक्त या वेळी भगवान विष्णूंच्या चरणी पिंड अर्पण करून आपली श्रद्धा व्यक्त करतात.
महाकालेश्वर मंदिर, उज्जैन (मध्यप्रदेश)
उज्जैनचे महाकाल मंदिर शिवभक्तांचे एक प्रमुख तीर्थस्थान आहे. येथे ग्रहणाच्या वेळी भक्तांना दर्शनाची परवानगी असते आणि मंदिर बंद केले जात नाही. फक्त आरती आणि पूजेच्या वेळेत बदल केला जातो. त्यामुळे या काळातही हजारो भक्त महाकालेश्वराचे दर्शन घेतात.
लक्ष्मीनाथ मंदिर, बीकानेर (राजस्थान)
बीकानेरमधील लक्ष्मीनाथ मंदिराबद्दल एक पौराणिक कथा सांगितली जाते. एकदा सूतक लागल्यामुळे मंदिर बंद केले गेले आणि त्या दिवशी पूजेचा क्रम खंडित झाला. असे म्हणतात की भगवान स्वतः बालकाच्या रूपाने मंदिराबाहेर आले आणि प्रसाद मागितला. तेव्हापासून आजपर्यंत या मंदिरात ग्रहणाच्या काळात कपाट बंद करण्याची प्रथा नाही.
तिरुवरप्पु कृष्ण मंदिर, कोट्टायम (केरळ)
केरळमधील कोट्टायम जिल्ह्यातील हे अनोखे श्रीकृष्ण मंदिर ग्रहणाच्या काळातही खुले राहते. स्थानिक मान्यतेनुसार, एकदा ग्रहणावेळी मंदिर बंद केले असता दुसऱ्या दिवशी मूर्ती कृश झाल्याचे आढळले. असे मानले जाते की उपासमारीमुळे भगवान कृष्ण दुर्बल झाले. त्यानंतर ठरवले गेले की ग्रहणाच्या काळात मंदिर बंद करायचे नाही.
बहुतांश मंदिरांमध्ये ग्रहणकाळात कपाट बंद करण्याची प्रथा आहे. परंतु या चार मंदिरांमध्ये श्रद्धा, पौराणिक कथा आणि मान्यतेमुळे आजही ग्रहणावेळी भक्तांना दर्शन घेता येते. त्यामुळे ही मंदिरे आपल्या संस्कृतीतील वेगळी परंपरा जपतात.
चंद्रग्रहण कधी आहे?
हे चंद्रग्रहण ७ सप्टेंबर २०२५ रोजी रात्री ९:५८ वाजता सुरू होईल.
या काळात काय करू नये?
या काळात शुभ आणि मांगलिक कामे करणे टाळावे, असे मानले जाते. तसेच, तुलसीला स्पर्श करणे टाळावे.
